§ 2.1 Het Keynesiaans kruis

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

§ 2.1 Het Keynesiaanse kruis

Wat is het Keynesiaans kruis?

Kernwoorden:

- Bestedingen / bestedingsevenwicht

- Multiplier

- Inverdien- en uitverdieneffecten

Keynesiaans kruis: startpunt IS (-MB-GA)

Om het model IS-MB-GA model op te bouwen, beginnen we met iets wat achter de IS-curve ligt, namelijk het Keynesiaans kruis. 

Het Keynesiaans kruis geeft het algemeen evenwicht op de goederenmarkt bij een gegeven rente en inflatie.

Bestedingen

Uit de kringloop volgt de volgende macro-economische identiteit: Y = C + I + O + E – M.

Oftewel, inkomen is gelijk aan bestedingen (EV).

In het model gaan we uit van een 

gesloten economie, dus: 

Y = EV = C + I + O.

Als dit geldt, is er sprake van evenwicht.

Consumptie

De consumptie bestaat uit twee delen:

• Autonome consumptie: consumptie die onafhankelijk is van het inkomen en er dus altijd is. Dit is C0.
  
• Consumptie die afhankelijk is van het besteedbaar inkomen. Dit is het inkomen min de belasting: Y – B. Dit besteedbaar inkomen wordt niet helemaal besteed aan consumptie, want .................................................................

Dit besteedbaar inkomen wordt niet helemaal besteed aan consumptie, want een gedeelte wordt gespaard. 

Welke gedeelte van het besteedbaar inkomen wordt besteed, hangt af van de coëfficiënt c. Als je bijvoorbeeld 80% van je inkomen consumeert, is c = 0,8.

De consumptiefunctie wordt dan: C = C0 + c(Y – B)

Spaarquote

De spaarquote geeft aan hoeveel van een inkomen(stijging) er gespaard wordt. 

Hoe meer er van (extra) inkomen geconsumeerd wordt, des te hoger c en dus des te minder er gespaard wordt. 

Dit leidt tot een lagere spaarquote: 

100% - consumptiequote.

Overheidsbestedingen en investeringen

We gaan er in het model vanuit dat de overheidsbestedingen (O) en de investeringen (I) autonoom zijn, dus niet afhangen van het inkomen.

Bestedingen = Effectieve vraag

Uit bovenstaande volgt de bestedingenfunctie: 

EV = c(Y – B) + C0 + I0 + O0

Bestedingsevenwicht

Er is sprake van evenwicht op de goederenmarkt als de bestedingen gelijk zijn aan het inkomen, dus Y = EV.

De economie komt altijd 

terug in het evenwicht (Y*).

Stel dat de economie rechts zit van het evenwicht. Er is dan sprake van een negatieve output gap (Y < Y*). De bestedingen (EV) zijn lager dan het potentiële inkomen (laagconjunctuur). Bedrijven blijven met voorraden zitten 

en verlagen de productie, waardoor 

het inkomen daalt (bijvoorbeeld: 

productie daalt, minder werknemers 

nodig, werkloosheid stijgt, inkomen 

consumenten daalt, waardoor 

nationaal inkomen (Y) daalt).

Evenwicht op de kapitaalmarkt

In dit model betekent evenwicht op de goederenmarkt ook evenwicht op de kapitaalmarkt. 

Aangezien geldt: 

Y = C + B + S 

en 

Y = C + I + O, 

geldt ook (I – S) = (B – O)

(I – S) = (B – O)

Alles wat de particulieren sector ‘overhoudt’ (spaarsaldo particuliere sector), wordt gebruikt door de overheid om het overheidstekort aan te vullen. 

De rente hoeft zich dus niet aan te passen om voor evenwicht te zorgen.

Multiplier

Als autonome bestedingen of de belastingen stijgen of dalen, heeft dit gevolgen voor de bestedingen (EV) en dus voor het evenwicht op de goederenmarkt. 

Het effect op het inkomen (Y*) is echter groter dan de oorspronkelijke stijging of daling van C0, I0, O0 of B. 

Dit komt door de multiplier: 

Voorbeeld

Stel de overheid verhoogt haar bestedingen met 10 miljard. Hierdoor nemen de bestedingen toe met 10 miljard en zal ook het inkomen stijgen met 10 miljard. Een gedeelte van deze inkomensstijging zal worden geconsumeerd (hoeveel dit precies is hangt af van spaarlek en belastinglek). Stel dat dit 7 miljard is. Hierdoor stijgen de bestedingen weer verder met ditmaal ................................................... 

Hierdoor stijgen de bestedingen weer verder met ditmaal 7 miljard, zal inkomen en dus productie weer toenemen met 7 miljard, etc.

Uiteindelijk zal inkomen met 10 miljard + 7 miljard + ...., dus met meer dan 10 miljard toenemen.

...................................................................................................

Hoe groot de stijging van Y* is, hangt af van de hoogte van c en het belastinglek (dus hoeveel extra belasting er betaald moet worden over stijging van het inkomen).

Hierdoor stijgen de bestedingen weer verder met ditmaal 7 miljard, zal inkomen en dus productie weer toenemen met 7 miljard, etc.

Uiteindelijk zal inkomen met 10 miljard + 7 miljard + ...., dus met meer dan 10 miljard toenemen.

Hierdoor stijgen de bestedingen weer verder met ditmaal 7 miljard, zal inkomen en dus productie weer toenemen met 7 miljard, etc.

Uiteindelijk zal inkomen met 10 miljard + 7 miljard + ...., dus met meer dan 10 miljard toenemen.

Hoe groot de stijging van Y* is, hangt af van de hoogte van c en het belastinglek (dus hoeveel extra belasting er betaald moet worden over stijging van het inkomen).

Hoe hoger de consumptiequote, 

des te steiler de EV-lijn 

en des te groter het 

effect van een stijging 

van de autonome 

bestedingen op het 

inkomen.

Inverdieneffecten en uitverdieneffecten

Als de overheidsbestedingen of de belastingen stijgen of dalen, zullen de effecten hiervan op de overheidsfinanciën minder groot zijn dan de oorspronkelijke verandering van de overheidsbestedingen of de belastingen.

Inverdieneffecten

Inverdieneffecten ontstaan bij stijgende overheidsbestedingen of dalende belastingen.

Stel dat overheid haar bestedingen verhoogt. Hierdoor neemt EV en dus inkomen (Y) toe en hierover moet belasting worden betaald. Door een stijging van het inkomen, zal de consumptie stijgen. Hierdoor stijgt ....................................... 

Hierdoor stijgt EV en Y weer en zal er opnieuw extra belasting binnenkomen. 

Een gedeelte van de extra overheidsbestedingen komt dus terug in de vorm van hogere belastingontvangsten.

Voorbeeld:

...................................................................................................

Hierdoor stijgt EV en Y weer en zal er opnieuw extra belasting binnenkomen. 

Een gedeelte van de extra overheidsbestedingen komt dus terug in de vorm van hogere belastingontvangsten.

Voorbeeld:

Dus, er is dan bijvoorbeeld een inverdieneffect van (2 + 0,5 + ...) bijvoorbeeld 3 miljard door een extra overheidsbesteding van 10 miljard.

Uitverdieneffecten

Uitverdieneffecten ontstaan bij dalende overheidsbestedingen of stijgende belastingen.

Stel dat overheid haar belastingen verhoogt. Hierdoor neemt de consumptie en dus EV en dus inkomen (Y) af en dalen de belastingontvangsten.