Hulp bieden bij de uitscheiding

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Hulp bij uitscheiding

lesdoelen 

Je kunt aan het einde van deze les 

Observatiepunten benoemen bij hulp bieden bij uitscheiding

Hulp bieden bij de uitscheiding 

Wat valt er allemaal onder uitscheiding? 

• urine
• faeces
• zweet
• braaksel
• sputum 
• mentruatie

Urine

Wat zijn jouw aandachtpunten bij het observeren van urine?

• frequentie (blaasontsteking, nervositeit, braken, nierfunctiestoornis?)
• hoe vaak per 24 uur 
• hoeveelheid (1,5 liter / 24 uur) hangt ook af van de intake
• kleur. 
• helderheid, troebel = infectie bacterie, eiwitten
• geur. normaal ammoniak. diabetes naar aceton/zoetig
• manier van urineren. zwangerschap, vergrote prostaat. 

Testen met strips en Soortelijk gewicht.

soortelijk gewicht is 1 liter is 1000 gr. 

urine is water en opgeloste stoffen. 

SG van urine is hoger dan SG van water. 

Wanneer is SG hoger?  als iemand weinig drinkt. 

Wat is urineretentie?

ophoping urine in de blaas door:

• lichamelijke aspecten bv vergrote prostaat, verzakking 
• psychische aspecten, angst, ongemakkelijk voelen. 

Wat kun jij doen? 

natuurlijk mogelijk houding aannemen

waterkraan laten lopen 

voldoende privacy

tijd gunnen aan zorgvrager

Wanneer spreek je van incontinentie?

ongewenst onwillekeurig verlies 

1 op de 20 

ook jongeren 

vaker vrouwen dan mannen

stress incontinentie

inspannignsincontinentie, verslapping van bekkenbodemspieren, plotselinge drukverhoging, hoesten, niezen.

functionele incontinentie

vaakbij ouderen. blaasfunctie is nog goed, maar mobiliteit is slecht. 

urge incontinentie

aandrang, de urine komt meteen

8 soorten 

• stress 
• urge 
• overloop
• druppel
• reflex (stoornis zenwuwstelsel)
• psychische oorzaak (dementie)
• hormonale incon
• functionele incon.

Welke zorg kun jij verlenen bij incontinentie?

juiste inco materialen bij verschillende soorten incontinentie. 

hygiene

bescherming van bed / kleding 

urineopvangsystemen

(verblijfs CAD, externe CAD, supra-pubische CAD)

Is incontinentie te behandelen?

1. Ja
2. Nee
3. soms

bekkenbodem oefeningen 

elektrisch impuls 

blaastraining 

zelf katheterisatie

chirurgisch ingrijpen 

medicatie Bij (incontinentie)klachten van de bekkenbodem worden soms medicijnen voorgeschreven zoals oestrogenen, spasmolytica en laxeermiddelen.

Ontlasting 

Wat zijn jouw observatiepunten bij ontlasting ?

kleur,

 geur, 

consistentie

frequentie; 1/24 uur of 3/pweek 

Welke zorgproblemen kun jij tegenkomen als het om def gaat?

aars maden 

diarree

obstipatie 

incontinentie

obstipatie; voeding, laxantia.  aambeien (uitgezette adertjes rondom anus door bv persen) 

Transpiratie

Waarom transpireren we?

meestal normaal , gezonde reactie van het lichaam. 

kan ook aanwijzing zijn dat er iets mis is met je zorgvrager. 

We zweten meestal om ons lichaam af te koelen, een proces dat thermoregulatie wordt genoemd. Onze hersenen sturen een signaal naar meer dan drie miljoen klieren in ons lichaam om zweet af te geven (een heldere vloeistof van water, zouten en eiwitten). Door verdamping van deze vloeistof daalt onze lichaamstemperatuur.

Transpireren is een ongezonde reactie van het lichaam...

1. juist
2. onjuist

Hoe komt het dat iedereen verschillend ruikt als je zweet?

zweet zelf is reukloos. 

het komt in aanraking met bacterie op je huid (warme plek = oksel) en daardoor gaat het ruiken. 

99% is water, 1% is afvalstof / zout en mineralen

Wat is onze belangrijkste warmtebron?

1. vetweefsel
2. hart
3. spieren
4. lever

Transpiratie is een vorm van…

1. convectieve afvoer
2. verdamping
3. stralingsafvoer
4. geleidingsafvoer

Wat zijn jouw aandachtspunten bij een transpirerende zorgvrager?

• Goede rapportage
• omgevinstemp. verlagen 
• tocht voorkomen 
• regelmatig opfrissen 
• kleding/beddengoed regelmatig verschonen
• extra drinken geven (bouillon) 
• decubitus en smetten voorkomen 
• begrip tonen
• 
  

Menstruatie

Sputum 

Onder gezonde omstandigheden wordt er geen sputum geproduceerd

1. juist
2. onjuist

slijm is normaal. 

sputum is verhoogde slijmproductie. 

Sputum bevat vaak bacterien

1. juist
2. onjuist

slijmvliezen van de ademhalingswegen zijn ontstoken. 

Tijdens het hoesten wordt er slijm opgegeven. Hoe noem je dit?

1. productieve hoest
2. slijmende hoest
3. geinfecteerde hoest
4. normale hoest

opvangen voor onderzoek:  steriele opvangpot. 

Wat zijn jouw observatiepunten bij sputum?

kleur en consistentie. 

slijmerig = ontsteking bovenste luchtwegen

taai; bronchitis en pneumonie.  kan oranjebruin zijn. 

etterig; groen bij infectie

bloederig; longbloeding is rood schuimend.

Braken 

Wat gebeurt er bij braken?

1. je maag keert zich om
2. peristaltiek gaat te snel
3. peristaltiek gaat andersom
4. geen peristaltiek

Waar ligt je braakcentrum

1. in je hersenen
2. in je trachea
3. in je maag
4. in je galblaas

Wat is geen oorzaak van braken

1. vergiftiging
2. angst
3. zwangerschap
4. overprikkeling van de galblaas

wel oorzaak: 

• prikkeling van maagslijmvlies door bv besmet voedsel
• hersenaandoening , bv hersenschudding
• vergiftiging door medicijnen 
• nervositeit, angst
• aangeboren afwijking
• zwangerschap 

Wat is het grootste gevaar bij een brakende zorgvrager?

1. maagpijn
2. longontsteking
3. galblaas ontsteking
4. darmklachten

Welke handeling voer je uit om een longontsteking te voorkomen?

1. rechtop laten zitten
2. rugligging
3. zijligging
4. op zijn rug kloppen

Wat is explosief braken?

1. plotseling braken
2. spuitend braken
3. kokhalzen
4. braakneigingen zonder resultaat

Wat is fecaal braken?

bij darmafsluiting kan er ook 

darminhoud in de maag komen

voeding            en 

maaltijdambiance

Waarom aandacht voor voeding?

• we hebben voedingsstoffen nodig
• om gezond te kunnen blijven 
• aandacht voor gewicht 

Voeding is brandstof voor energie en raparatie processen in ons lichaam. 

gewicht / BMI 

berekenen, hoe doe je dat? 

De BMI (Body Mass Index) is een internationaal gebruikte meetmethode die laat zien of je een gezond gewicht hebt in verhouding tot je lengte. Je kunt de BMI berekenen voor vrouwen, mannen en kinderen vanaf 2 jaar. De BMI is minder geschikt voor als je heel gespierd bent, zwanger bent, borstvoeding geeft of van Aziatische afkomst bent.

https://www.voedingscentrum.nl/nl/bmi-meter.aspx

Hoe zit het met jullie zorgvragers en voeding? 

https://www.voedingscentrum.nl/nl/gezond-eten-met-de-schijf-van-vijf.aspx

GROEN groenten en fruit;  verlaagt kans op hart e vaatziekten, darmkanker , diabetes 2. 

ORANJE volkoren;  zelfde als groenten 

ROZE; meer plantaardig; is minder vlees. is goed voor mileu. varieer met vis, peulvruchten, vlees, noten en ei

GEEL; zachte en vloeibare vetten. Onverzadigd vet is goed voor je bloedvaten. Olie en halvarine

BLAUW; drinken zonder suiker, water, koffie en thee 

Hoeveel en wat kun je eten?

welke problemen met een maaltijd kun je tegenkomen?

oorzaken van problemen kunnen zijn: 

slikproblemen 

ondervoeding

obesitas

uitdroging 

eenzijdige voeding 

wat is jouw rol als verzorgende? 

• signaleren 
• rapporteren 
• meten is weten  

herkennen van slikproblemen

• verslikken, hoesten, kuchen tijdens het eten 
• speeksel, eten of drinken loopt uit de mond 
• moeite met kauwen 
• achterblijven van voeding in de mond 
• langzaam eten 
• alleen vloeibaar willen eten 
• moe worden van eten 
• andere stem 

wat is jouw rol als verzorgende bij slikproblemen?

https://hulpmiddelenwijzer.nl/

hoe belangrijk is de omgeving waarin gegeten wordt?

• maaltijd ambiance (ervaringskaarten) 
• kleur & geur (complementaire zorg)
• servies
• fingerfood

Fingerfood

Mieke: “Het concept is heel eenvoudig: eten en drinken dat mensen goed herkennen en zonder bestek kunnen consumeren. Een warme maaltijd bestaat dan uit beetgare stukjes groenten, vlees en bijgerechten - zoals spruitjes, gehaktballetjes en gekookte aardappelen in stukjes - en soep en dessert in een drinkbeker. Het ontbijt bijvoorbeeld uit een in stukjes gesneden dubbele boterham. En voor tussendoor stukjes fruit of koek.

fingerfood          

fingerfood 

Einde van de theorie LE 1 , op naar LE 2