2.1 Ontbossing in het Amazonegebied

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Landschappen

2.1 Ontbossing in het Amazonegebied

Waar?

Zuid Amerika

Evenaar

Tropisch regenwoud

Amazone rivier

Leerdoelen

1. Waar groeien tropische regenwouden  en waarom daar

2. Waardoor tropische regenwouden worden bedreigd

3. Waarom tropische regenwouden belangrijk zijn

4. Hoe we tropische regenwouden kunnen beschermen

B2 Aardrijkskundige gebieden

Aardrijkskunde gaat over gebieden. Een gebied of regio is een stuk van het aardoppervlak. Landschap: het zichtbare deel van het aardoppervlak met bepaalde kenmerken.

■ natuurlandschap is (bijna) niets in het landschap door mensen veranderd. Alles wat je ziet, is natuur: bergen, rivieren, moerassen, enzovoort. De fysische geografie bestudeert hoe een natuurlandschap is ontstaan.

■ Ingerichte landschappen zijn door mensen veranderd. Ze hebben bijvoorbeeld wegen, huizen en akkers aangelegd. De sociale geografie bekijkt hoe mensen het landschap hebben ingericht, en hoe mensen leven.

B77 Cultuur- en natuurlandschap

Veel landschappen zijn door mensen ingericht. Er is dan meestal weinig over van de oorspronkelijke plantengroei, zonder ingrijpen van mensen. 

● Mensen richten het land in met akkers, weilanden, dorpen en uiteindelijk ook steden. De grond die wordt gebruikt voor de landbouw (akkerbouw of veeteelt), heet cultuurgrond. Zo’n ingericht landschap noem je een cultuurlandschap.

• Toch zijn er op wereldschaal nog steeds dunbevolkte gebieden die nog nauwelijks door mensen zijn veranderd (natuurlandschap). 

Het Amazonegebied

• Tropische regenwouden - ondoordringbare bossen
• Gebied bij de evenaar, tussen 23½° N.B. en 23½° Z.B.
• Altijd warm: overdag 30 °C
• Veel neerslag, gemiddeld meer dan 2.000 mm per jaar
• Weelderige, dichte begroeiing
  

• Biodiversiteit is groot 

                    (bio = leven, diversiteit = verschillend)

B59 Stijgingsregen

• Bij de evenaar is het altijd warm en stijgt de lucht op
• Stijgende lucht koelt af, kan minder waterdamp bevatten
• Er ontstaan wolken en het gaat regenen.
• De regen rond de evenaar noem je stijgingsregens

Op wereldschaal zijn gebieden met stijgingsregens goed te herkennen: in het gebied rond de evenaar valt vaak meer dan 2.000 mm per jaar en je vindt er het altijd vochtige tropische regenwoud.

Ontbossing

• Regenwoud wordt ernstig bedreigd. 
• Kappen van bossen (ontbossing). 

De ontbossing heeft te maken met een ongelijke bevolkingsspreiding in Brazilië: het oosten is dichtbevolkt, het westen is leeg. 

• De regering wil de mensen beter verspreiden over het land. 
• Het bos wordt gebruikt voor de winning van natuurlijke hulpbronnen.  
• Ook vind je er grootschalige veebedrijven 

Bescherming

De oorspronkelijke bewoners van het Amazonegebied wonen verspreid in het regenwoud. Ze leggen akkers aan door een klein stukje bos in brand te steken. De bewoners verbouwen er wat groenten, fruit of granen. ‘De inheemse bevolking heeft geen grote akkers nodig,’ zegt Arlen Calderon, ‘het oerwoud is hun winkel. Daar halen zealles wat ze nodig hebben: vlees, vis, bosvruchten en medicinale planten.’ Arlen is directeur van een organisatie die opkomt voor de Amazonevolken. Met moderne technologieën wil hij de illegale houtkap in het oerwoud bestrijden: ‘Via satellieten krijgen we signalen dat ergens hout wordt gekapt. We sturen er dan een drone op af om foto’s te maken. Zonder die foto’s kun je niets bewijzen en doet de politie niets.’

B72 Klimaatdiagram

Klimaat is het weer in een bepaald gebied over een lange periode, ongeveer 30 of 40 jaar.

• de rode lijn is de temperatuur
• de blauwe staven is de neerslag
• de letters staan voor de maanden.

Klimaat en landschapszones

Klimaatverschillen staan in een klimaatdiagram. 

Temperatuur en neerslag hebben invloed op de landschapzones. 

In zo'n diagram lees je precies af welk klimaat het is. 

Breedteligging

B48 Breedteligging en temperatuur

De zon is een ‘kachel’ die de aarde verwarmt. Maar de zon geeft niet overal op aarde evenveel warmte af. De breedteligging van een plaats is van grote invloed op de temperatuur. Op hoge breedte, dus in de poolstreken, is het koud. Op lage breedte, dus in de tropen, is het warm. Die temperatuurverschillen hebben twee oorzaken.

1. Verwarmen van de grote van het aardoppervlak,
2. Afstand die de zonnestralen afleggen door de dampkring

Breedteligging en temperatuur