Het Midden-Oosten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

5.4 Het Midden- Oosten

Doel: Leren hoe de spanningen in het Midden-Oosten in de 2oste eeuw steeds meer opliepen.

En hoe de conflicten in het Midden-Oosten hebben geleid tot wereldwijde conflicten

https://www.vpro.nl/programmas/tegenlicht/lees/bijlagen/2007-2008/de-kolonist-van-kibboets-karmya/een-beknopte-geschiedenis-van-het-israelisch-palestijns-conflict.html

Ontstaan van het conflict

+/- 70 na Chr. Joodse opstand tegen de Romeinen.

Diaspora

Eeuwen van discriminatie

+/- 1900: Zionisme: Palestina

Ontstaan van het zionisme

• In de negentiende eeuw groeide het zionisme. 
• Het antisemitisme groeide in West- en Oost-Europa, waardoor de joden sterk verlangden naar een eigen staat en de groei van het zionisme toenam.
  

Wat is zionisme?

• Zionisme is het streven naar een onafhankelijk staat in Palestina voor het Joodse volk.
• De term zionisme verwijst naar de berg Zion (ook wel Sion), waarop de stad Jeruzalem is gebouwd. 
• De term werd in 1890 voor het eerste gebruikt; de leider was Theodor Herzl. Bedenker van het stichten van een joodse staat.

Europees belangen in het Midden Oosten

• Interbellum groeidende Europese invloed Midden-Oosten
• Sykes Picot. Verdeling gebieden Midden Oosten
•  Vrede van Versailles -> Mandaatgebieden
  
• Midden Oosten doorgang tot Azië en Afrika.
  
• Opkomst luchtvaart. Veilige vliegvelden Midden Oosten
• Olie in het Midden-Oosten
  

.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918)

• 1915: McMahon-Hussein-correspondentie: Britten beloven, als ze helpen te Turken te verslaan, onafhankelijk voor de Arabieren

• 1916: Sykes-Picot-verdrag: Frankrijk en Groot-Brittannië maken geheime afspraken om het gebied onderling te verdelen.

• 1917: Balfour-verklaring: Britten beloven de Joden, een Joods nationaal tehuis, in ruil voor steun aan de Britten

Na de Eerste Wereldoorlog (1919)

• Onderhandelingen in Versailles

• Zowel Palestijnse Arabieren als Joden gaan er vanuit dat de beloften worden ingelost: een eigen staat

• Onderhandelaars (lees: Frankrijk en Groot-Brittannië) vinden dat het Midden-Oosten nog niet klaar is voor onafhankelijkheid

Vrede van Versailles (1919)

• Het Midden-Oosten wordt voorlopig bestuurd door de Volkenbond (voorloper van de Verenigde Naties)

• De Volkenbond geeft Frankrijk en Groot-Brittannië de opdracht het gebied te besturen: mandaat

• Van de Volkenbond moet Groot-Brittannië zich aan de Balfour-verklaring houden, niet aan de afspraken die gemaakt zijn met de Arabieren

• 1922: Mandaatgebied Palestina

Na uiteenvallen Ottomaanse Rijk (1450-1918): mandaatgebieden Engeland en Frankrijk (Volkenbond)

Mandaatgebied

Palestina

1922-1948

Groot-Brittannië moet het gebied

namens de Volkenbond besturen

Joodse immigratie – Palestijnse problemen

• Grote immigratie en Joodse landaankoop zorgen voor irritatie en angst bij de Palestijnse Arabieren

• In het gebied ontstaan rellen

• Joden vinden dat de Britten niet genoeg doen tegen het Arabische geweld en richten daarom hun eigen 'leger' op: Hagana

Joodse immigratie - Palestijnse problemen

• Door de Britse toezegging van een Joods nationaal tehuis: veel Joodse immigranten (ongeveer 40.000) naar Palestina 

• Welgestelde Joden kopen veel grond van Arabische grootgrondbezitters: Palestijnse Arabieren worden van hun land gezet

Arabisch-Palestijnse opstand (1936-1939)

• Burgeroorlog tussen Joden en Palestijnse Arabieren 

• Arabieren plegen aanslagen op zowel Joden als Britten (die soms samenwerkten), en Joden plegen aanslagen op Arabieren en Britten

• Onoverzichtelijke situatie waar de Britten zich geen raad mee weten

MacDonald White Paper (1939) (1)

• Een White Paper (Nederlands: witboek) is een regeringsplan

• Hierin stonden de plannen van de Britse regering voor Palestina

•  Binnen tien jaar zou er zelfbestuur komen voor Palestina. Joden en Arabieren zouden dit samen uitvoeren, over een gemengd Arabische-Joodse staat.
  

MacDonald White Paper (1939) (2)   

• De Joodse immigratie werd beperkt tot 15.000 mensen per jaar, voor de komende vijf jaar. Daarna mocht de Arabische bevolking hierover beslissen. 

• De landaankoop door Joden werd beperkt.

• Britten verlaten het gebied binnen tien jaar

Gevolgen van het Witboek

• De timing was zeer ongelukkig: de situatie voor Joden in Europa werd steeds gevaarlijker (Kristallnacht en de Holocaust), terwijl de mogelijkheden om te migreren/vluchten steeds moeilijker werd

• Joden waren zeer teleurgesteld: dit was in strijd met de Balfour-verklaring uit 1917

• Palestijnse Arabieren waren ook teleurgesteld, maar het geweld nam wel af.

Na de Tweede Wereldoorlog 

• Veel Joden willen weg uit Europa, zelfs na de oorlog was er veel antisemitisme

• Emigreren naar Palestina was moeilijk: de Britten hielden vast aan hun Witboek

• De Hagana hielp met illegale emigratie naar Palestina

Steeds meer spanningen in Palestina

•  Joodse migranten worden onderschept op zee en teruggestuurd

• Sommigen worden vastgezet in kampen op Cyprus

• Reactie: extremistische Joden (Irgoen) plegen aanslagen op Britse doelen in Palestina

Tweestaten-oplossing (1947)

• De Britten hebben het mandaatgebied niet meer onder controle. Het gebied wordt overgedragen aan de Verenigde Naties (VN)
  

• De VN komt met een Verdelingsplan: het gebied wordt verdeeld in een Joodse- en Arabische staat. Jeruzalem komt onder bestuur van de VN te staan.

'De erfenis'

1947-1948

• Het Verdelingsplan brengt geen rust: geweld tussen Joden en Palestijnse Arabieren blijft. 

• Grote groepen Palestijnse Arabieren vluchten weg uit het gebied.

De eerste jaren van de staat Israël (2)

• 14 mei 1948: David Ben Goerion roept de Joodse staat Israël uit

• 15 mei 1948: de laatste Britten vertrekken uit het mandaatgebied Palestina

• 16 mei 1948: de Arabische landen Egypte, Syrië, Libanon en Jordanië vallen Israël aan

De eerste jaren van de staat Israël (3)

• De Verenigde Staten erkennen Israël snel: een niet-Arabische, democratische bondgenoot in het Midden-Oosten is voor hen erg belangrijk

• De Verenigde Staten zijn een belangrijke bondgenoot (en kunnen wapens leveren)

Arabisch-Israëlische Oorlog (1948-1949)

Israël: de Israëlische Onafhankelijkheidsoorlog

Palestijnen: al-Nakbah ('de Ramp')

• Israël wint de oorlog en verovert veel gebieden: ook gebieden die  door de VN aan de Palestijnse Arabieren waren toegezegd

• Ruim 700.000 Palestijnse Arabieren vluchten uit Israël 

PLO

• Palestijnse strijdgroepen gaan samenwerken in de PLO (Palestijnse Bevrijdingsorganisatie), opgericht in 1964, (leider: Yasser Arafat)

• Doelen: de vernietiging van de staat Israël, verdrijving van de Israëli's en redding van de Palestijnen (eigen Palestijnse staat)

Dit kan volgens de PLO alleen 

met geweld worden bereikt: 

aanslagen, gijzelingen en kapingen

Zesdaagse Oorlog, 1967 (1)

• Korte oorlog in 1967 tussen Israël en zijn buurlanden Egypte, Syrië, Libanon en Jordanië.

• Oorzaak: in 1967 blokkeert Egypte opnieuw de Golf van Akaba

Zesdaagse Oorlog, 1967 (2)

• Israël vreest een aanval van drie kanten door Egypte, Jordanië en Syrië

• Israël besluit niet af te wachten en valt zelf aan

Zesdaagse Oorlog, 1967 (3)

• Het sterke en moderne Israëlische leger verplettert in 6 dagen Egypte, Jordanië en Syrië
  
• Israël bezet grote stukken land: Sinaï en Gazastrook (van Egypte), Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem (van Jordanië) en de Golan (van Syrië)
  
• Verenigde Naties keurt de bezettingen af. Ze zijn in strijd het met volkenrecht 

Nederzettingen

Israel bouwt op de Westbank

honderden nederzettingen

intifadah 

Intifadah 

1987-1993 Eerste Intifadah opstand Palestijnen tegen Israël

2000-2005 Tweede Intifadah overeenkomsten Oslo-akkoorden 

(op het gebied van afgesproken vrijheden, verbetering levensomstandigheden en vrijheid niet gehandhaafd).

2004 Derde Intifadah? protesten tegen Israëlische nederzettingen

Camp David Akkoorden

1978

Carter ( USA ), Begin ( Israel) en Sadat ( Egypte) sluiten een overeenkomst:

Sinai wordt ontruimd

Oslo-akkoorden (1)

• Onder leiding van de Amerikaanse president Clinton komen Arafat (PLO), Rabin en Peres (beiden Israël) tot een serie akkoorden:

• Israël trekt geleidelijk aan zijn leger terug uit de Gazastrook en in de toekomst ook van de Westelijke Jordaanoever. 

• De PLO erkent Israël, en Israël erkent de PLO.

Gevolgen

• Intifada maakt duidelijk dat vrede in het Midden-Oosten niet mogelijk kon zijn zonder een oplossing voor de Palestijnen.

• Arafat maakte gebruik van de sympathie voor de Palestijnen: hij probeerde zijn PLO om te vormen tot een politieke beweging. 

• In ruil voor een Palestijnse staat op de Westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook, is de PLO bereid was Israël te erkennen.

• Dit heet: land voor vrede
  

• Oslo-akkoorden (2)
  

• De PLO zweert elke vorm van geweld tegen Israël af. 
  

• De Palestijnen krijgen zelfbestuur in de Gazastrook en in delen van de Westelijke Jordaanoever. Dit wordt de Palestijnse Autoriteit genoemd.
  

• Israël en de PLO gaan verder onderhandelen over een definitieve vrede.

Terrorisme

Radicale Arabische groeperingen plegen  aanslagen.

Redenen:

USA en Westerse landen steunen ondemocratische regeringen  en de staat Israel in het Midden Oosten

Radicale moslims vinden dat mensen inhet westen er verderfelijke en vrije waarden op na houden

Aanval op Amerika

11 september 2001

• Op 11 september 2001 wordt de grootste aanval op Amerika sinds Pearl Harbor (1941) gepleegd. 
• Na de aanval wordt snel duidelijk dat de Islamitische terreurbeweging Al Qaida achter de aanslag zit.

• De leider van Al Qaida, Osama Bin Laden vindt dat de Verenigde Staten hun verdiende loon hebben gekregen. 

• Hij is van mening dat de meeste inwoners van de Verenigde Staten niet leven volgens de regels van de Islam. 

• Ook vindt hij dat de Verenigde Staten teveel Israël steunt in hun strijd tegen de Islamitische Palestijnen.

nl.wikipedia.org

9/11 en de 'War on Terror'

Op 11 September 2001 vlogen 2 door Al Qaida gekaapte vliegtuigen in het World Trade Centre in de VS. Dit was het begin van de Amerikaanse  oorlog tegen het terrorisme. Alle NAVO landen beloofde de VS hiermee te helpen. Eerst viel de VS Afganistan binnen om de Taliban (die bondgenoten waren van Al Qaida) te verjagen, dat mislukte. In 2003 viel de VS Irak binnen om de Iraakse dictator zou beschikken over chemische wapens (dit bleek later een leugen van de VS als excuus  om Irak binnen  te vallen). De VS vecht nog steeds de 'War on Terror', maar het lijkt een oorlog die niet te winnen is.

https://www.vpro.nl/programmas/tegenlicht/kijk/afleveringen/2015-2016/wijze-lessen-uit-het-midden-oosten.html