Het mysterie van het bottenbeest

• Biologie
• Aardrijkskunde
• +6
• Basisschool
• Groep 6-8

Introductie

In deze les leer je hoe een skelet in elkaar zit. Leerlingen maken van losse botten weer een compleet skelet van een dier. Kunnen ze ook onderzoeken welke dier het is?

Instructies

Zet de knop 'devices in de klas' uit

Introductie onderzoek

5 min

Er zijn botten gevonden. Hoe gaan we onderzoeken hoe dit dier er uit heeft gezien?

Onderzoek: puzzelen

15 min

Puzzelen met de botten in groepjes.

Onderzoek: het dier

5 min

Welk dier was het?

Presenteren en nabespreken

5 min

Elk groepje laat zien hoe zij denken dat het dier eruit heeft gezien.

Algemene instructie digiles

Deze les is zowel digitaal via teams of thuis te volgen als klassikaal te geven op het digibord. Bij het starten van de les bepaal je zelf of je met of zonder devices wilt lesgeven. Aan de rechterkant vind je alle instructies en handelingen die nodig zijn voor een goede voorbereiding op de digiles.

Deze digiles bevat werkbladen die je zowel digitaal als op papier kunt behandelen. Let op! Als je met papieren werkbladen wilt werken is het handig deze voor het begin van de les uit te printen. Onderaan vind je een overzicht van alle slides. Per slide is er een specifieke uitleg over wat je als docent vertelt, wat je samen gaat doen en het geeft je extra informatie over het onderwerp. Deze aantekeningen vind je ook tijdens het lesgeven per slide terug. Leerlingen kunnen deze notities ook zien. Liever een geprinte versie tijdens het lesgeven? Print dan de aantekeningen via de link 'print' onder de rode knop 'start les'.

Veel succes! 

Instructies

Handleiding bottenbeest

Werkbladen

Werkblad bottenbeest

Vertel: Vandaag gaan we een onderzoek doen van het Universiteits Museum Utrecht. Het UMU is een museum wat gaat over wetenschap.

Vraag: Waar denken jullie aan bij wetenschap?

Wetenschap is het onderzoek doen naar iets waar je het antwoord nog niet op weet. Vandaag gaan we onderzoek doen naar verschillende botten.  

Doe: Laat dit filmpje zien

Dit leer je nu

Dit weet je al

Doen

Terugkijken

Klik op de hotspot

Afbeelding vergroten

Navigeren door de les

Kijken

Luisteren

Staat 'divices in de klas' uit? Onder de les kun je dit uitvinken. We adviseren de les te geven zonder devices, zo is de les bedacht.

De les is wel te geven met devices, leerlingen kunnen dan de code invullen en interactief meedoen met de les. 

Er zijn botten gevonden!

Vertel: Deze les gaat over hele oude botten die zijn gevonden door paleontologen. Er is alleen één probleem: ze weten niet van welk dier de botten zijn. Jullie mogen zelf aan de slag als paleontoloog en proberen te onderzoeken hoe het dier eruit moet hebben gezien. 

Vraag: Wat is een paleontoloog eigenlijk?

Bespreek de antwoorden van de leerlingen klassikaal.

Extra informatie

Een paleontoloog is iemand die onderzoek doet naar fossiele resten of sporen van dieren  en planten. Dit doet een paleontoloog om de geschiedenis van de evolutie van het leven  te bestuderen. Ook onderzoekt hij of uitgestorven soorten familie zijn van dieren of  planten die wij nu nog kennen. Als er dus ergens (oude) botten gevonden worden kan  een  paleontoloog onderzoeken hoe oud de botten zijn, van welk dier ze zijn en of dat dier  familie is van een dier dat we nu kennen.

Hoe ga je dit
onderzoek aanpakken?

Vraag: Hoe kunnen jullie dit onderzoek nu het beste aanpakken? Wat is handig om te gaan doen met de gevonden botten?

Hulpvragen (als de leerlingen er niet uitkomen): Zouden we de botten ergens mee kunnen vergelijken? Misschien wel met botten in ons eigen lichaam of in die van andere dieren?

Verzamel de antwoorden van de leerlingen in het woordweb met behulp van de digitale pen. Of laat kinderen antwoord geven met behulp van wisbordjes in de klas. 

Bespreek de ideeën van de leerlingen over hoe het onderzoek gedaan moet worden.

Tips

• Probeer de leerlingen echt zelf op antwoorden te laten komen. Stel de hulpvragen als ze er niet uitkomen.
  
• Probeer de leerlingen te sturen zodat ze de gevonden botten gaan vergelijken met de botten in hun eigen lichaam of met die van andere dieren. 
  

Dierenskeletten

Vertel: De bouw van de skeletten van veel dieren lijken op elkaar. Paleontologen maken daar gebruik van bij het in elkaar puzzelen van een skelet van een onbekend dier.

Vraag: Heb je zelf vergelijkbare botten met andere dieren? En op welke plek zitten deze? 

Doe: Vergelijk de skeletten van de verschillende dieren op deze slide. 

Welk dier is dit?
Waarom?

1. Een koe
2. Een paard
3. Een hond
4. Een hert

Denk na met de klas over het getoonde skelet. Van welk dier zou dit skelet zijn? Waarom niet van een ander dier?

Laat de kinderen zelf nadenken over het antwoord. 'Stem' met de hele klas welk dier het zou kunnen zijn en waarom.

Maak het bottenbeest

Vertel: Dit zijn de botten die de paleontologen hebben gevonden. We gaan samen puzzelen met de botten om het skelet compleet te maken. Alle botten moeten gebruikt worden. 

Leg uit: Je kunt niet zomaar ergens een bot plaatsen: je moet goed overleggen en beargumenteren waarom dat je denkt dat het bot daar hoort. Bijvoorbeeld omdat het lijkt op een bot dat mensen ook hebben en dat bij ons ook op die plek zit.

Doe: Deel de werkbladen met de botten uit. Laat leerlingen in groepjes het bottenbeest uitknippen en in elkaar puzzelen. Bespreek de resultaten.

Het bottenbeest

Vertel: Als jullie klaar zijn met jullie bottenbeest mogen jullie gaan nadenken over de volgende vragen:

• Hoe zou het dier eruit hebben gezien? 
• Zou het lijken op een dier dat we al kennen?
• Wat voor levenswijze (vliegen, zwemmen, op het land leven) zou het dier gehad hebben?
• Wat voor voedsel zou het dier hebben gegeten?

Doe: Laat leerlingen hun ideeën opschrijven en er een tekening van maken.

Presenteer jouw bottenbeest

Vertel: Nu jullie van alles hebben bedacht over het bottenbeest gaan jullie dat kort presenteren aan de rest van de klas.

Leg uit: In de presentatie hoort het volgende:

• Laat tijdens jullie presentatie jullie bottenbeest zien.
• Vertel hoe jullie denken dat het dier eruit heeft gezien en vertel waarom jullie dit denken.
• Vertel wat jullie ideeën zijn over wat het dier allemaal kon en at.
  

Doe: Laat de leerlingen per groepje kort presenteren wat ze bedacht hebben. Laat de rest van de klas vragen stellen aan het groepje dat presenteert.

De kans is groot dat het bottenbeest er niet helemaal uitziet zoals het hoort en dat de groepjes onderling ook van elkaar verschillen. 

Laat de leerlingen de skeletten onderling vergelijken. Waar zitten de overeenkomsten en verschillen? Van welke delen weten we zeker dat ze goed zitten? Wat is er nog gek?

Vertel: Paleontologen hebben ook gepuzzeld met deze botten. Op de volgende slide staat wat zij als resultaat hebben bedacht. 

Het bottenbeest

Vertel: Dit is het resultaat van de paleontologen.

Vraag: Lijkt dit een beetje op wat jullie bedacht hadden?

Bespreek: 

• De ideeën van de leerlingen over dit resultaat.
  
• Wat leerlingen hebben geleerd over skeletten van dieren (de bouw van verschillende dieren lijkt best veel op elkaar).
• Wat de leerlingen vonden van het in elkaar zetten van het bottenbeest.

Vraag: Wat voor nieuwe dingen hebben jullie geleerd in deze les? Wat vertellen jullie vanavond thuis over deze les?

Extra info over het dier

• Het dier dat onderzocht wordt is een Pterosauriër, om precies te zijn een Scaphognathuscrassirostris. Hij leefde ongeveer 150 miljoen jaar geleden. 
• Het dier kon vliegen en liep op de grond op zijn ‘polsen’. Hij had relatief kleine vleugels met een spanwijdte tussen de 50 en 90 centimeter. 
• Hij at waarschijnlijk voornamelijk vis.
• De kam op het hoofd op het plaatje van het dier is een gokje, het zou heel goed kunnen dat hij geen kam had. 
• De moeilijkheid bij het in elkaar zetten van het skelet zat hem waarschijnlijk in de vleugel die een lange vinger heeft.

Einde van de les.