SK 3h Nova 3b scheikunde H4.3

• Natuurkunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Lesplanning

0 min    

2 min    Uitleggen doelen deze les

5 min    Theorie uitleg

15 min  Zelfstandig werken/ huiswerkcontrole

35 min Filmpje

Inhoud	Werkvorm
Ontvangst	Individueel
Lesdoelen uitleggen	Klassikaal
Quizz over lesdoelen	Klassikaal
Alle Leerdoelen samenvatten	Klassikaal
Afsluiting herhalen doelen deze les	Klassikaal

Lesplanning

Ion (binding)

• Zouten (metaal + niet metaal)
  - Elektronen (e^-) worden overgedragen
  
  
• Metaal staat e^- af
  Na -> Na⁺
  
  
• Niet-metaal neemt e-  op
  Cl -> Cl^-

Kunststof maken van alkenen 

• Kunststoffen zijn polymeren van alkenen
• er worden heel veel  alkenen (=monomeren) 
• aan elkaar gekoppeld tot 1 groot molecuul (= polymeer)
• De dubbele binding klapt open en wordt aan de open geklapte dubbele binding van de buurman gekoppeld dit heet polymeriseren

4 etheen moleculen



polyetheen

Leerdoelen H4.2

• Verdelingsgraad (meer oppervlakte, meer botsingen)
  
• Concentratie (meer effectieve botsingen)
  
• Temperatuur (meer beweging, meer botsingen)
• Katalysator (trekt onderdelen naar elkaar toe, meer botsingen)

Verdelingsgraad

meer oppervlakte, meer botsingen

Wat is concentratie?

De concentratie is 

de hoeveelheid stof 

(in gram, miligram of  microgram)

opgeloste stof in één liter water

Chemische reactie

Katalysator

Glucagon

Inhibitor

Insuline

Temperatuur = beweging

• Hoe hoger de temperatuur, hoe vaker de botsingen
• De moleculen van een stof bewegen voortdurend.
• De moleculen van een stof trekken elkaar aan.

Leerdoelen H4.3

• Massa microniveau
• Massaverhoudingen/berekening
• Overmaat/Ondermaat

Massa

aardgas + zuurstof --> koolstofdioxide + water + energie

                        16          +        64           -->                44          +        36 

Wat is een ontledingsreactie?

1. Een reactie met zuurstof
2. Reactie met één beginstof en meerdere reactieproducten
3. Een verbranding
4. Reactie met meerdere beginstoffen en één reactieproduct

Bij een chemische reactie:

1. Veranderen moleculen en atomen wel
2. Veranderen moleculen niet en atomen wel
3. Veranderen moleculen wel en atomen niet
4. Veranderen moleculen en atomen niet

Wat is geen chemische reactie?

1. Het verbranden van hout.
2. Het rotten van een appel.
3. Het bakken van een ei.
4. Het mengen van alcohol en water.

Wat is wel een chemische reactie

1. Het verdampen van water
2. Het koken van een ei
3. het verven van een ijzeren hek
4. het zagen van een houten plank

Het koken van water is een chemische reactie.

1. waar
2. niet waar

Het verbranden van aardgas is een chemische reactie.

1. waar
2. niet waar

Welk proces is hiernaast afgebeeld?

1. Faseovergang
2. Scheidingsmethode
3. Reactie
4. Verbranding

H5 productie-processen

Samenvatting

Welkom

• terugblik vorige les
• Herhaling H5.1 t/m 5.5
• bespreken huiswerk (test jezelf)
• voorbereiding volgende les

terugblik vorige les

• starthouding (regels, gemaakte afspraken)
• vragen H5.5 product onderzoek?
• maken H5.1  t/m 5.5 test jezelf

lesdoel

• H5 productieprocessen begrijpen

par 5.1 producten

wb blz 68/69

mapje blz 159/161

Een product moet aan (jou) eisen voldoen.

Voor ieder product zijn de eisen anders.

Minimale eisen zijn vastgelegd in de warenwet (bijv.: in vruchtenjam: 1,4x suiker als vruchten, huishoudjam: 2,0x suiker als vruchten)

Product-eisen:

- voert functie goed uit

- is gebruiksvriendelijk

- ziet er goed uit

- niet schadelijk 

- milieuvriendelijk

- betaalbaar

- voor makers winstgevend

percentage = altijd in procenten

• percentage lijkt veel op de concentratie, alleen reken je om naar procenten
•                                                               %
• volumepercentage (bij vloeistof in vloeistof mengsel) en massapercentage (bij vaste stoffen)
•  je antwoord kan nooit > 100% zijn      
  

percentage=​geheel​​(deel)​​⋅100

par 5.2 productie voorbereiden

wb blz 70/71

mapje blz 165/167

Beinvloeden reactie

Factoren die de reactie beïnvloeden zijn:

• hoge temperatuur
• hoge druk
• gebruik katalysator

par 5.3 productschema

wb blz 72/73

mapje blz 171/173

Waarom een blokschema? 

Een blokschema geeft overzicht over hoe een  proces in zijn werking gaat. 

Blokschema:

blokken: processen 

pijlen : stoffen.  

par 5.4 productie testen

wb blz 74/75

mapje blz 177/179

Opschalen

onderzoek product: Laboratorium

testen product: testfabriek

op grote schaal maken: fabriek

opschalen: product maken in steeds grotere hoeveelheden

par 5.5 product onderzoek

wb blz 76/77

mapje blz 183/1685

Onderzoek aan samenstelling

Stappen Product onderzoek:

1. Bedenk onderzoeksvragen
2. bedenk bij ieder onderzoeksvraag een werkplan
3. maak een lijst met benodigdheden
4. voer het onderzoek uit volgens werkplan
5. noteer waarnemingen en resultaten
6. verwerk resultaten in tabel of grafiek
7. geef antwoord op de onderzoeksvraag
8. evalueer je onderzoek

Samenstelling product 

De samenstelling is bij voedingsmiddelen vaak te vinden op een etiket. Hierop moeten staan:

• ingrediënten: additieven (smaakstof, kleurstof, conserveermiddelen) E-nummers
• hoeveelheid
• houdbaarheidsdatum

Voorbereiding 

practicum:

• werk veilig, in tweetallen
• 3 proefjes, willekeurig, eerst goed doorlezen
• materiaal per proefje gebruiken en opruimen
• resultaten uitwerken en inleveren, HO

afronden H5

nakijken H5.1  t/m 5.5 test jezelf

Wet behoud van energie

• Energie die nodig is voor een reactie moet geleverd worden

Wet behoud van energie

• Energie vrijkomt bij een reactie moet afgevoerd worden

Energieomzettingen in reacties

• Elektrische energie --> kristal structuur (vergulden); Chemische energie
• Chemische energie --> verbranden; thermische energie
• Thermische energie --> smelten; Chemische energie

Reactie warmte 

• Te weinig energie --> 
  
•    endotherm (zelfdovend)
• Teveel energie -->
  
•   exotherm (run-away)

Activeringsenergie

• Ontbrandingstemperatuur,
• Stollingstemperatuur van eiwit,

Bij het bakken van een steak komt de energie daarvoor uit:

1. De lucht
2. Het vlees
3. Het gasfornuis
4. De aliens!!!

Bij het bakken van een steak is de energieomzetting in de steak:

1. Thermisch-->Chemisch
2. Chemisch-->Thermisch
3. Elektrisch-->Chemisch
4. Aliens-->Thermisch

Endotherm of Exotherm?
Verbranden van hout

1. Endotherm
2. Exotherm

Endotherm of Exotherm?
Maken van staal uit ijzer.

1. Endotherm
2. Exotherm

Endotherm of Exotherm?
Oplossen van magnesium in zuur.

1. Endotherm
2. Exotherm

Endotherm of Exotherm?
Smelten van ijs.

1. Endotherm
2. Exotherm

Endotherm of Exotherm?
Verdampen van gas.

1. Endotherm
2. Exotherm

Endotherm of Exotherm?
Verbranden van gas.

1. Endotherm
2. Exotherm

Welke stof heeft de hoogste
activeringsenergie
(smeltpunt)

Aluminium	660ºC
Calcium	839ºC
Chroom	1860ºC
Goud	1064ºC

1. Aluminium
2. Calcium
3. Chroom
4. Goud

Welke stof heeft de laagste
activeringsenergie
(smeltpunt)

Aluminium	660ºC
Calcium	839ºC
Chroom	1860ºC
Goud	1064ºC

1. Aluminium
2. Calcium
3. Chroom
4. Goud

Reactiesnelheid

• Verdelingsgraad(oppervlakte)
• Concentratie (meer effectieve botsingen)
• Temperatuur
• Katalysator

Reactiesnelheid

• Magnesium proefje!!!