10.4 Het ontstaan en de ontwikkeling van het leven 5H 2021

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

H9: Erfelijkheid

H10: Evolutie

Eilandtheorie

Teken de volgende grafieken:

1. Het aantal verschillende soorten op een eiland is groter naarmate het eiland groter is.

2. Op een klein eiland sterven soorten sneller uit dan op een groot eiland.

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 10.4 Het ontstaan en de ontwikkeling van het leven

Doel en begrippen 10.4

Je leert welke ideeen er zijn over het begin en de verdere ontwikkeling van het leven

Anorganische stoffen, energie, organische moleculen, oersoep, warmwaterbronnen, creationisme, prokaryoot, heterotroof, fotosynthese, autotrofe organismen, eukaryote cellen, endosymbiosetheorie, meercellige organismen, bouw, homoloog, analoog, evolutionaire stamboom.

BINAS

Tabel 78

Ontstaan van het leven

Verschillende theorieën.

Eerst alleen anorganische stoffen (mehtaan, waterstof, water, ammoniak).

Door energie uit de zon ontstonden organische moleculen (aminozuren en nucleinebasen) -> oersoep.

Leven is ontstaan bij warmwaterbronnen in de oceaan waar RNA is ontstaan.

Creationisme

Eerste cellen

Prokaryoot : zonder kern

Heterotroof: afhankelijk van organische stoffen van buiten

3,5 miljard jaar geleden ontstonden cellen die fotosynthese konden uitvoeren: autotroof.

-> de hoeveelheid zuurstof in de atmosfeer neemt toe.

BINAS

Tabel 94C

Eukaryoten

Cellen met een celkern ontstaan: eukaryote cellen

Endosymbiosetheorie: 

Eukaryoten 'versmelten' met prokaryoten die energie uit glucose kunnen halen met zuurstof -> ontstaan mitochondrium

Eukaryoten 'versmelten' met prokaryoten die in staat zijn tot fotosynthese -> ontstaan chloroplast (bladgroenkorrel).

Meercelligen

1,5 miljard jaar geleden ontstaan de eerste meercellige organismen.

600 miljoen jaar geleden de eerste dieren.

300 miljoen jaar geleden de eerste zoogdieren.

200 miljoen jaar geleden de eerste mens.

Stambomen

Evolutionaire stamboom: geeft aan hoe de soorten in de tijd zijn ontstaan en welke soorten gemeenschappelijke voorouders hebben.

Verwantschap

Hoe bepaal je verwantschap tussen soorten?

Homologe organen - 

overeenkomstige lichaamsbouw

DNA

Analoge organen

Organen met dezelfde functie

- ándere bouw

Wijzen níet op verwantschap

Doel en begrippen 10.4

Je leert welke ideeen er zijn over het begin en de verdere ontwikkeling van het leven

Anorganische stoffen, energie, organische moleculen, oersoep, warmwaterbronnen, creationisme, prokaryoot, heterotroof, fotosynthese, autotrofe organismen, eukaryote cellen, endosymbiosetheorie, meercellige organismen, bouw, homoloog, analoog, evolutionaire stamboom.

HUISWERK

Maak de opdrachten 3 t/m 7 en 9 t/m 11, 13