Energie in beweging

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Stofwisseling

Stoffen worden door organismen:

- opgenomen

- omgezet

- uitgescheiden

Groepen Stoffen

1. Organische stoffen -> energierijk +

              gemaakt door organismen.

2. Anorganische stoffen -> komen in de levenloze natuur en in organismen voor. Weinig energie.

organische stoffen

anorganische stoffen

Welke stoffen bevatten de meeste energie?

1. Organische stoffen
2. Anorganische stoffen

Zijn mineralen (voedingszouten) anorganische stoffen of organische stoffen?

1. Organische stoffen
2. Anorganische stoffen

Bestaan organismen uit alleen organische stoffen, of ook uit anorganische stoffen?

1. Alleen organische stoffen
2. Uit organische en uit anorganische stoffen

Fotosynthese

Fotosynthese

Fotosynthese

Plant heeft (zon)licht nodig voor fotosynthese

Fotosynthese kan alleen in de bladgroenkorrels

Foto= licht   synthese= maken

Planten met bladgroen zijn in staat koolhydraten te vormen uit anorganische stoffen.
Wat levert de planten de energie die voor dit proces nodig is?

1. Glucose
2. Licht

Waar halen planten de "energie" vandaan voor fotosynthese?

Verbranding 

bij een kaars

Een kaars is gemaakt van kaarsvet, dat is een brandstof. Als de kaars brandt, verdwijnt het kaarsvet. Bij de verbranding komt energie vrij in de vorm van licht en warmte.

Voor de verbranding is zuurstof nodig en komt water en koolstofdioxide (kooldioxide of koolzuurgas) vrij: de verbrandinsproducten. De gassen zitten in de lucht, je kunt ze niet zien of ruiken.

Verbranding 

in je lichaam

Zonder verbranding gaat een cel dood. 

Bij de verbranding in een cel is zuurstof en brandstof nodig. 

De brandstof die vooral gebruikt wordt is glucose. 

Glucose krijg je binnen door voedsel te eten. 

Het bloed vervoert de zuurstof en de glucose naar al je cellen. 

Bij het verbrandingsproces ontstaan verbrandingsproducten: koolstofdioxide en water en komt ook energie vrij. 

Door die energie kunnen alle organen in je lichaam werken en blijft je lichaam op de juiste temperatuur.

Reactieschema van het verbrandingsproces:

 

Glucose      +    zuurstof    -->    water    +    koolstofdioxide   +   energie

(brandstof)                                  (verbrandingsproducten)           (bewegen - handhaven lichaamstemperatuur)

                                                                                                                 

Ook de processen in je cellen vragen energie

In elke cel van je lichaam, op elk moment!

Veel en weinig verbranding

Als je actief bent, doet je lichaam veel aan verbranding
Je hebt veel energie nodig

Als je op de bank hangt is er weinig verbranding
Je hebt minder nodig

Deze plant heeft geen bladgroen. De orchidee heeft witte bladeren. Een vorm van albinisme. Hierdoor ontbreekt bij deze witte planten een bepaald stofwisselingsproces.
Welke?

Vul het proces van de verbranding in:
..............+...............-> ..............+...............+................

Welke stoffen bevatten de meeste energie?

1. Organische stoffen
2. Anorganische stoffen

Voedselweb

Eten of gegeten worden

Eten of gegeten worden

Voedselketen

-> De pijl betekent 'wordt gegeten door'

1e schakel

2e schakel

3e schakel

4e schakel

 Voedselketen

In de voedselketen 

spreek je van 

producenten en 

consumenten 

1e, 2e, 3e,...... orde.

Producent

Consument 1e orde

Consument 2e orde

Consument 3e orde

Producenten

Alle PLANTEN en andere organismen die bladgroenkorrels hebben

Planten maken hun eigen organische stoffen. (fotosynthese)

Planten zijn altijd de eerste schakel in een voedselketen

Consumenten

Alle organismen die moeten eten om aan organische stoffen te komen

Vormen de tweede en alle volgende schakels

2e schakel: Planteneter/alleseter
3e schakel enz.: Vleeseter/alleseter

Reducenten

Bacteriën en Schimmels

Alle organismen die dode resten opruimen en afbreken

Zij maken van organische stoffen weer anorganische stoffen

Kringloop

Piramide van aantallen

In een piramide van aantallen worden de het aantal individuen per schakel weergegeven.

Piramide van biomassa

Biomassa= de totale hoeveelheid energierijke stoffen in een organismen

biomassa per schakel

Ander woord voor biomassa is drooggewicht ( het vocht is eruit)

Biomassa

Piramide van biomassa

• Deze piramide heeft altijd een piramidevorm

• In een voedselketen wordt de biomassa in elke volgende schakel kleiner

De piramide van aantallen kan verschillende vormen hebben.

De piramide van biomassa heeft altijd een piramidevorm

Piramide van biomassa

Elke balk geeft de totale biomassa van de schakel weer.

De lengte van de balk komt overeen met het gewicht. 

De schaal mag je zelf bedenken.

Bijvoorbeeld 1cm= 3kg

De hoogte per trede is bijvoorbeeld 1 cm

Energie in de voedselketen

Kringloop

Producent

 Consument

Reducent

Voedingsstoffen maken

Resten afbreken tot mineralen

Voedingsstoffen gebruiken

Afvaleters

Consumenten

Reducenten

kringloop

voedselketen

voedselweb

Je kunt beschrijven wat het broeikaseffect is en hoe het broeikaseffect wordt versterkt. 

Natuurlijk broeikaseffect

Versterkt broeikaseffect

(versterkt)broeikaseffect

1. Natuurlijk broeikaseffect
2. Toename broeikasgassen
   - koolstofdioxide
   - methaan
   - waterdamp
3. Versterkt broeikaseffect
4. Stijging temperatuur
5. Verandering van het klimaat
   - zeespiegelstijging
   - woestijnvorming
   - extreem weer
   - uitsterven van planten- en diersoorten

Geef de betekenis van het broeikaseffect?

1. Het verbouwen van planten in kassen.
2. Gaslaag in de atmosfeer die ons beschermt tegen zonnestraling.
3. Het vasthouden van koude lucht door koolzuurgas.
4. Het vasthouden van warme lucht door gassen in de dampkring

Wat is niet waar: door het broeikaseffect...

1. Is de gemiddelde temperatuur op aarde 15 graden.
2. Worden veroorzaakt door broeikasgassen.
3. Kunnen we leven op aarde.
4. Wordt het kouder op aarde.

het broeikaseffect wordt veroorzaakt door

1. koolstofdioxide
2. zwaveldioxide
3. stikstofoxiden
4. ozon

Wat is het versterkte broeikaseffect?

1. De laag broeikasgassen wordt dikker, waardoor het warmer wordt.
2. Het gat in de ozonlaag wordt groter
3. Het wordt kouder op aarde