2F Spelling | Hoofdletters

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Lesdoelen

• Aan het eind van deze les kun je het gebruik van hoofdletters uitleggen volgens 6 afspraken
• Aan het eind van deze les kun je hoofdletters juist toepassen in een opdracht

Afspraak 1: begin van een zin

Aan het begin van een zin:

• Je begint een zin met een hoofdletter.

Als de zin met een afgekort woord begint, verschuift de hoofdletter naar het tweede woord:

• 's Ochtends sta ik vroeg op.
• 't Was vanochtend wel erg koud.

Afspraak 1: cijfer/symbool

Als de zin met een cijfer of symbool begint, schrijf je geen hoofdletter aan het begin van de zin.

• €15 betaalde hij voor het boek.
• 86 jaar geleden werd mijn opa geboren
• wel een hoofdletter als de hoofdletter de vorm van iets weergeeft: O-benen, T-shirt, V-hals, L-vormig
• letteraanduiding die classificeren: A-team, B-side

Afspraak 2: namen van personen

Je schrijft een hoofdletter bij voor- en achternamen, doopnamen en voorletters:

• Elisabeth Sarah Jansen
• N.G.J. Maatman
• Ester van Horen

Afspraak 2: tussenvoegsels

Tussenvoegsels schrijf je zonder hoofdletter:

• Peter van den Berg

Tussenvoegsel zonder voornaam of voorletter wel een hoofdletter:

• meneer De Vries - mevrouw Ter Horst

Tweede achternaam krijgt het tussenvoegsel geen hoofdletter:

• mevrouw Van de Ven - de Vries 

Afspraak 2: aanspreektitels

Aanspreektitels: mevrouw-heer -dokter- familie - president etc krijgen geen hoofdletter:

• fam. Berisa
• mevrouw Van Dijk 
• president Obama

Afspraak 2: uitvindingen/ontdekker

Als we de naam los gebruiken om expliciet naar de uitvinder of ontdekker te verwijzen, behouden we de hoofdletter.

- het downsyndroom - het syndroom van Down

- zij heeft alzheimer - de ziekte van Alzheimer

Samenstellingen met de naam van een uitvinder of ontdekker krijgen een kleine letter. Bijvoorbeeld: coopertest, dieselmotor, montessorionderwijs

* Voor de afgekorte namen van ziekten en aandoeningen zijn er geen strikte regels. Zulke afgekorte namen zijn in de praktijk vaak met hoofdletters: ADHD (attention deficit hyperactivity disorder), PTSS (posttraumatisch stresssyndroom), ALS (amyotrofische laterale sclerose), MS (multiple sclerose)

* Namen van hemellichamen krijgen een hoofdletter: Uranus, de Poolster, Saturnus, Venus, Mars.

Afspraak 3: organisaties, merken, product

Organisaties, merken en producten krijgen een hoofdletter.

• Verenigde Naties, Unicef
• Politieke partijen: CDA, PvdA, VVD
  
• de Kamer van Koophandel, de Tweede Kamer
  
• Apple, Google, Fanta, Nike, Snickers, Haribo
• Afkortingen van namen: NS, KNMI, NAVO, NRC, KLM, VPRO

Soms gebruiken bedrijven de hoofdletters afwijkend, je neemt dit dan over.

iPhone

iTunes

Afspraak 3: organisaties, merken, product

Onderwijsinstellingen kleine letter: 

• mbo, havo, pabo

Afspraak 4: aardrijkskundige namen, volken, talen

Bij aardrijkskundige namen van landen, steden, rivieren  gebruik je een hoofdletter.

• Amsterdam, Nederland
• Amerikaanse president, Nederlandse klompen 

Ook bij volken, talen of dialecten gebruik je een hoofdletter.

• Fransman
• Limburgs dialect

Afspraak 4: windstreken

Bij een windstreek gebruik je geen hoofdletter.

• Er komt vandaag een noordelijke wind.

Als de windstreek onderdeel is van een naam, gebruik je wel een hoofdletter.

• Noordelijke IJszee
• West-Vlaanderen

Afspraak 5: historische gebeurtenissen en kalendergebruik

Historische gebeurtenissen en feestdagen met hoofdletter.

• Tweede Wereld Oorlog, Vaderdag, Pasen, Suikerfeest

Samenstellingen van feestdagen schrijf je geen hoofdletter:  

• paasontbijt, kerstviering, nieuwjaarsfeest

Afspraak 5:  kalender

Historische periode geen hoofdletter:

• prehistorie, renaissance, middeleeuwen, jugendstil, socialisme

Seizoenen, maanden en gewone dagen geen hoofdletter:

• zaterdag, januari, herfst

Afspraak 6: religieuze en culturele begrippen

Godsdiensten krijgen geen hoofdletter

• het jodendom       
• de christen
• de islam 

Ook geen hoofdletter bij beoefenaars van godsdienst

• de paus
• een imam

Afspraak 6: religieuze begrippen

Maar heilige begrippen: heiligen/goden en geschriften die bij de stroming horen wel, ook samenstellingen! 

• God 
• de Bijbelles
• de Koranschool
• Baka Brahma, Zeus

Afspraak 6: culturele begrippen

Onderscheidingen, evenementen en boektitels schrijf je ook met een hoofdletter, ook als het om een afleiding gaat:

• de Nobelprijs
• de Fintro Literatuurprijs
• de Olympische Spelen
• een Oscar

Afspraak 6: krant/tijdschrift

Schrijf de naam van een krant of tijdschrift op de manier die de oprichter of redactie heeft gekozen (donorprincipe).

• NRC Handelsblad
• de Volkskrant
• Linda
• AutoWeek

Afkortingen

Afkortingen schrijf je met kleine letters:

• cd, tv, btw, cao, gsm, ggz
• Onderwijsinstellingen: mbo, havo, pabo

• behalve afkortingen van namen: KNMI, NRC, KLM, NAVO
• ingeburgerde afkortingen: EHBO, SOS, ID, ADHD