Regie: Rembrandt VO

• Kunst
• Geschiedenis
• +5
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Middelbare school
• Praktijkonderwijs
• vmbo t, mavo, havo
• Leerroute VT
• Leerroute M

Dit weet je al

Doen!

Terugkijken

Kijken

Klik op de hotspot

Luisteren

Navigeren door de les

nieuwe iconen zoeken die nodig zijn voor deze les

 Wat weet jij al over Rembrandt?

Rembrandt

Met devices:

Zonder devices:

Rembrandt is een echte verhalen verteller!

 Als een regisseur zette Rembrandt zijn figuren zorgvuldig op het doek en maakte daarbij gebruik van theatrale trucs. Hij leefde zich in zijn personages in, op zoek naar het moment waarin de spanning te snijden is. Daarnaast acteerde Rembrandt op jonge leeftijd voor de spiegel met verschillende gezichtsuitdrukkingen, zoals de prentjes hieronder:

Welk verhaal beeld Rembrandt hier af?

Bestudeer het schilderij goed en omschrijf wat je ziet. 

Rembrandt wist als geen ander hoe hij visuele verhalen moest weergeven op stilstaand beeld. Hij maakte kunst die je raakt.

Schilderij

Rembrandt, De vrouw van Potifar beschuldig Jozef, 1655

Verhaal 

Het schilderij vertelt het Bijbelse verhaal van Jozef (links) die wordt beschuldigd door Porifars vrouw van seksueel misbruik. In werkelijkheid is Jozef onschuldig en de vrouw in het midden de dader. Zij heeft zich meerdere malen opgedrongen tot Jozef. In het geval van het schilderij doet de vrouw nogmaals een poging en wordt wederom afgewezen door Jozef. Uit wraak vertelt de vrouw aan haar man Porifar (rechts) de leugen, die Jozef duur komt te staan. Jozef beland in de gevangenis. 

Het emotie-spel

Net als Rembrandt ga jij op onderzoek uit en stellen we de acteerskills van jullie klas op de proef. 

Draai aan het rad. Wie wordt gekozen verzint een emotie en probeert dit met het gezicht te laten zien, de groep mag raden welk emotie vertoont wordt. 

Het emotie-spel

Draai aan het rad. Wie wordt gekozen verzint een emotie en probeert dit met het gezicht te laten zien, de groep mag raden 

Theater in Amsterdam

Door de komst van de Amsterdamse Schouwburg werd een bezoek aan theater toegankelijk voor de gewone burger. Kaarten werden betaalbaar, waardoor niet alleen de rijke mensen zich een kaartje konden veroorloven. 

 3 januari 1638 opende de Amsterdamse Schouwburg voor het eerst haar deuren.  Het gebouw werd ontworpen door Jacob van Campen (1596-1657). Hij stond aan de Keizersgracht ter hoogte van nummer 384, tussen de Runstraat en de Berenstraat. De huidige stadsschouwburg staat nu aan het Leidseplein.

Vrouwelijke personage werden in die tijd door mannen gespeeld, zoals op de tekening te zien is. Rembrandt was vaak in het theater te vinden. Zo tekende hij ook acteurs in theaterrollen. 

Gysbreght - 'Oh Kerstnacht, schooner dan de dagen' (gezongen door Herman van Veen)

Het eerste toneelstuk dat werd opgevoerd was de Gysbreght van Aemstel, van Joost van den Vondel. 

Voor een schilder was het belangrijk het juiste moment

uit het verhaal te kiezen. Vaak was dit de grote wending

in het verhaal, de ‘peripetie’. Die zat vol spanning en

grote emoties.

Met gezichtsuitdrukkingen kan de schilder een

belangrijk deel van het verhaal vertellen. Rembrandt

bestudeerde hiervoor acteurs in het theater. En hij werd

zelf acteur, voor de spiegel in zijn atelier.

Een prent of schilderij heeft de beperking geluidloos te

zijn. Een beeldend kunstenaar moet dus trucs toepassen

om zijn personages te laten praten. Handgebaren helpen

daarbij. De gebaren waren algemeen bekend;

er bestonden zelfs boeken over.

Rembrandt gebruikte allerlei kostuums en props in

zijn kunstwerken. Zo kon hij duidelijk maken dat een

personage uit een ver land komt, of een verhaal zich in

een andere tijd afspeelt.

Een schilder moest zijn personages in diverse

houdingen kunnen weergeven. Kunstenaars tekenden

houten beeldjes na of keken de kunst af bij prenten van

hun voorgangers. Rembrandt hield ook tekensessies

met levende modellen: zijn eigen leerlingen.

In de Schouwburg kwam daglicht binnen via een groot

venster. Maar er konden ook bijzondere lichteffecten

worden gecreëerd: met kaarsen en vuurkorven. Ook

Rembrandt paste lichteffecten toe in zijn werk. Om

accenten te leggen en de dramatiek te verhogen.

Van alle losse elementen op een schilderij de hoofdpersonages,

bijfiguren en de setting, moesten schilders

een geheel maken. Een compositie, of ‘ordinantie’, zoals

dat toen werd genoemd. Rembrandt was een meester

in het ‘ordineren’ van een meeslepend verhaal.

Handgebaren

Handgebaren werden gebruik door schilders om hun karakters te laten spreken. De gebaren waren algemeen bekend; er bestonden zelfs boeken over.

Sleep de handgebaren naar de juiste betekenissen.

Bidden 

Afwijzing 

Ontkennen

Overwinning (Triomf)

Stilte

Pijn

Wijs de zeven regie technieken aan die Rembrandt heeft toegepast bij de Nachtwacht? 

De Nachtwacht - 7 Regie Technieken 

1. Keuze van het moment

Allereerst moest hij een moment uit het verhaal kiezen. Dat werd het moment waarop de twee aanvoerders, vooraan, net de eerste stappen zetten. De andere schutters zullen hen gaan volgen.

2. Gezichtsuitdrukking
Dan de uitdrukking op de gezichten; daaraan is ook van alles af te lezen. De kapitein kreeg van Rembrandt een geopende mond: hij spreekt. Hij geeft de schutters het commando om in rijen te gaan lopen. 

3. Handgebaar
Zijn handgebaar versterkt de boodschap. Het is een bekend spreekgebaar, dat tegelijkertijd laat zien waar hij naartoe wil. Voorwaarts! 

4. Kostuum
Verder zijn kostuums een belangrijk onderdeel van de regie. Sommige schutters kregen van Rembrandt ouderwetse kleding met grote veren op hun hoed. Waarschijnlijk wilde Rembrandt daarmee zeggen dat de schutterij een lange, eerbiedwaardige traditie heeft. Maar het heeft natuurlijk ook iets feestelijks.

5. Houding
Rembrandt regisseerde het verhaal ook door de houdingen van de mensen. Neem de jongen links, die met een kruithoorn in zijn handen vooruit rent. Dynamischer kan het bijna niet.

6. Belichting

Vervolgens regisseerde Rembrandt het licht, een van zijn specialiteiten. Hij liet de omgeving vrij donker en werkte met een sterke lichtbaan van linksboven, die het allemaal nog veel spannender maakt. De twee aanvoerders staan letterlijk in de schijnwerpers. 

7. Compositie

En tot slot: de compositie. Of in theatertermen: de mis-en-scène. Rembrandt plaatste de schutters in een cirkelvorm. Zo schiep hij toch wat orde, zodat je als kijker niet helemaal de weg kwijtraakt in de chaos.

Tableau Vivant

Om net als Rembrandt een goede verhalenverteller te worden is het belangrijk om de zeven regie technieken aan je werk toe te passen. In deze les heb je kennis mogen maken met die technieken en dagen wij jullie uit om net als Rembrandt als regisseur aan de slag te gaan.