1.1 Les 1

• geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Historisch Overzicht 

vanaf 1848

Nederland van 1848 tot 1914

1. Een nieuwe grondwet

Boek

We lezen samen de intro op hoofdstuk 1: blz 6

Wat is staatsinrichting?

• Staatsinrichting is de wijze waarop de staat, zijn regering en zijn bestuur zijn ingericht. 

• Bij geschiedenis leer je vooral hoe dit in Nederland is ontstaan;
  
• Bij maatschappijleer leer je vooral hoe dit in Nederland werkt
  

Revolutiejaar 

1848

• De ‘erfgenamen van de Franse Revolutie’, de Liberalen, komen tot de conclusie: "Alles is weer hetzelfde als vóór de Franse Revolutie!"

• Overal zitten er weer koningen op de Europese tronen en ondanks 'een grondwet' is er maar weinig democratie.

1840-1849: 

Koning Willem II

• Conservatief: geen ruimte voor veranderingen

• Regeert, min of meer, als absolute vorst

• Moet niets weten van democratie

• Moeizame relatie met zijn vader

Paniek bij de vorsten

in heel Europa!

Liberalen willen inspraak: wel belasting betalen, maar geen inspraak!

Ook in Den Haag...
...koning Willem II wordt 'in één nacht' liberaal

Lees met elkaar:

Wie was Johan THorbecke?

Wie waren Willem II en Willem III

Gevolgen (1)

• De leider van de Nederlandse Liberalen: Johan Rudolf Thorbecke maakt een nieuwe grondwet:
  

1. Koning is onschendbaar
2. Ministeriële verantwoordelijkheid

• Dit betekent: de ministers zijn verantwoordelijk voor de daden van de regering (ook: voor de daden van de koning)
  

www.rtlnieuws.nl

Gevolgen (2)

• Parlementaire democratie (=parlement heeft het laatste woord)

• Constitutionele monarchie (=koning moet zich aan de grondwet houden)

• Verandering van het parlementaire stelsel ("Hoe wordt het parlement gekozen?", "Wie heeft welke macht?")

Nieuwe Grondwet

1848

Trias Politica

• Belangrijk onderdeel van een parlementaire democratie

• Verdeling van de macht in het land in drie machten

• Bedacht in Frankrijk in 18e eeuw, toen de koning alle macht(en) had.

• Iemand kan maar bij één van de drie machten horen.

Trias Politica

(Driemachtenleer)

Hoe zag het bestuur 

van Nederland er 

vanaf 1848 uit?

Zelf schema overnemen...

Grondrechten

• Grondrechten staan Hoofdstuk 1 van de Grondwet (van 1983)
  
• Het belangrijkste onderdeel, het anti-discriminatie-artikel, is Artikel 1
• Ze zijn bedacht in een tijd dat grondrechten niet vanzelfsprekend waren.
• Er wordt een onderscheid gemaakt in Klassieke- en Sociale grondrechten

Klassieke grondrechten

• Beschermen ons tegen de overheid 
  
• Geven ons rechten tegen een te machtige overheid
  

• Staan sinds 1848 in de Grondwet 
  
• Klassiek betekent: 'iets van vroeger, maar niet verouderd'
  

bijvoorbeeld:

• Vrijheid van godsdienst
  
• Vrijheid van meningsuiting/ vrijheid van drukpers
  

Thorbecke voegde eraan toe:

• Vrijheid van onderwijs
  
• Vrijheid van vereniging en vergadering