18.4 Verantwoordelijkheid les 1

• Godsdienst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

HERHALING:
Bij welke filosoof past de uitspraak
"De mens is gedoemd om vrij te zijn"?

1. Freud
2. Kierkegaard
3. Sartre
4. Kant

De filosofen Kierkegaard & Safranski ontleenden hun ideeën over vrijheid uit het volgende Bijbelverhaal:

1. De schepping van de aarde in zes dagen en de rustdag die God daarna nam
2. De zondeval waarin Adam en Eva van de vrucht eten
3. De ontsnapping van het volk Israel uit Egypte onder leiding van Mozes
4. Jezus' sterven aan het kruis waardoor alle zonden vergeven werden

Kant's idee van vrijheid hield in dat je ...

1. ... kunt doen wat je wilt
2. ... je plicht moet vervullen

VERANTWOORDELIJKHEID

Deze les

- Gedoemd om vrij te zijn (Sartre): je moet verantwoordelijkheid dragen

- Angst voor vrijheid (Fromm)

- Conformisme

Responsibility

Accountability

VERANTWOORDELIJKHEID

Accountability // Responsibility

nemen // zijn

Case 1:

Deelneemster Wie is de Mol: context 'spleetogen' sneuvelde in de montage

Marije Knevel, een van de deelnemers aan het populaire tv-programma Wie is de Mol, heeft gereageerd op beschuldigingen van racisme. In de uitzending van gisteravond was te zien hoe zij en Charlotte Nijs spleetogen maakten tijdens het uitbeelden van muzieknummers.

Op sociale media reageerden mensen die dat "racistisch" vonden en "niet van deze tijd."

Vanmiddag maakte AVROTROS op sociale media excuses. "In aflevering zeven van Wie is de Mol is een fragment te zien waar we ons voor schamen. De kandidaten kwamen er direct na het spel op terug omdat ze zich realiseerden dat dit kwetsend is."

Wie is er in deze casus volgens jou verantwoordlijk voor het 'leed'?

De deelneemster die het uitbeeldde, Marije Knevel

De editors van het programma, die het zonder context aan elkaar geknipt hebben

Degenen die hier aanstoot aan nemen

De programmamakers die dit spel bedachten

Anders ...

Case 2:

Boetes voor tabaksfabrikanten gaan niet ver genoeg (Bron 23)

Advocate Bénédicte Ficq heeft een strafzaak aangespannen tegen de tabaksindustrie. 'Ik wil dat [ze] vervolgd worden voor het opzettelijk benadelen van de gezondheid. [...] Tabaksfabrikanten produceren heel bewust en met voorbedachten rade sigaretten die ontworpen zijn om zo snel mogelijk verslaafd te maken', vindt Ficq.

Het argument dat je zelf de keuze maakt om sigaretten te kopen, veegt Ficq resoluut van tafel: 'Er worden verslavende stoffen als nicotine toegevoegd aan sigaretten, normaal gesproken heb je daar een natuurlijke afweer tegen, maar die wordt weer tenietgedaan door de aanwezigheid van bijvoorbeeld menthol.' 

Ben je het eens met Ficq? Vindt je dat de verantwoordelijkheid voor deze verslavende producten bij de fabrikanten ligt, of bij de consumenten die bewust deze producten blijven kopen?
Leg je antwoord uit.

De angst voor vrijheid
(Fromm, 1941)

De mens zit ingeklemd tussen zijn hang naar meer vrijheid, en de vlucht voor diezelfde vrijheid. 

Kijk naar je kleding: we hebben de keus om alles te dragen, alles met elkaar te combineren, maar toch kiezen we vaak voor hetzelfde patroontje. Witte sneakers, blauwe spijkerbroek (wel skinny), leuk shirtje, hoodie voor de koudere maanden. 

Angst voor eenzaamheid: wat nou als ik anders ben, zoveel vrijheid heb om mijzelf te zijn dat ik nergens meer bij hoor?

Conformisme: Je doet afstand van je identiteit, neemt de identiteit aan die je van je omgeving aangereikt krijgt.

Waarin conformeer jij je? En wat maakt jou juist uniek of onderscheidend van de massa?
Geef van beide een voorbeeld.

Ben je het eens met Fromm? Kan vrijheid beangstigend zijn? Leg uit waarom je het (niet) met hem eens bent.

Gok- en rookcampagnes richten zich vooral op het individu, de consument. Terwijl de verantwoordelijkheid misschien wel bij de bedrijven ligt.

Zoek op, of ontwerp, een campagne (verzin een slogan, teken een affiche, of iets dergelijks) waarin een maatschappelijk probleem zoals roken, gokken, drugs, racisme aangepakt wordt. Richt je campagne op partij die volgens jou het meest verantwoordelijk is.

Ruimte voor vragen over de stof / feedback op de les
(Deze vraag mag je overslaan)