les 3 5V §1.1 Wat als mensen er samen niet uitkomen?

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Identiteit & Maatschappijleer

Programma

1. Opening

2. Introductie §1.1: 

dilemma's en cognitieve dissonantie 

3. aan de slag met §1.1

* Huiswerk? | Privé-kanaal aanmaken!

Lesdoelen

1. Kenmerken v/e maatschappelijk probleem herkennen en toepassen

2. Je kan met eigen woorden uitleggen wat wordt bedoeld met cognitieve dissonantie, prisoners dilemma en collectief actieprobleem

Prisoners dilemma

2 vrijwilligers nodig: bekennen of zwijgen?

Er is een ernstig misdrijf gepleegd. Twee gewapende mensen worden gepakt en het lijkt erop dat het de daders zijn, maar het bewijs ontbreekt. Ze worden apart in de cel gezet en kunnen niet met elkaar communiceren. De openbaar aanklager doet elke verdachte het volgende voorstel:

Als jullie allebei blijven zwijgen, kan ik jullie niet veel maken. Je krijgt dan hoogstens een jaar vrijheidsstraf, een celstraf.

Als er één bekent is de zaak rond. Degene die bekent zal ik laten gaan omdat hij zo goed heeft meegewerkt. Degene die niet bekent kan hoogstens 20 jaar gevangenisstraf verwachten.

Als jullie allebei bekennen, krijgen jullie allebei vijf jaar.

Vrij vertaald van Wikipedia

Over welke vraagstuk(ken) gaat het prisoners dilemma eigenlijk?

Ik ben afgelopen zomervakantie met het vliegtuig op vakantie geweest

1. ja
2. nee

Ik eet op de meeste dagen vlees

1. ja
2. nee

Ik heb me laten inenten tegen Covid-19

1. ja
2. nee

Een oude man, die voor mij fietst valt van zijn fiets en blijft liggen. Ik ben de enige in de omgeving die kan helpen. Als ik dat doe kom ik wel te laat op school

1. Ik help hem hoe dan ook
2. Ik fiets door

Een oude man, die voor mij fietst valt van zijn fiets en blijft liggen. Ik ben de enige in de omgeving die kan helpen. Als ik dat doe kom ik wel te laat voor mijn examen Nederlands.

1. Ik help hem hoe dan ook
2. Ik fiets door

Maatschappelijk probleem

1. Gaat groepen mensen aan.

2. Hangt samen met of is het gevolg van maatschappelijke veranderingen.

3. Er bestaan verschillende meningen over oorzaken en oplossingen

4. Vraagt om een gemeenschappelijke oplossing

Dilemma

Waarom is het zo moeilijk om maatschappelijke problemen op te lossen? 

1. Verschillende waarden en normen van actoren

2. Tegengestelde belangen

3. Collectief actie probleem

1. Waarden = principes of doelen die een individu, groep of samenleving belangrijk vindt. Normen = verwachtingen over hoe mensen zich behoren te gedragen. Geschreven en ongeschreven regels

2. Hebben te maken met het (eigen) voordeel dat mensen of groepen ergens bij hebben.

3. We delen ook belangen, er is ook een algemeen belang. Twee oorzaken van CA probleem: 1. veel mensen nodig voor effectiviteit; 2. individu merkt er weinig van.

Voorkomen van cognitieve dissonantie

Voorbeeld

Je bent op dieet. Je hebt enorm veel zin in een stukje taart dat je collega net aanbiedt.

Deze tegenstrijdt zorgt ervoor dat je ongemak ervaart, en dat ongemak wil je zo snel mogelijk oplossen. Wat doe je dan?

Je eet toch dat stukje gebak, maar je gaat die avond wel een uurtje langer sporten of je denkt ‘die meeting van net was zwaar en ik heb energie nodig’.

Je verandert in dit voorbeeld je gedrag/gedachtegang om de dissonantie te verminderen.

Festinger (1957) suggereert dat we de drang hebben om al onze meningen en gedragingen in harmonie te houden. Met andere woorden: we willen cognitieve dissonantie voorkomen. Heb je een persoonlijk voorbeeld?

Collectieve actieproblemen

Algemeen belang VS persoonlijk belang

1. Mensen willen wel, maar wantrouwen anderen

2. Persoonlijke baten zijn vaak groter dan de kosten 

(bij vliegen bijvoorbeeld)

Opdracht in duo's (10 min)

1. Zoek de kenmerken van een maatschappelijk probleem (boek)

2. Zoek een maatschappelijk probleem op dat jou aanspreekt 

3. Beschrijf het probleem a.d.h.v. de vier kenmerken

4. Leg duidelijk uit waarom dit probleem lastig is om op te lossen (boek).