7.6- bb 7.5

• Biologie / Verzorging
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 2

Wat gaan wij doen?

HW en absentie

HH 7.5-bb7.4

uitleg 7.6-bb7.5

opdrachten maken

HH

• Je kunt enkele oorzaken en gevolgen noemen van uitputting en vervuiling 
• Je kunt enkele oorzaken en gevolgen noemen van klimaatverandering 

Fossiele brandstoffen

brandstoffen die zijn ontstaan uit de resten van dode planten en dieren

nadeel: er komt CO2 vrij, opwarming van de aarde en op=op.

Lucht- en bodemvervuiling

Stikstof

boeren, verkeer 

Watervervuiling

Landbouw, huishoudens, fabrieken en scheepvaart

Broeikaseffect

Opwarming aarde

Nederland zachtere winters en warmere zomers. Ook krijgen we meer extreem weer, zoals storm of hagelbuien.

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat duurzaamheid is
•  Je kunt aangeven wat duurzame oplossingen van milieuproblemen in Nederland kunnen zijn
• Je kunt uitleggen wat ecologische voetafdruk is
• Er zijn ook leerlingen die aan het einde van de les al een oplossing kunnen bedenken voor afval op het schoolplein 

duurzaamheid

Duurzaam omgaan met het milieu betekent: ervoor zorgen dat het milieu geen schade ondervindt van jouw activiteiten. Duurzaamheid betekent dus:

• niet meer stoffen uit het milieu halen dan het milieu kan aanvullen

• niet meer stoffen toevoegen aan het milieu dan het milieu kan verwerken

Er is bijvoorbeeld duurzame energie, duurzame landbouw, duurzame huizenbouw en duurzaam ondernemen. Hierna staan voorbeelden van duurzame oplossingen voor milieuproblemen in Nederland.

Alternatief: duurzame energie

Duurzame energie veroorzaakt geen milieuvervuiling en raakt niet op

Door duurzame energie te gebruiken, zijn minder fossiele brandstoffen nodig. Er komen dan minder koolstofdioxide en andere schadelijke stoffen in het milieu.

Duurzame energie

Zonne-energie:

Zonneboiler (warmt water op) of zonnecollector (wekt electriciteit op)

Biobrandstof/ biodiesel:

Brandstof uit planten (eerste generatie) of afval (tweede generatie)

Horizonvervuiling: windmolens verpesten het uitzicht

Biomassa bestaat uit afval van planten en dieren, zoals hout, groente-, fruit- en tuinafval (gft), mest en plantaardige olie. Biomassa wordt gebruikt als brandstof in elektriciteitscentrales. Het wordt dus gebruikt om elektriciteit op te wekken. Biomassa kan ook worden gebruikt als grondstof voor brandstoffen, zoals biodiesel en biogas.

Hebben jullie thuis zonnepanelen?

1. ja
2. nee

Oplossing 2: duurzame grondstoffen

Een manier om minder grondstoffen te gebruiken, is oude grondstoffen opnieuw gebruiken. Dat kan door hergebruik of door recycling.

Naast duurzame grondstoffen kun je natuurlijk ook minder grondstoffen gebruiken. Want hoe minder nieuwe spullen mensen kopen, hoe minder grondstoffen er nodig zijn. Je kunt bijvoorbeeld:

• een apparaat laten repareren als het kapot is, in plaats van een nieuw apparaat te kopen;

• minder kleding kopen en vaker tweedehands kleding kopen;

• spullen langer gebruiken voor je ze weggooit of vervangt.

Wie koopt/verkoopt er kleding via vinted?

Naast duurzame grondstoffen kun je natuurlijk ook minder grondstoffen gebruiken. Want hoe minder nieuwe spullen mensen kopen, hoe minder grondstoffen er nodig zijn. Je kunt bijvoorbeeld:

• een apparaat laten repareren als het kapot is, in plaats van een nieuw apparaat te kopen;

• minder kleding kopen en vaker tweedehands kleding kopen;

• spullen langer gebruiken voor je ze weggooit of vervangt.

Wie sorteert afval thuis?

Oplossing 3: duurzame landbouw

In de toekomst zal heel veel voedsel nodig zijn voor alle mensen op aarde. Daarom zijn manieren van landbouw nodig die wel veel voedsel opleveren, maar niet de aarde vervuilen of uitputten. 

Precisielandbouw gebruikt technologie om planten heel precies te geven wat ze nodig hebben, zoals voedingsstoffen, licht en water. Een boer gebruikt dan bijvoorbeeld gps, robots, sensoren, drones en computers. Zo zijn minder energie en grondstoffen nodig.

Kringlooplandbouw betekent duurzaam omgaan met natuurlijke hulpbronnen, zoals de bodem, de lucht en het water. Afval van planten en dieren wordt zo veel mogelijk hergebruikt.

Gps, robots, sensoren, drones en computers worden gebruikt bij:

1. Precisielandbouw
2. Kringlooplandbouw
3. Recycling

Oplossing 4: minder vervuiling

Allerlei maatregelen helpen tegen milieuvervuiling. Zo mogen schepen en fabrieken schadelijke stoffen niet lozen in het milieu. Ze moeten het afval opvangen en op een goede manier verwerken. In Nederland wordt afvalwater gezuiverd voor het op het oppervlaktewater wordt geloosd. Auto’s hebben een katalysator gekregen, waardoor de uitlaatgassen minder vervuilend zijn. Fabrieken hebben filters in hun schoorstenen aangebracht, en boeren filteren de lucht uit de stallen.

Je kunt zelf ook helpen om de vervuiling van het milieu te verminderen. Tegen luchtvervuiling helpt bijvoorbeeld:

• minder scooter- en autorijden, vaker met het openbaar vervoer of de fiets gaan

• geen vuurwerk afsteken met oud en nieuw

• geen hout stoken in houtkachel, vuurkorf of open haard

Oplossing 5: minder broeikasgassen

Koolstofdioxide is een belangrijk broeikasgas. Vooral ons gebruik van fossiele brandstoffen zorgt voor uitstoot van koolstofdioxide. Door minder fossiele brandstoffen te gebruiken, kunnen we de uitstoot terugdringen. 

Dit kan bijvoorbeeld door zuinige apparaten te gebruiken. Apparaten werken op elektriciteit, maar die elektriciteit wordt vaak opgewekt met fossiele brandstoffen. Door energielabels kun je zien hoe zuinig een huis, apparaat of auto is.

fossiele brandstoffen zorgt voor uitstoot van koolstofdioxide

1. Waar
2. Niet waar

Ecologische voetafdruk

De hoeveelheid opp. die een land of persoon gebruikt voor voedselproductie, wonen, werken en recreatie noem je de ecologische voetafdruk. + aardoppervlak dat een land of persoon gebruikt voor het verwerken van het uitgestoten koolstofdioxide en afval hoort hierbij.

De ecologische voetafdruk wordt gemeten in hectare (ha). Een hectare is gelijk aan 10 000 vierkante meter (m2). Dat is ongeveer anderhalf voetbalveld of honderd klaslokalen.

(On)eerlijke verdeling

In tabel zie je dat er een groot verschil is in de ecologische voetafdruk van mensen in de verschillende werelddelen. De verdeling is niet gelijk. De gemiddelde voetafdruk van een Europeaan is veel groter dan de gemiddelde voetafdruk van iemand in Afrika. 

Europeanen gebruiken door hun levensstijl meer ruimte om voedsel te produceren, te verwerken en energie op te wekken. Voor elke wereldbewoner is 1,7 ha van de aarde beschikbaar. In werkelijkheid gebruikt bijvoorbeeld een Nederlander gemiddeld 5 ha, dus veel meer dan 1,7. Een Afrikaan verbruikt gemiddeld 1,2 ha, dus minder dan 1,7.

In welk werelddeel is de ecologische voetafdruk het grootst?

1. Europa
2. Azië
3. Noord-Amerika
4. Afrika

Zelf duurzame keuzen maken

Hoe help jij mee om minder energie te verbruiken? Doe jij bijvoorbeeld het licht uit als je niet op je kamer bent? En koop je weleens iets bij de kringloopwinkel?

Dingen die je zelf kunt doen, zijn:

• minder nieuwe kleding kopen, kleding langer dragen

• de verwarming een graadje lager zetten

• vaker de fiets nemen in plaats van de auto of de scooter

• reizen met de trein in plaats van met het vliegtuig

• korter douchen (scheelt water en gas of elektriciteit)

• letten op keurmerken op producten (zie afbeelding 5)

• geen plastic tasjes en plastic verpakkingen gebruiken

• afval in een afvalbak gooien en niet op straat

Afval op het schoolplein

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat duurzaamheid is
•  Je kunt aangeven wat duurzame oplossingen van milieuproblemen in Nederland kunnen zijn
• Je kunt uitleggen wat ecologische voetafdruk is
• Er zijn ook leerlingen die aan het einde van de les al een oplossing kunnen bedenken voor afval op het schoolplein 

HW bio

KB = 7.6 opdr 1 tm 10 (4 overslaan)

BB= 7.5 opdr 1 tm 7

Brandstoffen

.

We gebruiken brandstoffen voor het aandrijven van machines en voertuigen.

We gebruiken brandstoffen voor het opwekken van electriciteit

Brandstoffen

.

Deze behoefte is de afgelopen jaren alleen maar toegenomen.

Energiebronnen

Fossiele brandstoffen:

Aardolie

Aardgas

Steenkool

Op welke manier maak jij gebruik van olie, steenkool of gas?

Op welke manier zou jij brandstof kunnen besparen?

Voedselproductie

Basisstof 6

Landbouw

Drie soorten landbouw: 

– Akkerbouw: (granen, suikerbieten, aardappelen etc.)

– Veeteelt: (dieren voor vlees, melk, eieren)

– Tuinbouw: (groenten, bloemen of bomen gekweekt)

Akkerbouw en het milieu:

 – planten akkerbouw= voedingsgewassen

-opbrengst= oogst 

– monocultuur: dezelfde gewassen op een grote oppervlakte; 

voordelen maar ook nadelen

 

Gewasbescherming

-Gewasbeschermingsmiddelen

-chemisch en biologisch

kunstmest vs. organisch mest

gewasbescherming

gewasbeschermingsmiddelen

-chemische gewasbeschermingsmiddelen= gifstof

-biologische gewasbeschermingsmiddelen = bv insecten

- 

kunstmest en organische mest

Veeteelt en het milieu:

 – steeds grotere bedrijven;  gemengd of gecombineerd

– veel dieren dicht op elkaar (intensieve veehouderij/bio-industrie); 

– gassen uit mest zorgen voor luchtvervuiling en opwarming van de aarde;

- productie vlees kost heel veel energie.

- mest overschot=luchtvervuiling

Tuinbouw en het milieu:

 -open grond vs kas

– glastuinbouw verbruikt veel energie

- in kassen

Visserij

- vangen van vissen op zee of in rivieren of meren. 

-0verbevissing

-bijvangst

Visteelt

- vissen houden in speciale bakken of kooien. 

Visserij en het milieu:

 – overbevissing: te veel vis vangen; 

– bijvangst: onbedoeld vissen vangen die je niet kunt verkopen; 

– kweekvis krijgt soms medicijnen.

 Huiswerk:

7.6 

KGT= opdr 31 tm 38

BB= opdr 27 tm 37 (36 overslaan)

-------------------------------------------