§1.1 Van vorstendommen tot kolonie - 2024

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 3

§1.1 Van vorstendommen tot kolonie 

Ga in de plattegrond zitten

pak boek A, schrift en pen.

Begin nieuw hoofdstuk

Maken oriëntatie + bespreken

Klassikale uitleg

Maken  § 1.1

Afsluiten

Vandaag

Oriëntatie 

• We lezen blz 7 van de oriëntatie
• Maak daarna opdracht 1 t/m 4 op blz. 8 en 9

We bespreken de opdrachten zo samen. 

Let op: Oefen met het formuleren van antwoorden, ook bij deze opdrachten

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

A

De Indische eilanden vóór 1600

Leerdoel:

• Je kunt culturele, economische, politieke en sociale kenmerken noemen van de Indische eilanden vóór de komst van de Nederlanders 

Begrippen:

• Geen

B

De VOC in Oost-Indië

Leerdoel:

• Je kunt beschrijven hoe de VOC handeldreef in Oost-Indië

Begrippen:

• Handelsmonopolie
• Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC)

C

De kolonie Nederlands-Indië

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen waarom en hoe Nederland zijn macht over Oost-Indië uitbreidde

Begrippen:

• Indirect bestuur
• Gouverneur-generaal
• Indirect bestuur

• Pacificatie
• Koninklijk Nederlands-Indisch leger
• Modern imperialisme

Leerdoelen

• Je kunt culturele, economische en politieke kenmerken noemen van de Indische eilanden vóór de komst van de Nederlanders.

Let op: Schrijf mee!

Waar ligt Indonesië? 

Uit hoe veel eilanden bestaat Indonesië ongeveer?​

1. ca 1000
2. ca 5000
3. ca 6000
4. ca 16000

Wat zochten Europeanen in de 15e eeuw in het oosten?

1. Slaven
2. Specerijen
3. Grondstoffen
4. Witte stranden

Van wanneer tot wanneer was de
15e eeuw?

1. 1400-1499
2. 1500-1599

Wat wordt er bedoeld met de naam Indië?

1. India
2. Indonesië
3. Aziatische kusten
4. Amerikaanse kusten

Nederland en Indonesië

§ 1 Van vorstendommen tot kolonie

Les 1

De Indische eilanden vóór 1600

Alle eilanden van Indonesië. Samen ruim 50 keer zo groot als Nederland.

Indonesië is een archipel =

een eilandengroep

Nederlandse kaart van de Molukken, gemaakt rond 1600

Link: True sizes of countries

Culturele invloeden

• Voor de komst van de Europeanen (rond 1600) vormden de eilanden(groepen) van Indonesië geen eenheid. 

• Vanaf de 2e eeuw na Christus kwam op de Indonesische eilandengroepen de handel met het vaste land van Azië op gang. 
• Deze contacten met anderen zorgden voor verschillende culturele invloeden.

Je kunt culturele kenmerken noemen van de Indische eilanden vóór de komst van de Nederlanders.

Culturele invloeden

• Nieuwe invloeden en gewoontes werden overgenomen uit o.a. India en China.  
• Het hindoeïsme en boeddhisme beïnvloedde de gewoontes. 
• Taal, religie en schrift werden overgenomen door delen van de Indonesische bevolking.
• Vanaf de 16e eeuw werd de Islam de belangrijkste godsdienst. 

Je kunt culturele kenmerken noemen van de Indische eilanden vóór de komst van de Nederlanders.

Vorsten en sultans

• In de loop van de eeuwen ontstonden verschillende staten (=landjes)  die bestuurd werden door een (Islamitische) vorst of sultan. 
• Er werden regelmatig oorlogen gevoerd tussen de verschillende eilanden. 

Steen van Tugu bij Jakarta met een tekst over koning Puranavarman.

Je kunt politieke kenmerken noemen van de Indische eilanden vóór de komst van de Nederlanders.

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

A

De Indische eilanden vóór 1600

Koninkrijk Soenda (op Java):

• Handelden met andere eilanden via hun havensteden zoals Jakarta en Bantam
• 1579: veroverd door de Islamieten: stichting sultanaat Bantam

Atjeh:

• 1520: Islamitisch sultanaat
• Belangrijke schakel in handel tussen eilanden en vaste land
• Handel in specerijen. => Atjeh werd rijk
• Tempels, paleizen, sterke oorlogsvloot

Handel 

• Er waren wetboeken, er werd belasting betaald aan de koningen 
• Er werd veel handel gedreven, maar de meeste inwoners waren boeren. 

Specerijen

Je kunt  economische kenmerken noemen van de Indische eilanden vóór de komst van de Nederlanders.

AAN DE SLAG!

Wat? 

Oriëntatie: opdracht 1 t/m 6

§1.1: opdracht 1 t/m 4

Hoe?

werkboek

Waarom?

Omdat je uit moet kunnen leggen hoe Indonesië zich ontwikkelde van vorstendommen tot kolonie.

Tijd?

tot 5 minuten voor het einde

Hulp?

Eerste 10 minuten in stilte

Daarna mag je samenwerken

Vinger in de lucht bij vragen

Klaar?

Maak een samenvatting van de leertekst

Afsluiten opdracht 4B

Beschrijf wat bron 2 je vertelt over het leven op Sumatra

- Op economisch gebied........

- Op bestuurlijk (politiek) gebied........

- Op cultureel gebied............

– op economisch gebied: mensen drijven handel met stukken tin en Chinees goud. Er groeien veel specerijen.

– op bestuurlijk gebied: er is een admiraal die de scheepvaart in de gaten houdt.

– op cultureel gebied: deze inwoners zijn moslim, in de buurt wonen mensen

met een ander geloof (hindoes of

boeddhisten).

AAN DE SLAG!

Wat?

§5.3 C

Opdracht 9 t/m 14

Hoe?

werkboek

Waarom?

Omdat je uit moet kunnen leggen hoe de Koude Oorlog eindigde

Tijd?

De rest van dit lesuur

Hulp?

Je werkt in stilte

Vinger in de lucht bij vragen

Klaar?

Maak een samenvatting van de leertekst

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

A

De Indische eilanden vóór 1600

Leerdoel:

• Je kunt culturele, economische, politieke en sociale kenmerken noemen van de Indische eilanden vóór de komst van de Nederlanders 

• 50x zo groot als NL 
• Voor 1600 geen eenheid!
• Jagers-verzamelaars, maar ook grote landbouwsamenlevingen.

Link: True sizes of countries

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

A

De Indische eilanden vóór 1600

Vanaf de 2e eeuw handel met Aziatische landen. Hierdoor meerdere culturele invloeden: 

• Schrift uit India
• Chinese munten bij handel
• Boeddhisme en hindoeïsme --> tempels
• Vanaf 16e eeuw: Islam belangrijkste godsdienst

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

A

De Indische eilanden vóór 1600

Koninkrijk Soenda (op Java):

• Handelden met andere eilanden via hun havensteden zoals Jakarta en Bantam
• 1579: veroverd door de Islamieten: stichting sultanaat Bantam

Atjeh:

• 1520: Islamitisch sultanaat
• Belangrijke schakel in handel tussen eilanden en vaste land
• Handel in specerijen. => Atjeh werd rijk
• Tempels, paleizen, sterke oorlogsvloot

Steen met schrift uit het koninkrijk Sriwijaya (eind 7e tot 13e eeuw) op het Indische eiland Sumatra

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

B

De VOC in Oost-Indië

Leerdoel:

Je kunt beschrijven hoe de VOC handeldreef in Oost-Indië

• Tot 1596: handel voeren met Portugezen, wat erg duur was
• Nederland wilde zelf een route vinden naar Azië toe. Dit lukte in 1596.

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

B

De VOC in Oost-Indië

• 1602: oprichting Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC).
• Doel: concurrentie voorkomen. De VOC kreeg het handelsmonopolie. Alleen schepen van de VOC mochten handel voeren.
• Handelsposten op Java, India, China, Japan. Belangrijkste: Batavia op Java
• Fort, haven, pakhuizen, woningen VOC-bestuurders en soldaten

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

B

De VOC in Oost-Indië

• VOC mocht oorlog voeren en volkeren met geweld dwingen tot samenwerking
• Genocide van Banda (1621)
• VOC voerde oorlogen om handelsposten te stichten. Veel meer gebied had de VOC niet

Welk recht kon de VOC gebruiken om de bevolking op de Indische eilanden tot samenwerking te dwingen?

1. Het recht om een handelsmonopolie op te richten
2. Het recht om een handelsroute naar Azië te vinden
3. Het recht om handelsposten te vestigen
4. Het recht om oorlog te voeren en forten te bouwen

Wat was een belangrijk argument voor inwoners van de Indische eilanden om niet te willen samenwerken met de VOC?

1. De VOC wilde de bevolking bekeren tot een ander geloof
2. De VOC wilde de handel met Chinese, Portugese of Arabische handelaren verbieden
3. De VOC wilde de winst van de handel in specerijen delen met andere handelaren
4. De VOC wilde het hele eiland veroveren

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

C

De kolonie Nederlands-Indië

Leerdoel:

Je kunt uitleggen waarom en hoe Nederland zijn macht over Oost-Indië uitbreidde

Begrippen:

• Indirect bestuur
• Gouverneur-generaal
• Pacificatie

• 1798: VOC gaat failliet. Staat neemt alle bezittingen over.
• De gebieden van Oost-Indië wordt een kolonie: Nederlands- Indië.

 

• Koninklijk Nederlands-Indisch leger
• Modern imperialisme

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

C

De kolonie Nederlands-Indië

1800: Modern imperialisme

Drie oorzaken:

• grondstoffen voor de industrie
• het gaf je aanzien
• Europeanen voelden zich het beste. Vonden dat ze recht hadden om andere volken te overheersen

Dit wilde Nederland ook

Kan jij deze spotprent uitleggen?

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

C

De kolonie Nederlands-Indië

Nederland richt het Koninklijke Nederlands-Indisch Leger (KNIL) op. Doel: alle eilanden veroveren.

Officieren waren Nederlanders, soldaten waren inheemse bewoners.

1873: Atjeh

Nederland noemde veroveren pacificatie: brengen van vrede

Zag de inheemse bevolking dit ook zo?

Jan Pieterszoon Coen

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

C

De kolonie Nederlands-Indië

Indirect bestuur

Gouverneur-generaal

Residenten

Regenten

Dorpshoofden

Jaartallen uit deze les

1596 - Nederlandse handelsschepen komen aan in de haven van Bantam (Java)

1602 - Oprichting VOC

1621 - Genocide op Banda (eilandengroep)

1798 - VOC failliet

1800 - begin modern imperialisme

1873-1903 - Atjeh-oorlog

Welke zin past bij het indirecte bestuur in Nederlands-Indië?

1. Dorpshoofden wijzen een Gouverneur-Generaal aan
2. Nederlanders sturen regenten aan die hun eigen gebied besturen
3. Onafhankelijke Indische dorpshoofden besturen hun eigen gebied
4. Regenten geven bevelen aan Nederlandse residenten

Hoe werden de Indische bestuurders genoemd, die door Nederland werden benoemd?

1. Dorpshoofden
2. Gouverneur-Generaal
3. Regenten
4. Residenten

Bestuur van Nederlands Indië

Uit welk land?

Van hoog naar laag

Gouverneur-Generaal

Regenten

Residenten

Dorpshoofden

Nederland

Indonesië