barok

• kunstgeschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

BAROK

Versus

Burgerlijke

Cultuur

17e eeuw

Hof van Lodewijk XIV

Frankrijk

Zuidelijke Barok

Barokkunst voor de kerk (contrareformatie)

Noordelijke Barok

Rijke burgers Nederland

(Gouden eeuw)

Lodewijk XIV

Grootsheid van de vorst. Macht laten zien

symbool franse koningen

-zonnekoning

-alleenheerser

-zichzelf als middelpunt zien

Slaapkamer Lodewijk XIV

Versailles

Totaalkunstwerk

Barokkunst van de kerk

doel terugbrengen van gelovigen naar de kerk

- golvende plastische muurvlakken

- beelden in de nissen

-reliefwerking

-grillige vormen

-halfzuilen

-horizontaal en verticaal samen

-gedraaide zuilen

-marmer

-goud

- diagonaal(bewegelijk)

-theatrale houding

-theatrale gezichtsuitdrukking

-licht/donker contrast

-stofuitdrukking

-meest dramatische moment

- dramatisch moment

-claire obscur

-diagonalen

-naturalistisch

-eigentijdse kleding

-mythologische en religieuze voorstellingen

Gouden eeuw

Rijke burgers geven geld uit aan kunst( VOC)

Kunstenaars specialiseren zich in genres

GENRES

-historiestuk

-stilleven

-landschap

-mythologisch religieus verhaal

-binnenhuistaferelen

-portretten

Jan Steen( lering en vermaak)

Stilleven

-levensechte stofuitdrukking

-christelijke boodschap

Pronkstilleven

-landschap

-zelfportret

schutterstukken

OEFENVRAGEN

Bekijk afbeelding 4.1.
Dat de barok voortkomt uit de renaissance is te zien aan de voorgevel van de
Il Gesù.
1. Noem drie vormgevingskenmerken van de renaissance die je herkent
in de voorgevel van deze kerk.

Bekijk afbeelding 4.1 en 4.2. De San Carlo is zo’n 100 jaar later voltooid dan de Il Gesù. Het is een betrekkelijk kleine kerk die op de hoek van een straat is gebouwd. De ingangspartij van de San Carlo is volop barok.
2. Leg uit dat de voorgevel van de San Carlo volop barok is.

De fontein is circa 26 meter hoog en ongeveer 22 meter breed. Ze is

gebouwd tegen de achterzijde van het Palazzo Poli. De fontein is gebouwd in opdracht van paus Clemens XII. Het ontwerp is van Bernini, maar werd pas 50 jaar later, in 1732, uitgevoerd. Water is het thema van de fontein. Dit thema komt in alles terug. In het midden kijkt de zeegod Neptunus uit over de oceaan vanuit zijn schelpvormige strijdwagen. Aan beide zijden van Neptunus staat een beeld in een nis. Het ene beeld staat symbool voor overvloed, het andere beeld staat symbool voor gezondheid.

Bekijk afbeelding 4.4. De Trevifontein is de grootste en bekendste fontein van Rome. Je zou kunnen beweren dat de Trevifontein een totaalkunstwerk vormt met het erachter gelegen stadspaleis.
6. Noem drie argumenten voor die bewering.

7.Op welke manier wordt door de beeldengroep dynamiek en kracht verbeeld?

Bekijk afbeelding 4.5 en 4.6. De heilige Theresa lijkt op te stijgen.
8.Waardoor wekt Bernini de indruk dat de heilige Theresa op het punt staat om aan de aarde te ontstijgen?

In het beeldhouwwerk is het licht van groot belang.
9.Leg uit hoe in dit beeld gespeeld wordt met lichteffecten.

Bekijk afbeelding 4.8. De tuin van Versailles heeft enorme afmetingen en omvat veel vijvers en fonteinen, honderden beelden, zuilengalerijen, paviljoens, bloemperken, lusthofjes, de oranjerie, een grot en een groot kanaal. De foto van de tuin is genomen vanaf het terras direct achter het hoofdgebouw dat je op afbeelding 4.7 ziet.
11. In welk opzicht sluit de vormgeving van de tuin aan bij de opzet van het paleis?

Versailles moest destijds in alle opzichten de absolute macht van de Zonnekoning uitstralen.
12.Maak met enkele voorbeelden duidelijk dat de tuin ook met dat idee is aangelegd.

Bekijk afbeelding 4.14. In de zeventiende eeuw stonden Nederlandse opdrachtgevers afwijzend tegenover barokke bouwkunst. Bij schilderkunst lag dat anders.
23.Noem drie redenen waarom De Nachtwacht tot de barok wordt gerekend.

De beide mannen in het midden trekken de meeste aandacht; niet alleen omdat ze in het midden staan. De belangrijkste figuur van die twee is kapitein Frans Banning-Cocq, de man in het zwart.
24.Noem drie redenen waaraan je kunt zien dat Banning-Cocq de belangrijkste persoon op het schilderij is (naast zijn positie in het midden van het schilderij).

De schilderijen van Jan Steen hebben een moralistische boodschap.
26. Welke bedoeling heeft Jan Steen met zijn Sint-Nicolaasfeest? Onderbouw je mening met argumenten.

Het schilderij Dame en dienstmeid van Johannes Vermeer is een realistisch genreschilderij. Vermeer was een meester in dit soort schilderijen. Zijn schilderijen zijn beroemd om hun lichtwerking en de verbeelding van een moment.
Bekijk afbeelding 4.16. De dame aan tafel wordt gestoord tijdens haar schrijfwerk door de dienstbode met een net aangekomen brief. De dienstbode lijkt iets te zeggen en de dame aan tafel reageert bezorgd.

27. Waaruit leid je af dat haar reactie bezorgd is?

De voorstelling maakt de indruk van een momentopname. Die indruk wordt door de lichtwerking versterkt.
28. Op welke manier draagt de lichtwerking bij aan het effect van een vluchtige momentopname?