Literatuurgeschiedenis Reynaert de Vos

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Literatuurgeschiedenis

Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase 

hic enda thu wat unbidan we nu

De oudst bekende Nederlandse literaire tekst (opgeschreven ca. 1100); in deze periode werd literatuur in de volkstaal meestal mondeling overgeleverd.

Literatuurgeschiedenis 

Waarom?

Literatuurgeschiedenis

Waarom?

1. Het geeft je een kijkje in de wereld van je voorouders.

2. Het leert je om met een andere blik naar de wereld te kijken.

3. Het leert je gebeurtenissen in het verleden in het perspectief  van die tijd te zien.

4. Het leert je om verbanden tussen het verleden en het heden te zien.

5. Je komt in aanraking met andere levensvisies, culturen en tijden.

Wat weet je van de middeleeuwen? Noteer steekwoorden.

Wat zijn mogelijke overeenkomsten tussen Wilders en Reynaart?

Reinaart de Vos: in deze les

- Leer je meer over symboliek in Reinaart de Vos

- Ga je aan de slag met het 

middeleeuwse werk Van den vos Reynaerde 

- Aan het einde van de les herken je symboliek in RdV.

Reinaart de Vos

Symboliek in Reinaart:

- subtiel

- wel aanwezig

Symboliek in middeleeuwse literatuur (1/6) 

Symboliek van dieren

Dieren hebben vaak een symbolische betekenis:

De vlinder staat voor wedergeboorte, een nieuwe schepping, een ziel.

De slang staat voor verleiding of de duivel.

De havik wordt gezien als boodschapper uit de hemel.

De duif staat voor vrede.

De raaf is een spreekbuis van God.

De hond staat voor trouw.

De vos staat voor sluwheid.

Symboliek in middeleeuwse literatuur (2/6)

Betekenis van kleuren

blauw: hemel, waarheid, trouw (kleur van Maria)

groen: vruchtbaarheid, hoop

geel: haat, vijandschap

rood: geweld, passie, wreedheid, liefde

wit: zuiverheid (Christus)

zwart: dood, duivel, duisternis, dreiging

Symboliek in middeleeuwse literatuur (3/6) 

Getallensymboliek

1 getal van leven, schepping, God

2 getal van dood, kwaad (negatief)

3 getal voor volmaaktheid, goddelijke drie-eenheid (Vader, Zoon en Heilige Geest)

4 getal voor de vier elementen (water, vuur, aarde, lucht)

5 getal voor kennis en huwelijk, Maria

6 getal voor de mens

7 goddelijk getal. Verwijst God die de aarde schiep in zes dagen + één rustdag; ook naar de zeven vette en de zeven magere jaren (Bijbel)

8 getal voor overvloed, nieuw leven en oneindigheid

9 slang, duivel

Symboliek in middeleeuwse literatuur (4/6) 

Getallensymboliek

10 getal voor de woorden van God

33 bereikte leeftijd Jezus

666 getal voor de duivel

Symboliek in middeleeuwse literatuur (5/6) 

Symboliek van bloemen, bomen en planten

De lelie staat voor zuiverheid.

De roos staat voor de liefde.

De egelantier staat voor de liefde.

Druiven staan voor vreugde en vruchtbaarheid.

De eik staat voor wijsheid de verbinding tussen hemel en aarde.

Symboliek in middeleeuwse literatuur (6/6) 

Overige symboliek

Een staf staat voor macht.

Een cirkel staat voor oneindigheid, heelheid, (vrouwelijke) kracht.

Licht staat voor Christus (een kandelaar, een kaars, licht dat door het raam valt).

Rechts staat voor het goede in de middeleeuwen, links staat voor het kwaad.

Het feodale stelsel houdt o.a. in dat leenmannen diensten aan de leenheer verschuldigd zijn.

1. waar
2. niet waar

Reinaart de Vos

Literatuurgeschiedenis

Drie lessen

1. Middeleeuwen 500-1500

3. Gouden Eeuw (15e-16e eeuw)

5. Renaissance  (16e-17e eeuw)

Reinaart de Vos

De ‘schelmenstreken’ van Reinaert zijn niet mis: 

hij liegt, bedriegt en moordt erop los en 

ook al roept koning Nobel hem ter 

verantwoording voor ‘wandaden begaan jegens 

de dierlijkheid’, met zijn sluwe praatjes windt hij 

de vorst om zijn poten.

(bron: Vunzige vos komt overal mee weg; Trouw, 

Bas Maliepaard; 9 december 2018)

Reinaart de Vos

De immorele Reinaert maakt gehakt van het 

(kerkelijk) gezag en komt  overal mee weg.

“Het lezen van de schelmenstreken van 

Reinaert de Vos kan 

ernstige schade toebrengen 

aan de tere kinderziel.” 

Reinaart de Vos

De immorele Reinaert maakt gehakt van het 

(kerkelijk) gezag en komt  overal mee weg.

“Het lezen van de schelmenstreken van 

Reinaert de Vos kan 

ernstige schade toebrengen 

aan de tere kinderziel.” 

Reynaert de Vos

Willem, van wie we weinig meer weten dan dat hij rond 1250 in Oost-Vlaanderen een schrijversbestaan leed, was een goed verteller.

Na bijna acht eeuwen klinkt zijn verhaal nog altijd modern: de absolute anti-held (egoïstisch, leugenachtig, pervers, gewelddadig, sarcastisch, ...) slaagt erin de gevestigde orde voor schut te zetten en zelf te ontsnappen.

Literaire begrippen bij Reijnaart

- Dierenverhaal

- Epiek

- Ridderverhaal

- Satire 

- Hoofs

- Hofdag

- Feodale stelsel

- Theocentrisme

- Handschrift

Huiswerk volgende les

Je leest één van onderstaande primaire werken. 

Beatrijs: https://www.youtube.com/watch?v=ZFPi-t4c1x0

Nieuw Nederlands literatuur: blz. 84-87

Karel en Elegast: https://www.youtube.com/watch?v=atHy-HK7sm4&t=5s

Tekst in context

Van den vos Reynaerde: https://www.youtube.com/watch?v=O0UydiTMMFA

Tekst in context