7.1 De industriële revolutie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Hoofdstuk 7: De economische sprong van Europa

Kenmerkende aspecten:

1.  De industriële revolutie die de basis legde voor de industriële samenleving

2. De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie 

3. De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme

Engeland

rond 1700

• Machtig land met een enorm groot rijk dat zich over de hele wereld uitstrekte.
• De bevolking van Engeland groeit, hierdoor is er meer kleding nodig.
• Veel kleding wordt gemaakt van katoen, dat door slaven op plantages wordt geplukt, en wol.

Het Britse Rijk omstreeks 1700

Schietspoel

1733

• Om sneller kleding te maken, moet je sneller kunnen weven.
• De Engelsman John Kay vond de schietspoel uit. Hiermee kun je veel sneller weven dan met de hand.
• De schietspoel was nog geen échte machine: het bedienen ging met de hand.

Spinning Jenny

1764

• Als je sneller kunt weven, heb je ook meer draad nodig.
• Met de Spinning Jenny van James Hargreaves kon je 8 en later 16 draden tegelijk spinnen

Cotton Gin

1793

• Omdat het spinnen en weven veel sneller ging was er ook meer katoen nodig.
• Om de zaden sneller uit katoenpluizen te halen vond de Amerikaan Eli Whitney de Cotton Gin uit ("Katoen motor"). 
• Slavernij neemt toe: er zijn veel meer slaven nodig om de katoen te plukken...

Hoofdstuk 7: De economische sprong van Europa

Kenmerkende aspecten:

1.  De industriële revolutie die de basis legde voor de industriële samenleving

2. De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie 

3. De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme

Stoommachine

rond 1764 

• De eerste werkende stoommachine van de Industriële Revolutie was die van Thomas Newcomen rond 1705
• Pas door de verbeteringen van James Watt kon de stoomachine pas echt worden ingezet

De Engelsman James Watt voerde een aantal belangrijke veranderingen door in Newcomen's stoommachine waardoor het gebruik en de inzet makkelijker werden.

Veranderingen door 

de stoommachine 

• Leegpompen van mijnen, waardoor je dieper de grond in kunt (grondstoffen)
• Oude energiebronnen (wind-, spier- en waterkracht) worden langzaam vervangen
• Stoommachine is overal te plaatsen, niet alleen aan het water

Doordat de vraag naar delfstoffen (ijzer en steenkool voor de machines) sterk toenam, moest er steeds dieper worden gegraven. Met stoommachines werd het grondwater weggepompt.

Hoogovens

• Door steenkool op een speciale manier te verhitten ontstaat cokes.
• Met cokes krijg je een betere verbranding. Hierdoor kun je ook ijzererts beter verhitten.
• Om ijzer nog sterker te maken, werd er gebruik gemaakt van hoogovens: ovens die zo warm worden dat het ijzer zuiver wordt.

Omdat zuiver ijzer zich beter laat bewerken, nemen ook de toepassingen ervan toe: zo zie je steeds meer bouwwerken van ijzer. Zoals bijvoorbeeld bruggen, maar ook de Eiffeltoren

Industriële Revolutie

1750-1900

• Door de komst van de machines verandert de manier waarop mensen produceren: van handmatig naar machinaal
• De verandering noemen we de Industriële Revolutie

Niet alleen de manier van produceren verandert enorm: ook de komst van stoomtreinen brengt grote veranderingen in het vervoer van mensen en goederen.

van kleinschalige handmatige productie in de huisnijverheid...

... naar grootschalige machinale productie in fabrieken

7.1 De Industriële revolutie: van huisnijverheid naar fabriek samengevat

Rond 1750: enorme groei Engelse economie door:

1. stijging landbouwopbrengsten = bevolkingsgroei
2. bevolkingsgroei = grotere vraag naar voedsel en kleding
3. goedkope grondstoffen in Azië en Amerika = impuls textielnijverheid

Textielnijverheid verplaatste zich naar fabrieken op
- waterkracht --> nadelen: moeilijker begaanbaar terrein / geen constante kracht 
- stoomkracht (James Watt belangrijk, 1782)

Gevolgen economische ontwikkelingen

• Stoommachine breed ingezet (Watt) 
• Fabriekssteden in grondstofrijke gebieden
• Aanleg kanalen en spoorwegen

Sociale veranderingen:
- bourgeoisie meer economisch en politieke macht
- ontstaan van het proletariaat 
- middenklasse sterker door:
stijging loon en daling prijzen (mechanisatie)

Video

Histoclips: De industriële revolutie

Hoofdstuk 7: De economische sprong van Europa

Kenmerkende aspecten:

• 1.  De industiële revolutie die de basis legde voor de industriële samenleving
• 2. De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie 
• 3. De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme

Economisch liberalisme

• 'The Wealth of Nations', 1776:


• eigenbelang essentieel
• geen bemoeienis overheid maar:
• economische vrijheid 
• wel: faciliteren 
• 'onzichtbare hand' > groei economie
• gevolg: einde bepleit van mercantilisme 
• en gilden

Karl Marx (1818 - 1886)

• afkomstig uit een Joods Bourgeoisgezin
• zette zich af tegen de sociale kwestie
• riep op tot revolutie door de arbeiders (proletariaat):
• 'proletariers aller landen, verenigt U''
• macht en bezittingen van de bourgeoisie zouden worden afgepakt
• hierna zou gewerkt worden aan de klassenloze, communistische samenleving (iedereen gelijke rechten/plichten/bezittingen)
• 'godsdienst is opium voor het volk' >
• hierdoor vervreemde hij zich van veel (gelovige) arbeiders alsook door:
• opkomend nationalisme in de 19e eeuw >

cartoons

Albert Hahn

Hoofdstuk 7: De economische sprong van Europa

Kenmerkende aspecten:

• 1.  De industiële revolutie die de basis legde voor de industriële samenleving
• 2. De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie 
• 3. De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme