4.1 Einde van de wereldrijken

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

4.1 Het einde van wereldrijken

Lesdoelen

• Je kunt uitleggen wat de oorzaken voor de dekolonisatie waren
• Je kunt uitleggen hoe de Britten en de Fransen reageerden op nationalisme in hun kolonies
• Je kunt het dekolonisatie proces van Nederlands-Indië uitleggen
  

4.1 Het einde van de wereldrijken

• Groeiend nationalisme binnen de kolonies = gevoel dat je één volk bent en dus ook één (onafhankelijk!) land wil zijn - proces dat al rond 1900 sterk opkomt (onderwijs, etc.)
  

Tweede Wereldoorlog:

• Japan (Aziatisch) verslaat Europese landen
  
• Daardoor: macht kolonisator weg
  
• 15 augustus 1945: Japan weg, want capituleert
  
• Europese landen verzwakt door WOII
  
•  Vanaf 1945 (tot ong. in de jaren 1970) dekolonisatie in Azië en Afrika
  

1870-1900
Modern Imperialisme

- De Europese grootmachten streefden naar een groot wereldrijk. 
- Kolonisatie van Afrika en Azië op zoek naar grondstoffen/ afzetmarkt voor de industrie.

-> Economische uitbuiting

-> Blanke overheersing

Duits koloniaal rijk

Frans koloniaal rijk

Brits koloniaal rijk

Oorzaken dekolonisatie:

1. Uitbuiting en onderdrukking ten tijde van het modern imperialisme 
2. Groeiend zelfbewustzijn van de inheemse elite  
3. Oude machthebbers zijn verzwakt door oorlog 
4. SU en VS zijn tegen kolonisatie 
5. Tweede Wereldoorlog laat zien dat:
   -->westerse machten te verslaan zijn
6. Koude Oorlog zorgt ervoor dat:
   -->VS en SU  bondgenoten zoeken

Dekolonisatie verloopt in 

3 golven:

1. 1945-1953: Zuid-Oost Azië / Midden-Oosten
   
2. 1951-1980: Afrika
3. 1965-1975: Caribisch gebied
   

Reacties van de moederlanden:

• Meewerkend : Groot Brittannië
  --> geen oorlog : India onafhankelijk in 1947
  

• Tegenwerkend:  Frankrijk, Nederland
  --> wel (guerilla-)oorlogen
  

       bijv. oorlog in:

           Indonesië en Nederland (1945-1949) 

           Frankrijk en Vietnam (1945 -1954)

           Frankrijk en Algerije (1954-1962

Aziatisch nationalisme

• In het interbellum bloeit het nationalisme in Azië op
  
  
• Steeds meer Aziaten kwamen met vergelijkbare ideeën omdat ze Westers onderwijs kregen
  
  
• Er kwam verzet in Azië tegen de Europese overheersing

Gandhi kwam in India tegen de Britten in verzet

Soekarno kwam in Indonesië tegen de Nederlanders in verzet

Nederlands-Indië

• 1945: Soekarno roept de onafhankelijke Republiek Indonesië uit
• 1947: -> Nederland gaat niet akkoord en stuurt 100.000 soldaten
• Het doel van NL was om de orde en de macht te herstellen (politionele acties)
• Indonesisch leger voerde guerilla oorlog
• Nederland reageerde met terreur: plat branden van dorpen en vermoorden van burgers en krijgsgevangenen

Dekolonisatie van Nederlandse koloniën

• 1948: Soekarno wordt gevangen genomen tijdens een tweede politionele actie
• VS dwingen NL om oorlog te stoppen, dreigen met stopzetten Marshall hulp
• 1949: koningin Juliana ondertekent de soevereiniteitsoverdracht
• 1954: Nederlandse Antillen en Suriname worden zelfstandige landen binnen het Nederlandse Koninkrijk met eigen regeringen
• 1975: Suriname wordt onafhankelijk
  

Geef jouw mening weer
Wat is de mening van Lubach? Schrijf dit op in (50-100) woorden.

India en Pakistan

• In tegenstelling tot Nederland gaf Groot-Brittannië haar kolonie wel snel uit handen
  
• Er was al een lange tijd spanning tussen moslims en hindoes in het land
• De Britten hadden deze spanning niet onder controle
• Nadat de Britten zijn vertrokken breekt het conflict tussen de twee groepen uit en ontstaan er twee nieuwe landen: India en Pakistan

Pakistan wordt de staat voor de moslims en India de staat voor de hindoes

Vietnam

• Vergelijkbaar met Indonesië. 
• Hier wilden nationalisten en communisten onafhankelijk worden van hun koloniale heerser, Frankrijk
• Maar anders dan bij Nederland, wordt Frankrijk wel door de VS gesteund
• De Amerikanen wilden voorkomen dat Vietnam communistisch werd
• Uiteindelijk resulteert de oorlog in een Noord- en Zuid-Vietnam

Afrika

Ook hier komt het nationalisme op

- Frankrijk had de volgende koloniën: Algerije, Marokko en Tunesië

- België doet afstand van Congo

- Engeland doet afstand van veel koloniën (richting de 20), zoals Ghana

- Portugal ging als laatste weg, zoals Angola en Mozambique

Koloniën worden lid van de VN