V3 Pargraaf 4.1 + 4.2

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3,4

4.1 + 4.2

Chemische reacties

4.1 Kenmerken van reacties

• Beginstof(fen) -> reactieproduct(en)
• Beginstof verdwijnt
• Reactieproduct ontstaat
• Andere stoffeneigenschappen

4.1 Kenmerken van reacties

• Exotherme reactie: er komt energie vrij
• Endotherme reactie: er is energie nodig
• Bij elke chemische reactie is er zo'n energie-effect
• Wet van behoud van massa:
  De totale massa van de beginstoffen is gelijk aan de totale massa van de reactieproducten.

Het verbranden van papier is...

1. een endotherme reactie
2. een exotherme reactie
3. geen chemische reactie
4. ik weet het niet

4.1 Kenmerken van reacties samengevat

• Beginstoffen veranderen in reactieproducten en de stofeigenschappen zijn veranderd
• Er is altijd een energie-effect
• Totale massa van beginstoffen is gelijk aan totale massa van reactieproducten
• Er is een bepaalde reactietemperatuur nodig om de reactie te laten verlopen

4.1 Reactiesnelheid

• Soort stof: stoffen reageren anders.
• Verdelingsgraad: Hoe fijner verdeeld, hoe sneller de reactie.
• Concentratie: Hoe groter de concentratie, hoe groter de reactiesnelheid.
• Temperatuur: Hoe hoger de temperatuur, hoe groter de reactiesnelheid.
• Katalysator: vergroot reactiesnelheid. Wordt gebruikt, maar niet verbruikt.

Is het stollen van kaarsvet een chemische reactie?

1. Ja
2. Nee

Is het bakken van een pannenkoek een chemische reactie?

1. Ja
2. Nee

4.2 Reactievergelijkingen

• Met een reactieverlijking kun je een chemische reactie noteren

• Reactieschema: koolstof(s) + zuurstof (g) -> koolstofdioxide (g)

• Reactievergelijking: woorden vervangen door molecuulformules 

       C (s)  +  O₂ (g)  ->  CO₂ (g)

• Kloppend maken: voor en na de pijl evenveel atomen
• Een reactievergelijking is pas reactievergelijking als hij kloppend is!

4.2 Reactievergelijkingen - voorbeeld (1)

Voorbeeld: stikstof (g) + waterstof (g) --> ammoniak (g)

                        N₂ (g) + H₂ (g) --> NH₃ (g)

klopt niet:

links 2x N, rechts 1x N

links 2x H, rechts 3x H

klopt wel

4.2 Reactievergelijkingen

• Stap 1: Stel het reactieschema op
• Stap 2: Vervang nu elke stofnaam door bijbehorende formule
• Stap 3: Stel de kloppende reactievergelijking op
• Stap 4: Controleer of de reactievergelijking klopt

4.2 Reactievergelijkingen voorbeeld

• Voor de verbranding van methaan (CH₄) is zuurstof (O₂) nodig. De reactieproducten zijn koolstofdioxide (CO₂) en water (H₂O). 
• Stap 1: methaan (g) + zuurstof (g) -> koolstofdioxide (g) + water (l)
• Stap 2: CH₄ (g) + O₂ (g) -> CO₂ (g) + H₂O (l)
• Wet van behoud van massa klopt nu nog niet! Links en rechts van de pijl staat niet zelfde aantal atomen.
• Stap 3: 1 CH₄ (g) + O₂ (g) -> 1 CO₂ (g) + H₂O (l)
• Stap 3: 1 CH₄ (g) + O₂ (g) -> 1 CO₂ (g) + 2 H₂O (l)
• Stap 3: 1 CH₄ (g) + 2 O₂ (g) -> 1 CO₂ (g) + 2 H₂O (l)
  Staat er een 1 als coëfficiënt, dan laat je die weg in de uiteindelijke reactievergelijking! 
• Stap 3: CH₄ (g) + 2 O₂ (g) -> CO₂ (g) + 2 H₂O (l)
• Stap 4: controleren of voor en na de pijl evenveel van elke atoomsoort voorkomt.

Maak de volgende reactievergelijking kloppend:

4.2 Reactievergelijkingen

• Oefenen, oefenen, oefenen.
• Blad op Magister
• Applet op Magister: phet.colorado.edu

https:

Rest van de les:

Opdrachten: 18, 20 t/m 24, 26, 27, 28

Online oefenen via applet

Oefenen met oefendocument op Magister

Oefenen met de LessonUp over reactievergelijkingen kloppend maken