2 vmbo-bk 5.2 Erfelijkheid en evolutie: Chromosomen en genen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 2

thema 5 Erfelijkheid en evolutie

5.2 Chromosomen en genen

wat gaan we vandaag doen?

herhalen 5.1 (5 min)

leerdoelen 5.2 Chromosomen en genen

uitleg 5.2 (15 min)

zelf aan de slag; (30 min)

herhalen 5.2 (10 min)

woordzoeker/video 

Wat zijn erfelijke eigenschappen?

1. Alles wat je leert van je ouders
2. Erfenis die jou wordt nagelaten door je ouders
3. Eigenschappen die je hebt geerfd van je ouders

Hoe noemen we alle uiterlijke eigenschappen van een organisme?

1. Fenotype
2. Genotype

Wat is genotype

1. Alles wat jou aangeleerd is
2. Alle informatie in je DNA

Hoeveel chromosomen heeft de mens?

1. 23
2. 46
3. 12
4. 40

leerdoelen vandaag

Aan het einde van de les:

- kan je benoemen dat elk van de ouders 50% van de chromosomen levert.

 - kan je benoemen dat bij mensen het geslacht wordt bepaald door de geslachtschromosomen.

Bevruchting en celdeling: 50 %  moeder + 50 % vader 

5.2 Chromosomen en genen

Een cel van een mens bevat 46 chromosomen
(= 23 van je vader + 23 van je moeder)

De twee chromosomen van een paar
 zijn aan elkaar gelijk.

Ze hebben informatie voor
dezelfde erfelijke eigenschappen.

Gen (genen)

Ieder mens heeft duizenden erfelijke eigenschappen.

De chromosomen van elke cel bevatten de informatie voor al deze erfelijke eigenschappen.

Een gen is een deel van een chromosoom met de informatie voor 1 erfelijke eigenschap. 

In de afbeelding links zie je chromosomen en genen in een lichaamscel.

De blauwe lijnen zijn chromosomen.

De genen zijn weergegeven met verschillende vormen.

Elke vorm geeft een gen voor een bepaalde eigenschap weer.

Je ziet dat er telkens twee chromosomen aan elkaar gelijk zijn. Ze vormen een chromosomenpaar.

Daardoor komen ook de genen in paren voor: de genenparen.

Aan de slag! 

Maak online bs 2 Chromosomen en genen 

alle vragen behalve samenhang 

5.2 Chromosomen en genen

De twee chromosomen van een paar bestaan uit dezelfde genen.

Ze bevatten informatie voor dezelfde erfelijke eigenschappen.

Voor elke eigenschap komen steeds dezelfde genen voor.

Bijvoorbeeld twee genen voor de oogkleur vormen samen een genenpaar. De oogkleur wordt net als veel andere eigenschappen bepaald door meerdere genen. Samen bepalen deze genen welke oogkleur je hebt.

5.2 Chromosomen en genen

Eicellen en zaadcellen zijn geslachtscellen. In de kernen van geslachtscellen komen de chromosomen niet in paren voor maar enkelvoudig. In een geslachtscel zit van elk chromosomenpaar 1 chromosoom.

Een geslachtscel van een mens bevat geen 46 chromosomen, maar de helft daarvan (23 chromosomen).

5.2 Chromosomen en genen

De kern van de zaadcel bevat 23 chromosomen van de vader. De kern van de eicel bevat 23 chromosomen van de moeder.

De kern van de bevruchte eicel bevat 46 chromosomen.

Van elk chromosomenpaar is 1 chromosoom afkomstig van de vader en 1 van de moeder.

5.2 Chromosomen en genen

Alle cellen van je lichaam zijn ontstaan uit 1 enkele bevruchte eicel. In de baarmoeder groeit de bevruchte eicel uit tot een kind.

Tijdens deze groei worden miljoenen nieuwe lichaamscellen gemaakt. De vorming van nieuwe cellen vindt plaats door celdeling. Hierbij ontstaan uit een moedercel 2 dochtercellen.

5.2 Chromosomen en genen

De chromosomen in 1 celkern bevatten alle informatie voor alle erfelijke eigenschappen.

Bij elke celdeling worden de chromosomen gekopieerd.

Elke nieuwe cel krijgt dus dezelfde chromosomen.

Daardoor bevat elke lichaamscel dezelfde erfelijke informatie.

VRAGEN??

zelf aan de slag

5.2 Chromosomen en genen: 

lees de tekst en maak de opdrachten:

Kader: opdracht 1 t/m 9 

Basis: opdracht 1 t/m 9

klaar? video erfelijkheid kijken (link ItsLearning)

Michelle en Nico praten over chromosomen.
Michelle zegt dat chromosomen lange, dunne draden zijn.
Nico zegt dat chromosomen veel genen bevatten.

Wie heeft, of wie hebben gelijk?

1. alleen Nico
2. alleen Michelle
3. zowel Nico als Michelle

In welke cel zijn de
chromosomen en genen
juist getekend?

1. Cel 1
2. Cel 2
3. Cel 3
4. Cel 4

In geslachtscellen komen chromosomen en genen ......

1. Enkelvoudig voor
2. In paren voor

Zet in de juiste volgorde
van KLEIN naar GROOT:

1. cel - chromosoom - DNA - gen
2. gen - chromosoom - DNA - cel
3. gen - chromosoom -cel - DNA
4. gen - DNA - chromosoom - cel

En nu?

- opdrachten 5.2 (1 t/m 9)

klaar?

- woordzoeker

klaar?

- video erfelijkheid (link ItsLearning)

klaar?

- Test jezelf 5.2