A: GGZ vanuit oudsher tot heden

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Lesdoelen

•  Je kunt vertellen hoe de beeldvorming met betrekking tot de GGZ zich heeft ontwikkeld van de oudheid tot nu toe
• Je kunt benoemen hoe de organisatie van de GGZ is opgebouwd

Theorie

Zorgpad:

MBO (2020) VZ en VZ/MZ niv. 3

Zorg specifiek 3 

Geestelijke gezondheidszorg

Leerpad 1: Werken in de geestelijke gezondheidszorg

De Geschiedenis van de psychiatrie

De 12e eeuw

De 15e eeuw

1794

De 19e eeuw

Nu

In de 12e eeuw werd er op een kerkelijke manier gekeken naar psychiatrische aandoeningen. Wanneer mensen afwijkend gedrag vertoonde werd gedacht dat zij bezeten waren door de duivel. Je werd gedwongen verbannen en rond te zwerven, anders werd je verbrand op de brandstapel of ingezet als rare attractie op kermissen. 

Vanaf de 15e eeuw werden mensen met een psychiatrische aandoening dollen en dwazen genoemd. In 1442 werd het eerst Dohuis geopend, het Willem Arntzhuis in Utrecht. Patiënten werden vastgeketend en op een afschuwelijke manier 'behandeld'.  Deze behandelingen zouden nu als een vorm van mishandeling en marteling worden gezien. Ze werden aan hun lot overgelaten, wat resulteerde in ondervoeding, viezigheid, ziektes of zelfs de dood. 

Patiënten werden afgesneden van de samenleving en vaak ook van hun familie. Vele kwamen nooit meer uit zo'n 'gekkenhuis'.

Behandelingen die in deze periode veel werden toegepast waren:

- Hydrotherapie, voor agressieve of apathische patiënten. Mensen werden dagen achtereen in baden gelegd, die werden afgewisseld met douches met hogedruk.

- Lobotomie (hersenoperatie) 

- De elektrische shock behandeling 

In 1794 kwam er een naamsverandering. Mensen werden niet meer dol of dwaas genoemd, maar krankzinnig. Deze term werd destijds bedacht door Philipe Pinel. Hij bedacht dat je de 'krankzinnigen' ook best los kon laten lopen, in plaats van ze alleen maar vast te ketenen. 

De 19e eeuw stond voor een grote verschuiving op het gebied van de psychiatrie. Er werd niet meer op een kerkelijke manier gekeken naar de patiënten, maar op een medische manier. In 1841 werd er voor het eerst in Nederland een krankzinnigenwet opgesteld. Vanaf die tijd ging het vooruit en werd er meer onderzoek gedaan. Ook werden dokters psychiaters. Vanaf de jaren '50 werd er voor het eerst medicatie voorgeschreven. Deze periode wordt de psychiatrische revolutie genoemd. Er werd niet meer alleen gekeken naar het individu, maar ook naar de interactie met de samenleving. Deze nieuwe zienswijze was natuurlijk een grote vooruitgang, en staat ook wel bekend als de sociale psychiatrie. Uit deze tijd komen veel therapieën voort zoals de bekende 'systeemtherapie en gezins/relatietherapie'. 

Anno 2020 zijn er heel veel therapieën en verschillende theorieën en zienswijze in de geestelijke gezondheidszorg. Er zijn nog veel dingen onduidelijk, maar gelukkig zijn er ook veel dingen wel bekend. De psychiatrie en onderzoek staat nooit stil. Er is ontzettend veel ontwikkeling geweest op het gebied van medicatie. Medicatie van tegenwoordig werkt beter, precieser en heeft minder bijwerkingen. gelukkig maar. Met het oog op mensen beter kunnen behandelen, is er altijd vooruitgang nodig. Ontwikkelingen van de laatste jaren in de Psychiatrie zijn bijvoorbeeld:

- Ambulantisering (patiënten worden zoveel mogelijk in hun eigen omgeving behandeld.

- De visie van herselgerichte zorg heeft zijn intrede gedaan.
- De nieuwe wet Zorg en Dwang

Hydrotherapie

Middeleeuwen:

- Straf God 

- Teken van duivelse bezetenheid

- Mensen eindigden op de brandstapel of in de gevangenis

17e eeuw:

- Krankzinnigheid of geestesziek

- Opsluiting in speciale gestichten met mens onwaardige omstandigheden

Eind 18e eeuw:

- Florence Nightingale -> opvatting over gestoorden veranderden

- De bewaker werd de oppasser

19e eeuw:

- Zenuwziekten kregen een plaats in de geneeskunde

- in de tweede helft van de 19e eeuw werd psychiatrie een medisch specialisme 

- oppasser werd verpleger 

20e eeuw:

- Sigmund Freud -> gedrag en denken wordt gestuurd door driften

- Medicatie (angst, depressie en psychose

- Aandacht voor psychologische aspecten

- Anti psychiatrisch -> niet de mensen zijn ziek, maar de maatschappij

Heden:

- Eigen vakgebied 

- Herstelbeweging

- Ervaringdeskundigheid

- Ambulantisering

Organisatie van de GGZ

• POH-GGZ

• Basis-GGZ

• Specialistische GGZ (ambulante zorg)

• Specialistische GGZ (klinische zorg)

• Specialistische GGZ (langdurige klinische zorg)

POH GGZ

- kortdurende ondersteuning aan zorgvragers met psychische klachten

- niet altijd een DSM-diagnose gesteld 

- Ondersteuning kan verschillende doelen hebben

Basis-GGZ

- Lichtere stoornissen, zoals een milde depressie of lichte angststoornis

- Doorverwijzing door de huisarts

- Kortdurende, geprotocolleerde behandelingen

- Inzet van onder andere psychologen, verpleegkundig specialisten en psychotherapeuten

Specialistische GGZ

- Zorgvragers met ernstige en acute stoornissen, zoals acute psychose, ernstige schizofrenie of suïcidegevaar

- Ernstige angststoornissen of een ernstige depressie zonder acuut suïcidegevaar zijn indicaties om  behandeld te worden in de ambulante Specialistische GGZ

Wat viel je op in het filmpje?

Psychogeriatrische afdeling (PG)

- Voor ouderen met lichamelijke psychiatrische aandoeningen, zoals alzheimer

- Betreft langdurig (specialistische) zorg 

Gerontopsychiatrie

- Voor ouderen met psychische problemen, zoals stemmings- en angststoornissen

- Betreft langdurig (specialistische) zorg

Deze les kun je gebruiken voor de verdiepingsopdracht van deelopdracht A

Literatuur

https://fni.nl/de-ggz

Zorgpad Geestelijke Gezondheidszorg