wk 11 vast 5.1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Welkom bij geschiedenis

Binnen= beginnen:

• Ga rustig zitten op je plek volgens de klassenplattegrond.



• BEGINTAAK: Teken in je schrift een ridder en kasteel uit de (vroege) middeleeuwen. Bewaar je tekening goed! Je hebt hem aan het einde van de les nodig.

Vandaag

1. Begintaak
2. Lesdoelen (5 min)
3. Uitleg paragraaf 5.1 (20 min)
4. Zelfstandig werken in het werkboek (10 min)
5. Afsluiting (5 min)

Leerdoel

Je weet hoe het rijk van de Franken ontstond, groeide en uiteenviel.

Je kunt uitleggen wat feodale verhoudingen in het bestuur zijn.

Wat weet jij al van de middeleeuwen

Kenmerken: voorkennis activeren

Op achtergrond een schilderij van middeleeuws Den Bosch, de stad waar Jeroen Bosch nog altijd sterk aan verbonden is. 

Tijd van monniken en ridders

500 - 1000

Tijdlijn vroege Middeleeuwen

Romeinse Rijk

476

1453

+/-500

Rond deze tijd ontstaat het hofstelsel (paragraaf 5.2)

Vroege Middeleeuwen

Late Middeleeuwen

+/-1000

+/-500

+/-1000

Rond deze tijd ontstaan de eerste steden.

En komt in H6 aan bod.

476

De val van het West-Romeinse Rijk en het begin van de Middeleeuwen.

Het wordt onveiliger, omdat er geen keizer meer is die alles regelt.

Er zijn geen soldaten meer, wegen worden niet onderhouden en er is geen geld meer.

Eerst de naam: 

De Middeleeuwen

• De tijd na het Romeinse Rijk (Oudheid) en vóór de Nieuwe Tijd.

• Het ligt in het midden van die twee perioden: tussenperiode

• Ongeveer tussen 500 en 1500

• Vroege Middeleeuwen: 500-1000
• Late/hoge Middeleeuwen: 1000-1500

Even terug naar het vorige hoofdstuk:
Wat zijn de oorzaken van het einde van het Romeinse Rijk? Meerdere antwoorden goed!

1. Het christendom verspreidde zich door het Romeinse rijk en ook de Romeinse keizers werden christelijk.
2. Een Machtsoorlog in Rome tussen de keizers, uit de laatste twee eeuwen van het Romeinse rijk
3. Het romeinse leger is te klein geworden om zo'n groot rijk te beschermen.
4. De Volksverhuizingen van Germanen, Hunnen en Franken uit de 5e eeuw na Christus in het Romeinse rijk.

Het einde van het West-Romeinse Rijk:

• Volksverhuizing = volkstammen voerden oorlog met elkaar om de rijkdommen en het grondgebied van de Romeinen.
• Oorlog en onrust
• Onveilige wegen = geen handel = trekken naar het platteland! 

Grote volksverhuizingen

Grote volksverhuizingen

4e & 5e eeuw N.Chr

De Franken 

• Veel Germaanse stammen trokken het Romeinse Rijk binnen = volksverhuizingen. 
• Ook de Franken (= Germaans volk) verhuizen naar NL, BE & FR.

Clovis, Frankische koning

•  Clovis wist rond 500 n. Chr. de Franken te verenigen.
• Rond 499: Clovis laat zich dopen tot christen.

Karel de Grote

• Karel de Grote was de machtigste koning van de Franken (768-814).
• Bijnaam= 'Vader van Europa'
• Onder Karel de Grote ( bereikte het Frankische Rijk zijn grootste omvang.
• Hij wordt door de Paus zelfs tot keizer gekroond.

Het Rijk van Karel de Grote!

Bestuur onder Karel de Grote

• Zendgraven
• Regels en wetten
• Geen vaste hoofdstad, maar vaak in Aken
  
• Stimuleren van onderwijs en handel

Bestuur onder Karel de Grote

• Karel de Grote kon zijn land niet alleen besturen, zijn rijk was te groot.
• Daarom kreeg hij hulp van edelen: mannen met veel aanzien en voorrechten in de samenleving. De edelen samen noemen we de adel.
  
• Een hertog bestuurde een hertogdom en een graaf een graafschap.
  
• Zijn trouwste vazallen kregen als beloning ieder een gebied in leen.
  
• Zij mochten dit namens de koning (leenheer) besturen: zij werden zijn leenmannen (vazal).
  
• Dit bestuurssysteem met leenheren en leenmannen heet het leenstelstel (feodalisme)

Leenstelsel in het kort

• Leenheer leent land uit in ruil voor trouw en diensten (soldaten) van leenmannen. 
• Leenmannen lenen dat land vervolgens uit aan achterleenmannen.
• Dit systeem heet het leenstelsel of feodalisme.
• Feodale verhoudingen

Karel de Grote geeft een stuk land te leen aan één van zijn edelen. Karel de Grote is nu dus de Leenheer en de edelman is een Leenman of vazal (betekend hetzelfde)

Het leenstelsel

Leen: is een stuk grond of een gebied.

trouw

belasting

vechten (soldaten)

Leenstelsel of Feodale stelsel

Vazal is een........?

1. Leenman
2. Leenheer

Het rijk valt uiteen

•  Lodewijk de Vrome (zoon van Karel de grote) krijgt ruzie met zijn broers over het Rijk.
• Verdrag van Verdun (843):
  Het Frankische rijk splitst in
  drie delen.
• Chaotische tijd, edelen willen macht.

Even terug naar je kasteel en ridder..

Ridders

• ridder = gewapende ruiter
• Karel de Grote gebruikte ridders om zijn rijk te verdedigen.
• Ridders droegen maliënkolder. 
• En wat valt je op aan de uitrusting van het paard?

Nieuwe historische vaardigheid bij de opdrachten in het werkboek:

Betrouwbaarheid bronnen! 

-> Hoe bepaal je nu of een historische bron betrouwbaar 

genoeg is om te gebruiken bij onderzoek naar 

bijvoorbeeld een bepaalde periode?

Betrouwbaarheid van bronnen 

• Kun je alle informatie uit een bron geloven?  
• Betrouwbaarheid van bronnen controleren met drie hulpvragen:

1. Wanneer is de bron gemaakt? Hoe minder tijd tussen de gebeurtenis en de bron, hoe betrouwbaarder de bron
2. Hoe komt de maker aan zijn informatie? Was de schrijver er zelf bij, of heeft de schrijver informatie van iemand anders? 
3. Wat is de bedoeling van de maker van de bron? Wil de maker je informeren of probeert hij je te overtuigen? 

Voorbeeld

• Afbeelding: Dood van Bonifatius, gemaakt in 975. 

• Bonifatius werd vermoord in 754 

• De maker was niet bij de gebeurtenis aanwezig 

Bekijk de bron hiernaast.
Je wilt weten hoe Karel de Grote eruit zag. (bron, beeld om Karel te eren uit de 14de eeuw) Is deze bron betrouwbaar?
Waarom wel of niet?

Werktijd

STAP 1

STAP 2

KLAAR ?

Maken paragraaf 5.1: 1a, 1b, 2abc, 3, 4abcd, 5ab, 6abcd, 7, 9, 10abc, 11, 12ab, 13 en 14

Hoe?

• Alleen
• Muziek in mag
• Vraag? Steek je vinger op!

 Nakijken!

.

Klaar? Maken - Keuzeopdracht C: Uit die tijd in het Rijksmuseum