Sport Les 2: ATP

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Spieren: ben je een kip of een koe?

Th. 19

Sport

Vwo 6

Wat je al getraind hebt...

• Bouw van spieren (zie ook BINAS 90C)

•  Drie soorten spierweefsels (BINAS 80E)
• Innervering van spieren door motorische eindplaatjes
• Myosine en actine (BINAS 90C)
• Samentrekken van spieren
• Antagonisten

Deze les

• Om myosine actief te maken heb je ATP nodig.
• Hoe komt de cel aan ATP?
• Wat heeft de cel nodig voor dissimilatie?
• Maar eerst: kip of koe?

Kip of koe?

Kippen hebben een hele andere kleur spieren (vlees) dan koeien.

Het zijn beide spieren van het type dwarsgestreept spierweefsel (skeletspier).

Skeletspieren heb je in twee typen:

• snelle spiervezels
• langzame spierweefsels

Gebruik BINAS 90B.

Welk type hebben kippen?

Snel of langzaam?

Ook mensen hebben langzame en snelle spiervezels. De verhouding kun je veranderen door de soort training. 

Snel

Wit

Veel anaeroob

Weinig mitochondriën

Snel vermoeid

Weinig glycogeen

Kip: gemaakt om te vluchten

Langzaam
Rood: myoglobine en bloed
Dissimilatie: vooral aeroob
Veel mitochondriën
Niet snel vermoeid

Veel glycogeen

Koe: gemaakt om vol te houden

Aeroob of anaeroob

Om processen in je lichaam te laten verlopen is ATP nodig. 

Met name spieren kunnen veel ATP gebruiken. 

Door ATP laat myosine los van actine en kan een verdere samentrekking beginnen.

Er zijn drie manieren waarop ATP aangevuld kan worden:

• fosfaataccu
• anaerobe dissimilatie (gisting)
• aerobe dissimilatie

Fosfaataccu

Als je de energie gebruikt uit ATP ontstaat er ADP en P_i.

ATP is dus weer terug te vormen door er weer een fosfaatgroep te koppelen aan ADP.

ADP + P_i --> ATP.

Als je meer ATP nodig hebt komt in eerste instantie de fosfaatgroep van creatinefosfaat.

PCr + ADP <--> Cr + ATP

Reactie is omkeerbaar! Mits enzym aanwezig.

Glycolyse

Anaerobe dissimilatie

Bij langere inspanning is fosfaataccu leeg.

ATP wordt dan gevormd uit dissimilatie.

In eerste instantie is dit de glycolyse.

Glycolyse

Anaerobe dissimilatie

Bij langere inspanning is fosfaataccu leeg.

ATP wordt dan gevormd uit dissimilatie.

In eerste instantie is dit de glycolyse.

Probleem zit bij NAD⁺ die vrijkomende H⁺ en e^- accepteert: NADH,H⁺. NAD⁺ raakt snel op.

Normaal wordt dit bij de verdere aerobe dissimilatie opgelost, maar nu gaat dit via pyrodruivenzuur --> melkzuur

Glycolyse

Anaerobe dissimilatie

Na de glycolyse zit je dus met melkzuur in je 'maag'. Melkzuur omzetten in glucose kan alleen in de lever.

Melkzuur omzetten naar glucose kost de lever 6 ATP. Dit wordt door sporters de 'zuurstofschuld' genoemd.

Oefenen in context

Gebruik de examentraining om te oefenen.

• Blz. 123 en 124
• Maak opdr. 1, 2 en 3

Aerobe dissimilatie

Voordeel van glycolyse is dat er snel veel energie vrijgemaakt kan worden.

Geen beperkende factoren als:

zuurstof en mitochondriën.

Toch levert het een zuurstofschuld op.

Aerobe dissimilatie start ook met de glycolyse. Alleen gaat pyrodruivenzuur via een transporteiwit de mitochondriën in.

Aerobe dissimilatie

(citroenzuurcyclus)

In de mitochondriën wordt in stappen alle energie uit glucose gehaald.

Aerobe dissimilatie

(citroenzuurcyclus)

In de mitochondriën wordt in stappen alle energie uit glucose gehaald.

Aerobe dissimilatie
(electronen transportketen)

In de mitochondriën wordt in stappen alle energie uit glucose gehaald.

Aerobe dissimilatie

(electronen transportketen)

In de mitochondriën wordt in stappen alle energie uit glucose gehaald.

Aerobe dissimilatie

Glucose heeft de voorkeur bij aerobe dissimilatie. 

Andere stoffen zoals andere koolhydraten, eiwitten en vetten worden omgevormd om ergens 'in te kunnen stromen'.

Zie BINAS 68E