Hoe woke is ons taalgebruik?

• Nederlands
• Secundair onderwijs

Hoe 'woke' is ons taalgebruik?

Opdracht 1 - Vakdidactiek Nederlands A

Les receptieve vaardigheid met integratie van ICT

juli 2020: wat zie je op de foto?

Vul aan (klassikaal)

Wie?

Wat?

Waarom?

Wanneer?

Waar?

5 w's

Wie? VRT - F.C. De kampioenen

Wat? Reportage Karrewiet: De VRT beslist om een bepaalde aflevering van F.C. De Kampioenen niet meer opnieuw uit te zenden.

Waarom? Ongepaste en racistische opmerkingen.

Wanneer? Aflevering: 18 jaar geleden; beslissing VRT: juli 2020.

Waar? F.C. De Kampioenen wordt uitgezonden op de VRT.

Reportage Karrewiet (Ketnet, juli 2020): 'Aflevering F.C. De Kampioenen niet meer op tv door racisme.' 

De VRT heeft beslist om een oude aflevering van F.C. De Kampioenen niet meer uit te zenden. Het is de aflevering ‘Kamer te huur’ van 18 jaar geleden. Daarin huurt een zwarte man een kamer van cafébazin Pascalle. 

Heel de aflevering lang maken de Kampioenen ongepaste en racistische opmerkingen over zijn huidskleur en waar hij vandaan komt. De VRT vindt dat niet oké! Ze vinden dat de aflevering niet meer past bij de manier waarop we vandaag denken over mensen met een andere huidskleur. 

2022: 16 afleveringen geschrapt

TikTok reportage

• Bekijk de reportage individueel.
• Gebruik je koptelefoon.
• Neem notities op een kladblad, er volgen vragen over de inhoud.
• Los de individuele opdracht op.

Individuele opdracht: werkwijze

1. Typ het antwoord op de vragen in het kader. 
2. Klik op 'bewaren'.
3. Bekijk daarna de antwoorden door te klikken op 'toon uitleg'.

2

3

1

Waarom werden 16 afleveringen van F.C. De Kampioenen geschrapt?

Over welke soorten ongepaste humor gaat het?

Zijn de acteurs verantwoordelijk voor het gebruik van de foute humor? Argumenteer je antwoord.

We bespreken kort de antwoorden.

Opdracht per twee

• Je krijgt 10 minuten de tijd voor deze opdracht.
• Lees de tekst op de volgende pagina's onderzoekend.
• Beantwoord de vragen op de slides samen met je buur (bewaar).
• Je mag gebruik maken van het internet.
  
• Controleer de antwoorden samen met je buur (toon uitleg).

Opdracht per twee

• Beantwoord de vragen.
• Bekijk daarna de antwoorden.
• Heb je een vraag? Leg je rode balpen op de rechterhoek van de bank, dan kom ik langs om te helpen. Los ondertussen de volgende vragen op.

Noteer teksttype, tekstsoort en tekstdoel.

Geef een synoniem voor de 'tigste' herhaling. Noteer waar je de informatie haalt (bron).

Waartoe dient het 'programmacharter van de VRT'? Vermeld waar je de informatie haalt.

Wat wordt hier bedoeld met stereotiepe 'framing'?
Noteer waar je de informatie vond.

Wat betekent 'onder embargo'? Vermeld de bron.
Maak een zin waarin je dit woord gebruikt zodat de betekenis duidelijk is.

Wat betekent 'lakmoesproef'? Vermeld de bron.
Maak een zin waarin je dit woord gebruikt zodat de betekenis duidelijk is.

Geef drie redenen waarom de VRT besloten heeft om 19 afleveringen niet meer opnieuw uit te zenden.

Uitspraak: 'Het is volledig terecht dat de afleveringen van FC De Kampioenen geschrapt worden.'

Ik ga akkoord

Ik ga niet akkkoord

Noteer hier drie sterke argumenten om jouw mening te staven.

Akkoord of niet akkoord?

Wat betekent het woord
'woke' volgens jou?

Dat mag je ook (al niet meer) zeggen.

Allochtoon, negerzoen, slaaf, homofiel – soms zijn er woorden waar we opeens niet zo blij meer mee zijn. Ze wringen en schuren omdat ze beledigend zijn of bepaalde groepen mensen een ongewenst etiket geven. Sommige woorden zijn zó beladen dat ze zelfs niet meer uitgesproken of geschreven worden, zoals het n-woord. Voor zulke woorden zoeken we alternatieven – en daardoor verandert de taal.

Tegelijkertijd verandert ook hoe we over onszelf denken en praten. De tijd dat we de mensheid zonder meer verdeelden in mannen en vrouwen is definitief voorbij. Naast hij en zij kunnen we nu ook kiezen voor het genderneutrale die en hen. En ook de tijd dat we mannen belangrijker vonden dan vrouwen ligt achter ons – en ook dat heeft gevolgen voor ons taalgebruik. Noem je een vrouw die de baas is nou directrice of directeur?

Individuele opdracht

• Bekijk de volgende video, je mag meerdere malen kijken.
• Vul daarna de ontbrekende woorden in de zin aan.
• Controleer of je het antwoord juist had.
• Heb je een vraag? Leg je rode balpen op de rechterhoek van de bank, dan kom ik langs om te helpen. Los ondertussen de volgende vragen op.

Het woord ‘woke’ komt van de Afro-amerikaanse ........................ ‘staying woke’.

Iemand die woke is, is alert op mogelijke maatschappelijke misstanden zoals racisme en .................... en probeert die te vermijden.

De afgelopen tien jaar wordt het woord steeds meer in die context gebruikt, vooral onder activisten die bezig zijn met sociale ............... zoals LGBT-rechten, feminisme, en de Black Lives Matter-beweging.

In 2012 werd het woord woke steeds meer op ............. gebruikt en ontstond ook de hashtag #staywoke die mensen moest aanmoedigen om bij te leren en zich in te zetten voor meer gelijkheid.

Je kan niet echt over jezelf zeggen dat je woke bent. Dat is een .......... dat je moet verdienen. En het zijn meestal mensen die uit een onderdrukte groep komen die over iemand anders zeggen dat die persoon woke is.

Geef een voorbeeld van hoe jij woke kan zijn met jouw taalgebruik.

Hoe woke is ons taalgebruik?

Hoe woke ben jij?

Deze zomer publiceerde de Taalunie een set adviezen over genderbewust taalgebruik. Maar ook hoe je mensen met een migratieachtergrond of met een handicap omschrijft, verschuiven de adviezen af en toe. 

Hoe woke ben jij?

We nemen een steekproef. We bekijken vijf vragen uit de test en bekijken hoe woke ons taalgebruik is.

• Los de volgende meerkeuzevragen individueel op. 
• Noteer op het einde jouw score (op 5).
• Daarna bekijken we de resultaten klassikaal.

Een Belgische chauffeur is in Calais tegen-gehouden met 23 ... in zijn huurvrachtwagen.

1. vreemdelingen
2. vluchtelingen
3. kleurlingen

10 procent van de woningen is heel slecht. Net daar komen … vaker terecht.

1. gebrekkigen
2. armen
3. mensen in armoede

Vergis u niet: ook in West-Europa worden nog … vermoord.

1. janetten
2. homo's
3. gays

Mijn buren zijn afkomstig uit Marokko. Zij … .

1. hebben een migratieachtergrond
2. zijn allochtonen
3. zijn vreemden

In die streek heb je veel … scholen.

1. blanke
2. bleke
3. witte

De resultaten van de steekproef.

Wie had alle antwoorden correct?

Wie had 4 op 5?

3 op 5?

2 op 5?

1 op 5?

Werken aan woke!

We hebben gezien dat woorden soms heel gevoelig kunnen liggen. Het woordje 'woke' laat niemand onberoerd.

Welke woorden neem je probleemloos in de mond en over welke woorden hangt een rode vlag? Er komen zoveel nieuwe woorden bij en evenveel andere verdwijnen weer, omdat mensen zichzelf anders gaan omschrijven, of omdat ze als ouderwets of kwetsend worden ervaren. Dat kan ervoor zorgen dat je je onzeker voelt over je taalgebruik. 

Werken aan woke!

In de volgende les gaan we onderzoeken hoe we de Nederlandse taal kunnen gebruiken zonder uit te sluiten of te stigmatiseren!

Einde van deze les