Uitscheiding, Sputum

• Verpleegkunde
• MBO
• Studiejaar 1

Uitscheiding

Leerdoelen komende lessen

• Je kent de manieren van uitscheiding en hoe het werkt
  
  
• Je weet wat de normale uitscheiding is
  
  
• Je kunt benoemen wat de afwijkingen zijn in de vormen van uitscheiding
  
  
• Je weet welke hulpmiddelen we gebruiken in ons vak bij uitscheiding
  

Leerdoelen deze les

• Je kent de manieren van uitscheiding.
  
  
• Je weet wat 'normaal' sputum is
  
  
• Je kunt benoemen wat de afwijkingen zijn in sputum
  
  
• Je weet welke hulpmiddelen we gebruiken.
  
  
• Je weet het verschil tussen sputum en speeksel.

Welke vormen van uitscheiding hebben we?

Welke organen gebruiken we hierbij?

Uitscheiding

Hoe raakt je lichaam afvalstoffen kwijt?

Uitscheiding --> uitscheidingsorganen

Uitscheiding

Nieren: uitscheiding van urine met water, ureum en zouten

Lever: uitscheiding van gal met kleurstoffen

Longen: uitscheiding  van koolstofdioxide

Al aanwezige kennis testen

Sputum

Sputum observeren

• Hoeveelheid, +/- 100 ml per dag
• Kleur en consistentie, 
• Geur, kan bij verschillende longziekten zeer onaangenaam zijn.

Rapportage van observatiegegevens

Opgeven van sputum en hoesten is altijd afwijkend,

Altijd rapporteren;

- de geschatte hoeveelheid, de kleur en consistentie 

- de 'wijze' van hoesten

- de eventuele benauwdheid.

Kleur en consistentie

Kleur en Consistentie	Oorzaak
Helder, vloeibaar en kleur/geurloos	Normaal sputum
Slijmerig, helder en draderig,	ontsteking van de bovenste luchtwegen
taai sputum	bronchitus en longontsteking
taai en oranjebruin	longontsteking
Etterig, groen en klonterig	flinke infectie
licht rood schuimend	longbloeding
spoortjes bloed	diverse longziekten, longcarcinoom

Sputumonderzoek

Een sputumkweek doen we om te onderzoeken of er bacteriën in de sputum zitten. Dit is zo bij een longontsteking. 

Door sputum 'op kweek' te zetten, kan er gekeken worden welke antibiotica  het beste kunt krijgen om de bacteriën te bestrijden

Speeksel

Speeksel

ieder heeft 6 grote en een wisselend aantal kleine speelselklieren

Normale productie is 1/2 tot 1 1/2 liter speeksel per dag

Overmatige speekselproductie

•  overactieve speeksel klieren
  
• spastische beperking, naast kauw- en slikproblemen. Kan 'kwijlen' tot gevolg hebben.
• verminderde speekselafvoer
  - door verminderde spierwerking door ziekte (bij Parkinson)
  - door bijwerking medicijnen.
• zure voedingsmiddelen verhogen speekselproductie
• melkproducten geven verhoogde slijmvorming,

Verzorging bij overmatige speekselproductie

Bescherming van de kleding, soms hele dag,

Gebruik slab?

Alternatieven;

felle gekleurde slab, 'neutrale' knoeidoekje, bontgekleurd servet en bandana

Wat is het verschil tussen speeksel en sputum?

1. Speeksel is opgehoest slijm uit de luchtwegen. Sputum ontstaat bij de klieren in de mond.
2. Speeksel ontstaat bij de klieren in de mond. Sputum is opgehoest slijm uit de luchtwegen.
3. Speeksel ontstaat bij de klieren in de hals. Sputum is opgehoest slijm uit de luchtwegen.

Wat is sputum?

1. slijm dat je op hoest uit de diepe luchtwegen
2. sputum is hetzelfde als speeksel.

Bij welke alarmsignalen van sputum moet je een arts inschakelen?

1. verandering van kleur
2. bloed en verandering van kleur
3. veel meer sputum produceren
4. bij A, B en C

Je cliënt kan sputum niet goed ophoesten, wat kan dit tot gevolg hebben?

1. Een ribbreuk
2. Een longontsteking
3. A en B

Wanneer kun je het beste een monster van sputum afnemen?

1. ochtend
2. middag
3. avond

Uit hoeveel lagen kan sputum bestaan?

1. 1 laag
2. 2 lagen
3. 3 lagen

Wanneer kan er etter in sputum zitten?

1. Als iemand heel hard hoest
2. Als iemand een bacteriële ontsteking heeft
3. Als het slijm bijna op is

Bij sputum let je op de volgende dingen

1. Kleur en geur
2. Hoeveelheid
3. Frequentie
4. A, B en C

Als iemand COPD heeft, houdt hij de rest van zijn leven last van sputum

1. waar
2. niet waar

Sputum wordt geproduceerd om schadelijke stoffen die in je longen zitten –zoals bacteriën en stofdeeltjes- eruit te krijgen.

1. waar
2. niet waar

Fluimucil helpt om het slijm op te lossen.

1. Waar
2. Niet waar

Op welk moment kun je sputum het beste opvangen voor onderzoek?

1. voor het eten
2. na het eten

Sputum is altijd een symptoom van een lichamelijk probleem

1. waar
2. niet waar

Aan de kleur van sputum kun je zien wat iemand mankeert.

1. Waar
2. niet waar

Bij taai slijm kan de fysio soms ook helpen

1. Waar
2. niet waar

Normaal gesproken maken de speekselklieren gemiddeld een halve tot anderhalve liter speeksel per dag.

1. Juist
2. Onjuist

Speeksel reinigt de mondholte dankzij een antibacteriële en antivirale werking.

1. Juist
2. Onjuist

Speeksel wordt reflexmatig aangemaakt.

1. Juist
2. Onjuist

Stel leervragen op voor de volgende les 

Leerdoelen deze les

• Je kent de manieren van uitscheiding.
  
  
• Je weet wat 'normaal' sputum is
  
  
• Je kunt benoemen wat de afwijkingen zijn in sputum
  
  
• Je weet welke hulpmiddelen we gebruiken.
  
  
• Je weet het verschil tussen sputum en speeksel.