In deze les zitten 50 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 1 video.
Lesduur is: 50 min
Onderdelen in deze les
Duitsland valt uiteen
(1945-1961)
Slide 1 - Tekstslide
Leerdoel
Hoe en waardoor twee Duitse staten ontstonden.
Hoe West-Duitsland zich ontwikkelde tot 1961
Hoe Oost-Duitsland zich ontwikkelde tot 1961
Hoezeer beïnvloedde het ontstaan en het verloop van de Koude Oorlog de geschiedenis van Duitsland na de Tweede wereldoorlog.
Slide 2 - Tekstslide
Duitsland succesvol
1939 -1941 verloopt spoedig
Slide 3 - Tekstslide
Polen, Denemarken, Noorwegen, Nederland, België en Frankrijk vallen
Slide 4 - Tekstslide
Operatie Barbarossa
Rusland zou binnen enkele maanden vallen volgens de Duitsers
23 augustus 1941 start operatie Barbarossa
Slide 5 - Tekstslide
Het ging goed...
Begin maanden gingen perfect. Russen hadden de Duitsers niet verwacht.
Slide 6 - Tekstslide
Kiev viel in 1 maand
Duitse oorlogsmachine ging als een speer
Slide 7 - Tekstslide
Duitsland tot aan Moskou
Duitsland had de Soviets bijna op de knieën
Totdat...
Slide 8 - Tekstslide
Hevige winter optrad
in 1942
Slide 9 - Tekstslide
HALT!
Duitse opmars komt tot een stop
Lange periode waarin weinig gebeurde
Slide 10 - Tekstslide
Duitsers zijn verslagen bij Stalingrad (1943)
Slide 11 - Tekstslide
Duitsers op hun retour
Slide 12 - Tekstslide
Derde Rijk valt uiteen
Slide 13 - Tekstslide
Slide 14 - Tekstslide
Slide 15 - Tekstslide
Slide 16 - Tekstslide
Slide 17 - Tekstslide
Franklin Delano Roosevelt
President van de Verenigde Staten
Jozef Stalin
Leider van de Sovjet-Unie
Winston Churchill
Minister-President van Groot-Brittannië
Slide 18 - Tekstslide
Conferentie van Jalta (afspraken)
Oprichting van de Verenigde Naties (VN)
Denazificatie en democratiseren van Duitsland
Invloedssferen
Bezettingszones: Duitsland en Berlijn worden verdeeld in 4 zones
Slide 19 - Tekstslide
Stunde Null
Stunde Null
Slide 20 - Tekstslide
Slide 21 - Video
Heimatvertriebenen
12 miljoen Duitsers uit het voormalige Oost-Duitse rijk zocht hun toevlucht in Duitsland.
Slide 22 - Tekstslide
In de periode na de oorlog zijn, met toestemming van de geallieerden, zeker 12 miljoen Duitsers uit hun huizen gezet en van hun land gejaagd door Tsjechen, Polen en Russen. Miljoenen zijn door internering, honger, kou, massamoord en verkrachting om het leven gekomen. De overlevenden moesten een nieuwe woonplaats vinden in het kleinere Duitsland.
Heimatvertriebene
Slide 23 - Tekstslide
Door verschil in opvatting over de opbouw van naoorlogs Europa en het bewaren van vrede rezen er spanningen tussen de Sovjet-Unie en de westerse geallieerden. In de sovjetzone wilde Stalin communistische regimes installeren. Met de Trumandoctrine, het Marshallplan en het stimuleren van Europese eenwording wilden de Verenigde Staten een dam opwerpen tegen communistische expansie. Tijdens de Blokkade van Berlijn in 1948 wisten de Amerikanen West-Berlijn door een luchtbrug te behouden.
Na Tweede Wereldoorlog ligt Duitsland economische en moreel in puin.
Slide 26 - Tekstslide
Verdeling van Duitsland
Duitsland (tijdelijk) niet meer zelfstandig
Vier bezettingszones onder leiding van: Frankrijk, Engeland, de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten
Ook Berlijn wordt in 4 zones verdeeld
Reizen tussen bezettingszones is geen probleem
Vergeet dit ook niet: Berlijn ligt in de bezettingszone van de Sovjet-Unie
Berlijn is, net als Duitsland, verdeeld in 4 bezettingszones. Omdat Berlijn in de Sovjet-zone ligt, liggen de Berlijn-bezettingszones van Frankrijk, Engeland en de Verenigde Staten dus ook in de Sovjet-zone.
Slide 27 - Tekstslide
Eerste jaren
Duitsland wordt bij de conferentie van Jalta verdeeld in bezettingszones.
Door de Trumandoctine en de daarbij horende containmentpolitiek krijgt Duitsland (en West-Europa Marshall-hulp.
In juni '48 krijgt West-Duitsland een andere munt en daarmee was de splitsing definitief.
Slide 28 - Tekstslide
Trumandoctrine
Vlak na de oorlog bleef de economische situatie in Europa slecht. De Amerikanen waren bang dat heel europa in handen zou vallen van het communisme. Er was bijvoorbeeld een (mislukte) poging van communisten om de macht over te nemen in Griekenland in 1947. President Truman van Amerika beloofde iedereen te steunen met geld en andere hulp om te voorkomen dat hun land communistisch zou worden: dit is de Trumandoctrine.
Stalin probeert het communisme uit te breiden naar andere landen
Slide 29 - Tekstslide
Amerikaanse buitenlandse politiek na 1945
Beschermen van vrijheid en democratie (Trumandoctrine)
Voorkomen dat meer landen communistisch worden (Containmentpolitiek)
Actief helpen bij de wederopbouw van Europa (Marshallplan)
Vergeet dit ook niet: met het Marshallplan wilden de Amerikanen ook voorkomen dat Europa voor het communisme zou kiezen.
Slide 30 - Tekstslide
Marshallplan
Bij de Trumandoctrine hoorde het Marshallplan. Uit Amerika kwam dit plan om alle Europese landen een financieel-economisch reddingsplan aan te bieden. Met Amerikaanse steun konden de industrie en landbouw snel weer op poten gezet worden. Daardoor, zo dachten de Amerikanen, zou de steun voor het communisme snel afnemen. Stalin verbood de landen achter het IJzeren Gordijn deze steun aan te nemen. De West-Europese landen, inclusief het westen van Duitsland in de geallieerde bezettingszones, accepteerden deze hulp wel.
Slide 31 - Tekstslide
Slide 32 - Tekstslide
Slide 33 - Tekstslide
De blokkade van Berlijn
Blokkade van Berlijn 1948
Om het slagen van het Marshalplan te helpen voegden de geallieerden hun bezettingszones economisch samen. Er werd daar een nieuwe munt ingevoerd: de Deutschmark. In de Russische bezettingszone van Duitsland was er geen Marshallplan en geen nieuwe munt. Stalin was boos over deze maatregelen. Het was namelijk tegen de afspraak in dat Duitsland een economische eenheid zou blijven. Het kan ook zijn dat Stalin een poging wilde doen heel Berlijn in te lijven.
In elk geval legde hij een blokkade om Berlijn heen met tanks en soldaten. De geallieerden konden hun zones in Berlijn aleen nog bereiken met vliegtuigen. De luchtbrug was een succes. Na en jaar gaf Stalin de blokkade op en kon Berlijn ook weer over land bereikt worden.
Slide 34 - Tekstslide
Slide 35 - Tekstslide
Splitsing
Gevolg: Blokkade van Berlijn door SU
Door luchtbrug bewijst VS dat ze West-Europa zullen helpen
1949: oprichting BRD (West) en DDR (Oost)
BRD wordt parlementaire democratie --> bestuur via Bondsdag (parlement)
Slide 36 - Tekstslide
Splitsing
Premier Adenauer wil BRD snel laten aansluiten met westen: wirtschaftswunder
Gevolg: BRD wordt snel een rijk, westers land --> lid NAVO en EGKS
Slide 37 - Tekstslide
1949 - definitieve splitsing: BRD & DDR
Slide 38 - Tekstslide
De grens tussen BRD & DDR
Het IJzeren Gordijn
Slide 39 - Tekstslide
BRD 1949
Na de economische tweedelinge en de blokkade volgde al snel de oprichting van de zelfstandige Duitse staat in het westen: de Bundesrepublik Deutschland. West-Duitsland kwam binnen de westerse invloedssfeer te liggen.
DDR 1949
Om direct te reageren op deze beslissing vanuit de westerse geallieerden riep Stalin in Oost-Duitsland de DDR in het leven. De DDR lag vanaf toen geheel binnen de Russische invoedssfeer.
De politieke en economische scheiding van beide Duitslanden bleef een feit tot de hereniging in 1991
Slide 40 - Tekstslide
NAVO 1949
West-Duitsland trad toe tot de NAVO (de Noord-Atlantische Verdrags-organisatie). Dat was een militair bondgenootschap van het westen om zich te verdedigen tegen de dreiging van de Sovjet-Unie. (West)Duitsland speelde dus internationaal weer mee, vier jaar na de oorlog.
EGKS 1952
West-Duitsland integreerde verder door deelname aan de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal. Economische samenwerking tussen de aangesloten landen was goed om twee redenen.
1. De productie van kolen en staal voor de oorlogsindustrie kon efficiënt en goedkoper georganiseerd worden.
2. Frankrijk en Duitsland hadden al eerder over het bezit van deze grondstoffen oorlog gevoerd. Door hun economiën op dit punt te integreren zou de kans op vreedzame oplossingen tussen deze landen toenemen.
Wirtschaftswunder jaren '50
De BRD ontving veel steun (denk aan het Marshallplan) voor de wederopbouw van de Duitse industrie en de Duitse steden en infrastructuur. Maar de Duitsers voerden de wederopbouw met ongelofelijk veel inzet uit. Gesproken werd over het 'economisch wonder' van de BRD.
Konrad Adenauer
In de jaren '50 werkte deze bondskanselier (minister-president van de BRD) keihard aan het verbeteren van het imago van West-Duitsland. zocht toenadering tot de voormalige geallieerden en andere westerse landen. Hij stimuleerde binnenlands het economisch herstel (Wirtschaftswunder) en hij maakte van de BRD een stabiele democratie die vertrouwd werd door de andere landen. Hij erkende het bestaan van twee Duitslanden echter niet, omdat hij vond dat er een Duitse eenheidsstaat moest zijn.
BRD
Slide 41 - Tekstslide
Oost
DDR wordt totalitaire communistische dictatuur:
- Terreur via Staatssicherheitsdienst (Stasi)
- Planeconomie en collectivisatie
- Eén leider: Walter Ulbricht
Daarnaast deelname aan Warschaupact en Comecon
1953: demonstraties tegen regime --> Sovjet-Unie herstelt orde
Gevolg: groeiende macht Stasi
Slide 42 - Tekstslide
DDR
Staatssicherheitsdienst (Stasi)
Oost-Duitsland werd totalitair bestuurd. Het hele leven stond onder controle van de communistische partij en iedereen werd gecontroleerd op loyaliteit en trouw aan de DDR. De binnenlandse veiligheidsdienst (Stasi) had overal gewone mensen als spionnen rondlopen om ieders gedrag en uitspraken door te vertellen aan de stasi.
In 1953 kwamen veel Oost-Duitsers in opstand tegen het gebrek aan vrijheid en de bezetting door de Russen. De opstand van deze burgers werd neergeslagen waarna de controle door de staat alleen maar toenam.
Warschaupact 1949
Als reactie op het toetreden van de BRD tot de NAVO, trad de DDR toe tot het militaire bondgenootschap van het Oostblok (de Oost-Europese landen achter het IJzeren Gordijn): het Warschaupact.
Comecon 1949
De DDR trad ook toe tot het economisch samewerkingsverband tussen de Oostbloklanden. De comecon (Council for Mutual Economic Assistence) hielp niets in de wederopbouw van de DDR. De Sovjet-Unie nam hoge herstelbetalingen en beroofde de industrie door de Duitse fabrieken naar Rusland over te brengen.
Planeconomie
De economie stond o.l.v. de Sovjet-Unie en die este dat ook de DDR met vijfjarenplannen moest werken. Plannen waarin van te voren vaststond wie wat moest produceren en hoeveel. Daarin werd niet gekeken naar wat er nodig was voor de burgers en hun welvaart. De tegenstelling met de BRD's wirtschaftswunder werd schrijnend. In de DDR heerste armoede en onderdrukking.
Berlijnse Muur 1961
Natuurlijk probeerden veel mensen te ontsnappen naar de BRD via West-Berlijn. In het begin was dat niet zo moeilijk, omdat je nog gewoon tussen de bezettingszones heen en weer kon reizen. Denk bijvoorbeeld aan familiebezoek of werken in een ander stadsdeel.
Tot 1961 vluchtten ongeveer drie miljoen vooral jongeren en hoogopgeleiden op deze manier naar het westen. In de maand juli van 1961 alleen al namen 30.000 mensen de vlucht. Om deze leegloop te stoppen bouwde de DDR de muur dwars door Berlijn. De geallieerden lieten dit gebeuren, omdat de afspraak was dat je de invloedssfeer van de ander met rust moest laten. Het risico op (atoom)oorlog was te groot.
Slide 43 - Tekstslide
Wat hadden de Trumandoctrine en het Marshallplan met elkaar te maken?
A
Weinig, de Trumandoctrine was om het communisme te bestrijden
B
Veel, wat de Trumandoctrine en het Marshallplan waren allebei Russische plannen.
C
Veel, Het Marshallplan was een onderdeel van de Trumandoctrine
D
Weinig, het Marschallplan was een economisch reddingsplan voor Europa
Slide 44 - Quizvraag
Sleep het jaartal naar het juiste begrip
Trumandoctrine
Berlijnse Muur
Warschaupact
EGKS
Blokkade van Berlijn
1947
1948
1952
1961
1949
Slide 45 - Sleepvraag
Welk begrip past bij de BRD?
A
Wirtschaftswunder
B
Arbeidersparadijs
C
Planeconomie
D
Bouw Berlijnse Muur
Slide 46 - Quizvraag
Wie was GEEN lid van de EGKS?
A
Nederland
B
Belgie
C
Oost-Duitsland
D
Frankrijk
Slide 47 - Quizvraag
Bij welk antwoorden staan alleen maar woorden die over 'Het Oostblok' gaan (en dus NIET over Het Westen)?