Voorlichting

Jouw rol als verpleegkundige

• Gezondheid bevorderen
• Gezondheidsproblemen voorkomen
• Risicosignalering als vorm van preventie
  
• Stimuleren van 'ziekte en zorg' naar 'gezondheid en gedrag' 
• Coachende rol: Inspelen op eigen regie en verantwoordelijkheid zorgvrager -> Voorlichtende en adviserende rol
  

In de gezondheidszorg zie je verschillende trends.
Welke gezondheidstrend zie je momenteel in Nederland?

1. van ‘gedrag en participatie’ naar ‘zorg en genezing’
2. van 'ziekte' naar 'gezondheid en gedrag'

Kenmerken Voorlichting

• Doel: het bewust worden en ontwikkelen van gewenst gedrag
• Resultaat: vergroten van kennis en inzicht
• Middel: communiceren van doelgerichte informatie 

Welke ontwikkelingen zorgen ervoor dat er tegenwoordig op een andere manier naar gezondheid gekeken wordt dan vroeger?

1. Ouderen hebben op steeds jongere leeftijd zorg nodig.
2. Het aantal ouderen en chronisch zieken neemt toe.

Machteld Huber 

Kenmerken positieve gezondheid

• Aandacht gaat niet naar ziekte, klachten en gezondheidsproblemen
• Accent ligt op mensen zelf, op hun veerkracht en op wat hun leven betekenisvol maakt.
• Holistische visie  
• Test - hulpmiddel voor vollediger beeld van hoe het echt met de zorgvrager gaat - en niet alleen met ziekte/klacht. 

Kenmerken Advies

Een goed advies is: 

• Uitvoerbaar  
• Eenduidig - niet op twee of meer manieren uit te leggen
• Begrijpelijk 
• Afgestemd op de omstandigheden (tijd, plaats, mensen)
• In het belang van de zorgvrager
• Op basis van deskundigheid!

Kenmerken Instructie

Doel; zorgvrager iets aanleren (handeling/gedrag) - op juiste manier en volgens stappen; 

• onderwerp verduidelijken 
• reden van instructie aangeven
• demonstreren van handeling
• oefenen onder begeleiding  van handeling
• zelfstandig handeling uitvoeren 

In het model van Lalonde worden vier factoren beschreven die van invloed zijn op de gezondheid; biologische factoren, gedragsfactor, gezondheidszorg en fysieke en sociale omgeving.
Wat is een voorbeeld van een gedragsfactor?

1. weinig bewegen
2. syndroom van Down
3. eenzaamheid
4. aanbod van medicijnen

invloeden op gezondheid

Stelling: Positieve gezondheid werkt vanuit een holistische visie. D.w.z. dat achter elke klacht/symptoom of zorgvraag meer zit dan alleen fysieke of mentale onbalans. Het is een samenwerking van meerdere factoren.

1. Juist
2. Onjuist

wat is het verschil tussen voorlichting en advies geven?

wat kunnen redenen zijn om gedrag niet te veranderen?

motieven voor gedragsverandering

weegschaal ( argumenten voor-tegen)

wat vinden anderen van hun gedrag

sociale afwegingen

haalbaarheid

ASE model

attitude; wat iemand vind van bepaald gedrag

sociale omgeving: normen, voorbeeld gedrag, sociale steun

eigen effectiviteit; haalbaar? sociale druk?, bij spanning?

ASE model

wat heeft invloed op het gezondheidsgedrag van zorgvragers?

Geef je liever individueel of aan een groep voorlichting? en waarom?

Op welke manieren kun je (groeps)voorlichting geven?

Aanpak van voorlichting, advies en instructie

"methodisch proces"

1. voorbereiding

2. uitvoering

3.Evaluatie

voorbereiding

1. voorlichtingsvraag of -behoefte (expliciet/impliciet)

2. aan wie en waar over?

3. beginsituatie en doel (RUMBA) ?

4. wie, waar, wanneer, vorm?

uitvoering

snappen, onthouden, kunnen uitvoeren!!

kennis, inzicht, vaardigheid?

educatie / informatie / overreden /advies /instructie?

ondersteunende middelen

vertrouwen!!!

werkvormen

informatiegesprek ( interactief?)

discussie

opdracht 

toepassen vaardigheden ( instructie) 

Kenmerken van VAI

• Duidelijk doel
  
• Tweerichtingsverkeer tussen verpleegkundige en zorgvrager
  
• De zorgvrager staat centraal, aansluiten op wat zorgvrager weet en op zijn persoonlijke situatie
  
• Kracht van herhaling
• Mondelinge voorlichting ondersteunen met schriftelijk of beeldend materiaal
  

Algemene doelen van voorlichting

Vergroten van de kennis van de zorgvrager, zodat hij een weloverwogen beslissing kan nemen over het verdere verloop van zijn behandeling

• Het is belangrijk om zo goed mogelijk aan te sluiten bij de behoefte van de zorgvrager. Zorg voor een open communicatie, waarbinnen de zorgvrager de mogelijkheid krijgt om zijn persoonlijke vragen te stellen, gevoelens te uiten en zijn mening te geven.

Verminderen van de onzekerheid en angst bij de zorgvrager

• Het is belangrijk om informatie zo over te brengen dat de zorgvrager in staat is zich voor te bereiden op wat komen gaat, de informatie in te passen in zijn persoonlijke levensstijl of te gebruiken bij het oplossen van zijn problemen. Als mensen weten wat hun te wachten staat of welke invloed ze zelf hebben, zullen ze niet alleen minder angstig zijn, maar soms ook minder pijn hebben.

Goede voorlichting zorgt voor beter geïnformeerde zorgvragers

• Dit vermindert de afhankelijkheid en vergroot de tevredenheid en therapietrouw. Het kan bovendien de opnameduur verkorten.

Aanpak

Stap 1:   Bepalen van de voorlichtingsbehoefte 

                 Gesprek aangaan, vragen stellen, gegevens verzamelen

Stap 2:   Bepalen van het voorlichtingsdoel

                  Aansluiten bij wensen, behoefte en mogelijkheden

                  Kennis, houding en gedrag

 Stap 3:  Bepalen van de voorlichtingsactiviteit

                  Idem

Stap 4:   Uitvoeren van de voorlichtingsactiviteit

Stap 5:   Evalueren van de voorlichtingsactiviteit

                  Is het doel behaald?

Uitvoeren

• Opbouw: gefaseerd / gedoseerd
• Let op de patiënt! Begrijpt de patiënt de informatie, kan de patiënt het aan?
• Taalgebruik
• Waar geef je de informatie: rust en privacy
• Timing
• Gebruik van materiaal: folders, aantekeningen, film, (anatomische) modellen, PowerPoint, internet, etc.

Aansluiten bij beleving, behoefte en wensen

• Gesprek aangaan
• Vragen stellen
• Informatie behoefte / wensen peilen
• Niveau / kennis inschatten
• Doel van de VAI vaststellen en aansluiten bij de beleving, behoefte en wensen van zorgvrager
• Vorm van de VAI vaststellen en aansluiten bij de beleving, behoefte en wensen van zorgvrager

Wat betekend advies geven?

1. Vormen van een mening
2. Tips geven of iets aanraden
3. Gerichte informatie geven
4. Gericht sturen op gedrag veranderen

Wat is het doel van voorlichting, advies en instructie?

1. Mensen overtuigen, tot handelen aanzetten en laten kiezen
2. Mensen beïnvloeden, overtuigen en veranderen.
3. Veranderen van gedrag, oude gewoontes afleren en nieuwe gewoontes aanleren

Informatie geven met als doel de ander te helpen bij het vormen van een mening of het nemen van een besluit is

1. Voorlichting geven
2. Advies geven
3. Instructie geven

Het geven van een deskundige aanbeveling of tip is het geven van voorlichting

1. Juist
2. Onjuist

Dit is een advies