§4.4 De verzorgingsstaat

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

 De verzorgingsstaat

Lesdoelen

Je kan uitleggen:

• Wat de verzorgingsstaat is
• Waarom de verzorgingsstaat in de problemen kwam
• Hoe de problemen werden "opgelost"

Rol van de overheid verandert

De crisis is van 1929 niet vanzelf overgegaan

Mensen hadden vóór de oorlog vertrouwen verloren in democratie en voor niet-democratische stromingen gekozen
Er was erg veel ellende in de oorlog geweest

De verzorgingsstaat

Ná de oorlog werd een verzorgingsstaat opgebouwd

Hierin garandeert de overheid veiligheid, welvaart en welzijn

Het doel was om voor alle zwakkeren te zorgen

Verzorgingsstaat in opbouw

Werkloosheidswet (WW, 1949)
Wet Arbeidsongeschiktheidsverzekeringen (WAO, 1967)
Algemene Ouderdomswet (AOW, 1957)
Algemene Bijstandswet (ABW, 1965)

Bejaarden vieren de invoering van de AOW. Applaus voor minister Drees. (Foto uit: 1956)

Filmpje

Bijstandswet

Problemen in de jaren '70 en '80

• Economische crisis (o.a. door oliecrisis): veel werklozen met een uitkering
• Oneigenlijk gebruik en fraude van uitkeringen
• Vergrijzing: meer gebruik van AOW
• Meer scheidingen: meer gebruik van Bijstandswet
• Mensen zien de uitkering als een recht
• Werken was niet aantrekkelijk door hoge uitkeringen

Filmpje

Vergrijzing

Wat vond de politiek?

• Sociaal-democraten: afblijven van de verzorgingsstaat. De sterkste schouders dragen de zwaarste lasten. (PvdA)
• Confessionelen: rol van de overheid kan worden beperkt: 'goede christenen helpen elkaar'. (CDA)
• Liberalen: verzorgingsstaat kan blijven bestaan, maar er moet wel op bezuinigd worden. (VVD)

Sleep de partijen naar de juiste mening

Weg met de verzorgingsstaat, mensen moeten voor zichzelf zorgen

De verzorgingsstaat moet blijven, de economie moet juist beter

Verzorgingsstaat moet blijven, maar een uitkering moet onaantrekkelijk zijn

We moeten de verzorgingsstaat uitbreiden met goede organisaties die mensen helpen

Maatregelen van de overheid

• Vanaf jaren ’80: forse bezuinigingen op uitkeringen en verlaging van de uitkeringen
• Strengere controle op uitkeringen door het UWV


• Aantrekkelijker maken van werk: deeltijd, thuiswerk en loon hoger dan een uitkering
• Strengere (her)keuring van arbeidsongeschikten

Hoewel de aanpassingen aan de verzorgingsstaat nodig zijn, zorgden de plannen van de overheid regelmatig voor onrust en protesten.

In 2002 gingen veel Nederlanders demonstreren tegen de plannen van toenmalig minister-president Jan Peter Balkenende. 

Sociale zekerheid

Sociale verzekeringen

Sociale voorzieningen

Werknemersverzekeringen

• WIA
  
• WW
• ZW

Volksverzekeringen

• AOW
• AWBZ
• ANW
• AKW

• WWB
  
• Wajong
  
• TW
  

De Nederlandse verzorgingsstaat

Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen

Werkloosheidswet

Ziektewet

Algemene Ouderdomswet

Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten

Algemene nabestaandenwet

Algemene Kinderbijslagwet

Voor iedereen die werkt

Voor iedereen

Wet werk en bijstand

Wet arbeidongeschiktheidsverzekering Jonggehandicapten

Toeslagenwet

Voor iedereen die niet zelf voor een eigen inkomen kan zorgen.

Zijn de problemen nu opgelost?

Door de vergrijzing is de pensioenleeftijd verhoogd naar 67 jaar, anders is de AOW onbetaalbaar
Aantal niet-werkende mensen wordt groter dan aantal werkende mensen
Armoede blijft (ook in Nederland) bestaan!
Crisis aan het begin van de 21e eeuw zorgde voor grote werkloosheid

Hoe moet het nu verder?

De mening van de politiek over 

de verzorgingsstaat in de 21e eeuw

Rechts-liberalen

• VVD (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)
• De overheid moet zich zo min mogelijk bemoeien met de levens van mensen
• Lage uitkeringen, zodat werklozen eerder bereid zijn om werk te zoeken

Confessionelen

• O.a. het CDA (Christen Democratisch Appèl)
• Er moet bezuinigd worden op de verzorgingsstaat
• Niet alleen de overheid moet mensen helpen, ook moeten mensen vrienden en familie helpen als dat kan.

Sociaaldemocraten

• O.a. de Pvda (Partij van de Arbeid)
• De verzorgingsstaat moet worden aangepast
• Maatregelen zijn nodig zodat iedereen ook in de toekomst in welvaart kan leven.
• De belasting van de rijken kan omhoog kan om de verzorgingsstaat te kunnen blijven betalen

Links-liberalen

• O.a. D66 (Democraten '66) en GroenLinks
• De verzorgingsstaat moet worden aangepast aan de moderne samenleving


• D66 wil voorkomen dat mensen afhankelijk worden van een uitkering en wil dat mensen een goede opleiding krijgen 
• GroenLinks wil mensen met tijdelijke arbeidscontracten beschermen

Verzorgingsstaat niet aanpassen?

• O.a. SP (Socialistische Partij) en PVV (Partij voor de Vrijheid)
• De verzorgingsstaat zoveel mogelijk in stand houden
• De overheid moet maar ergens anders op bezuinigen, zoals de bureaucratie
• Hogere belastingen voor de allerrijksten 

Wat is jouw mening over de verzorgingsstaat. Geef argumenten voor je mening.