de gouden iuw

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 7,8

De Gouden Iuw

In de 17e eeuw was Nederland een land van kooplieden. Het ging zo goed met de handel, dat Nederland heel rijk werd. Amsterdam werd de rijkste stad ter wereld. Daarom noemen we de 17e eeuw in Nederland ook de gouden eeuw. De rijke kooplieden maakten de Nederlandse Republiek mooier. Ze lieten prachtige schilderijen maken en bouwden grote huizen. 

1500-1600 Tijd van de ontdekkers en hervormers

1600-1700 Tijd van de regenten en vorsten

1600-1700

Leerdoelen

• Ik ken belangrijke gebeurtenissen uit deze tijd.
• Ik weet welke belangrijke personen in deze tijd leefden.
• Ik weet waarom deze tijd 'de tijd van de regenten en vorsten wordt genoemd' en ook wel:
  'De Gouden Eeuw'

Leven in de Gouden Eeuw

Rond 1600 was Nederland heel rijk. Dat kwam door de handel. De havenstad Amsterdam was een stad van de handel geworden. Daar woonden de meeste rijken. 

Meer ruimte

Rijke kooplieden lieten aan de nieuwe grachten prachtige herenhuizen en pakhuizen bouwen. Het mooist (en het duurst) waren de huizen aan de Herengracht. Dat is nog steeds te zien, want de gebouwen van toen staan er nog steeds. 

Veel Amsterdamse kooplieden werden steeds rijker. Met hun geld bouwden ze enorme herenhuizen aan de grachten. Die huizen werden prachtig ingericht. De kooplieden haalden meubels vanuit de hele wereld. Ze kochten gordijnen van schitterende stoffen en aten van de mooiste serviezen. Zelf zagen de kooplieden er ook prachtig uit. Ze droegen kleding van de fijnste wol en de kostbaarste zijde. Hun kragen waren van prachtig kant. Geld speelde geen rol. De rijken konden kopen wat ze wilden. Nederland was in de zeventiende eeuw zo rijk, dat we die tijd de gouden eeuw noemden. 

Kaart fan Nederlân

Kaart fan de republiek der zeven verenigde Nederlanden.

De handel in Amsterdam zorgde voor veel rijkdom. Maar in de rest van Nederland gebeurde natuurlijk ook van alles. En wie bestuurde het land eigenlijk?

In die tijd bestond Nederland uit zeven gewesten. Dit waren de gewesten Groningen, Friesland, Overrijsel, Gelre, Utrecht, Holland en Zeeland. Ieder gewest had zijn eigen munten, maten en gewichten. Eigenlijk was een gewest net een klein landje. 

Samen vormden de gewesten de Republiek der Zeven verenigde Nederlanden. 

Rijke regenten

Rijke regenten

In de achtiende eeuw had een groep van een paar duizen rijken het voor het zeggen in de republiek. Deze regenten verdeelden de goedbetaalde baantjes onder elkaar en bestuurden het land. 

De kooplieden in de Nederlandse Republiek waren niet alleen erg rijk, sommigen hadden ook veel invloed. Die kooplieden werden steeds belangrijker en machtiger. En dat dit zo bleef, daar zorgden ze zelf voor. 

Kooplieden die in het bestuur van een gewest zaten, werden regenten genoemd. Een regent was je niet je hele leven lang. Soms wilde een regent ermee stoppen. Dan moest er een opvolger komen. De andere regenten kozen dan iemand die ze goed kenden. Een goede vriend, of een broer of oom. Soms kozen ze zelfs een van hun kinderen. Zo verdeelden de regenten de goede banen in het bestuur onder elkaar. Arme mensen of gewone mensen kwamen nooit in het bestuur.

Regenten wilden graag dat hun kinderen met belangrijke mensen trouwden. Met kinderen van andere regenten, want die kinderen waren rijk. Soms spraken regenen al bij de geboorte af met wie hun kind later zou trouwen. Of de kinderen elkaar leuk vonden, dat deed er niet toe. 

De Gouden Eeuw

Armoede

En de rest van Nederland?

In de gouden eeuw was Nederland erg rijk. De kooplieden hadden geld genoeg om alles te doen wat ze maar wilden. Maar dat gold niet voor iedereen. 

De 'gewone' mensen waren arm, ze hadden niet veel geld. Dit betekende dat het hele gezin moest meehelpen om geld te verdienen. Ook de kinderen. De meeste mensen konden dan vaak net rondkomen. Soms hadden ze een beetje extra en ook wel eens wat tekort. De regenten zorgden er dan voor dat de allerarmsten hulp kregen. Ze gaven eten, kleding en brandstof voor een beetje warmte in huis. Sommige regenten lieten huisjes of hofjes bouwen voor weduwen of bejaarden. 

Er waren dus mensen die niks merkten van de rijkdom van de hele gouden eeuw. Ze leefden ongezond en hadden honger. Er waren kleine, vochtige huizen en ze moesten hard werken voor heel weinig geld.

Skiednis: Oranjewâld

Fryske skiednis

In 1676 kocht Albertine Agnes een landgoed nabij Heerenveen, dat Oranjewoud ging heten. Ze liet hier lange lanen en tuinen in barokstijl aanleggen en liet een begin maken met de bouw van een paleis, paleis Oranjewoud, waarvan allereerst de twee vleugels werden gerealiseerd. Hier is zij ook overleden. Haar graf is in de grafkelder van de Friese Nassaus in Leeuwarden.

Albertine Agnes van Oranje-Nassau (Den Haag, 9 april 1634 — Oranjewoud, 24 mei 1696) was de vijfde dochter van stadhouder Frederik Hendrik. Mede via haar stamt het huidige Nederlandse koningshuis af van Willem van Oranje, want Willem IV, die uit de lijn van de Friese Nassaus stamde, was haar achterkleinzoon.

Paleis Oranjewoud

Albertine Agnes trouwde met haar achterneef, de Friese stadhouder Willem Frederik van Nassau-Dietz. Hij was stadhouder van Friesland, en later van Drenthe en Groningen. Zo vertrok Albertine Agnes naar Leeuwarden. Albertine Agnes was namens haar zoon ook tot 1675 waarnemend stadhouder geweest, en tot haar zoon oud genoeg was, ook regentes van het graafschap Dietz in Duitsland. Daar liet ze ook een nieuw slot bouwen, slot Oranienstein. Ze bezocht het daarna opvallend weinig. Kennelijk had Albertine behoefte aan een voorname buitenplaats, dicht bij Leeuwarden.

Meitsje no les 5 en it losse blêd

Meist google brûke!!

Werk in de vakantie je boekje evt bij. Na de vakantie maken we de laatste lessen nog af en daarna leveren jullie het boekje weer in voor een cijfer!