4.1 Waarnemen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Welkom terug

Telefoons in de telefoontas

Je bent stil als ik praat

Vinger opsteken als je een vraag hebt

Zorg dat je spullen elke les op orde zijn

H4 Waarnemen en reageren

Prikkels

Prikkels: Alle veranderingen in je omgeving waar je op kan reageren. 

- Inwendige prikkels

- Uitwendige prikkels 

Inwendige prikkels

• Verandering in je lichaam
• Dorst, honger & hormonen (seks!)
  

Uitwendige prikkel

Verandering buiten je lichaam

Waargenomen via je zintuigen

Adequate prikkels

• Juiste prikkel bij het juiste zintuig
• Elk zintuig is gevoelig voor een soort prikkel
• Bijvoorbeeld voor de ogen licht

Adequate prikkels 

Tekst

Het zenuwstelsel verwerkt prikkels afkomstig van zintuigen

Verwerkingsroute 

Prikkel - Zintuig - Impuls - Zenuw - Hersenen - Impuls - Zenuw - Spier

Als een prikkel te klein is, 

dan kan het zituig het niet waarnemen.

 

De prikkel is beneden de DREMPELWAARDE.

De drempelwaarde is bij verschillende organismen anders: een hond kan beter horen dan een mens.

Gewenning

Wanneer een prikkel enige tijd aanhoudt ontstaan er in de zintuigen minder impulsen

Bijvoorbeeld een tik van de klok

Motivatie

De wil om te reageren

Een hond gaat niet eten als hij geen honger heeft

reageren of niet?

• Je reageert niet op:
• -te zwakke prikkels
  
• -prikkels die er de hele tijd zijn (gewenning)
  
• -onbelangrijke prikkels (motivatie)
  

Aan de slag

Maak de opdrachten van 4.1

Controle vragen

Waaruit bestaat het centrale zenuwstelsel?

Wat is een impuls?

Wat is een adequate prikkel?

Hersenen en ruggenmerg = centraal zenuwstelsel

Hoe zitten je hersenen in elkaar?

Hersenen bestaan uit drie delen:

- grote hersenen

- kleine hersenen

- hersenstam

Bouw, ligging en functie van delen van het centraal zenuwstelsel. 

- grote hersenen: bewustzijn, zintuiglijke waarneming en bewuste beweging

- kleine hersenen: coördinatie van bewegingen

- hersenstam: verbinding tussen grote hersenen en ruggenmerg en een rol bij reflexen in hoofd- en halsgebied

- ruggenmerg: verbinding van organen met hersenen en een rol bij reflexen van romp en ledematen

type zenuwcellen

Er zijn 3 typen zenuwcellen:

• gevoelszenuwcellen
  
• bewegingszenuwcellen
  
• schakelcellen
  

Bouw van een zenuwcel met cellichaam en uitlopers ligging en functies van typen zenuwcellen

Gevoelszenuw

(let op: cellichaam 

buiten het ruggemerg)

Bewegingszenuw 

(let op: cellichaam 

in het ruggemerg)

1. Bouw van een zenuwcel met cellichaam en uitlopers

ligging en functies van typen zenuwcellen

Schakelcel

(ligt in het ruggenmerg/

centraal zenuwstelsel)

Gevoelszenuw, bewegingszenuw, gemengde zenuw

Gevoelszenuw;        => bevat alleen gevoelszenuwcellen 

Bewegingszenuw; => bevat alleen bewegingszenuwcellen 

Gemengdezenuw; => bevat gevoelszenuwcellen en bewegingszenuwcellen

Bewuste reactie 

zintuig - gevoelszenuwcellen - ruggenmerg/hersenstam - hersenen    REACTIE  

ruggenmerg/hersenstam - bewegingszenuwcellen - spieren/klieren

 Reflex is een vaste, onbewuste reactie op een zeer stereke prikkel

Functies van een reflex: onbewust regelen van motoriek, snel reageren bij kans op onverwachte beschadiging van het lichaam

• Bij een reflex reageert het ruggenmerg en niet de hersenen
  
• Alleen bij een zeer sterke prikkel
  

Terugtrekreflex; 

Strekreflex; Kniepeesreflex; 

Pupilreflex; 

Reflex

zintuig - gevoelszenuwcellen - ruggenmerg/hersenstam 

  REACTIE  

ruggenmerg/hersenstam - bewegingszenuwcellen - spieren/klieren