Kindermishandeling
1 / 22
Onderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 2 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Waar denk jij aan bij kindermishandeling?
Slide 3 - Open vraag
Lees enkele antwoorden voor, geef aan dat we straks terugkomen op de definitie van kindermishandeling
Slide 4 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 5 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Hoeveel kinderen zijn jaarlijks slachtoffer van kindermishandeling?
A
52.000
B
119.000
C
87.000
D
151.000
Slide 6 - Quizvraag
Deze slide heeft geen instructies
Hoeveel procent van kinderen in groep 7 en 8 geven aan ooit slachtoffer te zijn geweest van kindermishandeling?
A
13%
B
19%
C
27%
D
32%
Slide 7 - Quizvraag
Deze slide heeft geen instructies
Waar/niet waar: In 96% van de gevallen is de biologische ouder de dader.
Slide 8 - Open vraag
Waar
Waar/niet waar: Kinderen uit gezinnen met een Nederlandse achtergrond lopen een groter risico om in aanraking te komen met kindermishandeling.
Slide 9 - Open vraag
Niet waar:
- Kinderen uit gezinnen met een Nederlandse achtergrond: 1,8%
- Eerste generatie kinderen met een niet-westerse achtergrond: 6,1%
- Tweede generatie kinderen met een niet-westerse achtergrond: 3,4%
Slide 10 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 11 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 12 - Tekstslide
De ontwikkeling van een kind hangt voor een groot deel af van de interactie met de ouders. Dit geldt zeker in de eerste levensjaren. Later gaat de omgeving een steeds belangrijkere rol spelen. De mate van de ernst van de gevolgen hangt af van de ernst van het geweld. De leeftijd waarop het gebeurt, hoe lang het voortduurt, de mate van steun uit de omgeving, de persoonlijkheid van het kind en de mate van emotionele druk.
Jeugd:
-Belemmering in ontwikkeling: positieve aandacht van de ouder stimuleert een kind zich te ontwikkelen op emotioneel, intellectueel en lichamelijk gebied. Bij kindermishandeling is minder ruimte voor het kind om zich op deze gebieden te ontwikkelen.
-Verstoorde omgang: het kind ervaart de buitenwereld als vijandig of onvoorspelbaar, waardoor zijn omgang met kinderen en volwassenen wordt verstoord.
-Negatief zelfbeeld: Het mishandelde kind heeft de neiging de schuld bij zichzelf te leggen, waardoor hij een negatief zelfbeeld creëert en onzeker is.
-Stress: Door veel stress ontstaat er een afwijking in de ontwikkeling van de prefrontale cortex. Het stress-responssysteem van mishandelde kinderen is hypersensitief. Hierdoor reageren zij voortdurend vanuit een stressrectie: vecht, vlucht, bevries. Daarnaast kan de afwijkende ontwikkeling zorgen voor moeite hebben bij het nemen van beslissingen, plannen, sociaal gewenst gedrag vertonen en problemen met impulsbeheersing.
-Parentificatie: Ook kan het voorkomen dat een mishandeld kind de rol van ouder op zich neemt en zijn ouder/ouders verzorgt. Een kind die deze rol op zich neemt heeft moeite met grenzen stellen en heeft een groot verantwoordelijkheidsgevoel.
Volwassen leven:
- Psychische problemen: Zoals PTSS. Het slachtoffer herbeleeft de schokkende gebeurtenissen in de vorm van onverwachte herinneringen met bijbehorende angsten. Dit kan nog jaren na het voorval voorkomen.
- Epigenetische veranderingen: Het gebrek aan zorg en aandacht van de moeder zorgt voor uitschakeling van het gen dat belangrijk is voor stressrespons. Vroegtijdige verwaarlozing kan leiden tot een levenslang veranderd stressrespons. Denk aan de vecht, vlucht of bevries reactie.
- Psychosomatische klachten: dit zijn lichamelijke klachten zoals buikpijn en hoofdpijn die een psychische oorzaak hebben.
- Verslaving, zelfverwonding, zelfmoord: verdoven en uitvluchten.
- Intergenerationele overdracht: 1/3 van de slachtoffers van kindermishandeling mishandelt als ouder zijn of haar kind. Dit vindt minder vaak plaats wanneer het geweld minder bedreigend en minder langdurig was, als het kind de schuld niet bij zichzelf legt, als de moeder weinig depressieve klachten had. De kans op herstel is voor deze groep slachtoffers groter.
- Dissociatieve stoornis: Dit houdt in dat hersenen zich als het ware uitschakelen. Het volwassen slachtoffer kan zich gaan dissociëren wanneer een onprettige herinnering naar boven komt. Mensen die vaak ongewild dissociëren geven aan ‘gaten in hun dag’ te hebben. Het kan leiden tot concentratiestoornissen.
Slide 13 - Tekstslide
De ontwikkeling van een kind hangt voor een groot deel af van de interactie met de ouders. Dit geldt zeker in de eerste levensjaren. Later gaat de omgeving een steeds belangrijkere rol spelen. De mate van de ernst van de gevolgen hangt af van de ernst van het geweld. De leeftijd waarop het gebeurt, hoe lang het voortduurt, de mate van steun uit de omgeving, de persoonlijkheid van het kind en de mate van emotionele druk.
Jeugd:
-Belemmering in ontwikkeling: positieve aandacht van de ouder stimuleert een kind zich te ontwikkelen op emotioneel, intellectueel en lichamelijk gebied. Bij kindermishandeling is minder ruimte voor het kind om zich op deze gebieden te ontwikkelen.
-Verstoorde omgang: het kind ervaart de buitenwereld als vijandig of onvoorspelbaar, waardoor zijn omgang met kinderen en volwassenen wordt verstoord.
-Negatief zelfbeeld: Het mishandelde kind heeft de neiging de schuld bij zichzelf te leggen, waardoor hij een negatief zelfbeeld creëert en onzeker is.
-Stress: Door veel stress ontstaat er een afwijking in de ontwikkeling van de prefrontale cortex. Het stress-responssysteem van mishandelde kinderen is hypersensitief. Hierdoor reageren zij voortdurend vanuit een stressrectie: vecht, vlucht, bevries. Daarnaast kan de afwijkende ontwikkeling zorgen voor moeite hebben bij het nemen van beslissingen, plannen, sociaal gewenst gedrag vertonen en problemen met impulsbeheersing.
-Parentificatie: Ook kan het voorkomen dat een mishandeld kind de rol van ouder op zich neemt en zijn ouder/ouders verzorgt. Een kind die deze rol op zich neemt heeft moeite met grenzen stellen en heeft een groot verantwoordelijkheidsgevoel.
Volwassen leven:
- Psychische problemen: Zoals PTSS. Het slachtoffer herbeleeft de schokkende gebeurtenissen in de vorm van onverwachte herinneringen met bijbehorende angsten. Dit kan nog jaren na het voorval voorkomen.
- Epigenetische veranderingen: Het gebrek aan zorg en aandacht van de moeder zorgt voor uitschakeling van het gen dat belangrijk is voor stressrespons. Vroegtijdige verwaarlozing kan leiden tot een levenslang veranderd stressrespons. Denk aan de vecht, vlucht of bevries reactie.
- Psychosomatische klachten: dit zijn lichamelijke klachten zoals buikpijn en hoofdpijn die een psychische oorzaak hebben.
- Verslaving, zelfverwonding, zelfmoord: verdoven en uitvluchten.
- Intergenerationele overdracht: 1/3 van de slachtoffers van kindermishandeling mishandelt als ouder zijn of haar kind. Dit vindt minder vaak plaats wanneer het geweld minder bedreigend en minder langdurig was, als het kind de schuld niet bij zichzelf legt, als de moeder weinig depressieve klachten had. De kans op herstel is voor deze groep slachtoffers groter.
- Dissociatieve stoornis: Dit houdt in dat hersenen zich als het ware uitschakelen. Het volwassen slachtoffer kan zich gaan dissociëren wanneer een onprettige herinnering naar boven komt. Mensen die vaak ongewild dissociëren geven aan ‘gaten in hun dag’ te hebben. Het kan leiden tot concentratiestoornissen.
Slide 14 - Tekstslide
Stap 1 SIGNALEREN - er is een signalenlijst voor kindermishandeling, die bestaat onder andere uit lichamelijke signalen, gedragssignalen, kenmerken ouders/gezin. Signaleren doe je door gesprekken en waarnemingen. Maak onderscheid tussen eigen bevindingen en (subjectieve) meningen (van anderen). Leg een dossier aan; verzamel alle aanwijzingen die een vermoeden kunnen bevestigen en ontkrachten in een leerlingdossier.
Willen we nog dieper ingaan op vormen van kindermishandeling en signalen? Dat zou eventueel ook hier (voor) kunnen.
Stap 2 OVERLEG / CONSULTATIE EN ADVIES - collega, zoals IB'er, zorgcoördinator, schoolmaatschappelijkwerker of directie. Veilig Thuis bellen voor advies kan altijd (anoniem), zowel door leerkrachten, leerlingen en ouders 0800-2000.
Stap 3 GESPREK - met het kind en/of de ouders. Ruimte geven aan de ouders en het kind om te praten luisteren en niet veroordelende vragen stellen zijn hierbij het belangrijkst. Kan overgeslagen worden als dit acuut gevaar oplevert voor iemand.
Stap 4 - 5 AFWEGINGSVRAGEN
vermoeden wegen - heb ik stap 1 tm 3 doorlopen?
veiligheid - is de veiligheid acuut of structureel in gevaar?
hulp - kan ik effectieve hulp bieden of organiseren?
hulp - aanvaarden de betrokkenen de bovengenoemde hulp?
resultaat - leidt de hulp tot het juiste resultaat?
Stap 5 - BESLISSEN - melden bij Veilig Thuis of hulpverlenen.
EVALUATIE - Was er sprake van kindermishandeling? Is er hulp op gang gekomen of is het gestopt? Is de hulp voldoende? Terugkoppeling naar degene die de melding heeft gedaan en de zorgen heeft geuit.
Luister naar de casus. Bedenk voor jezelf: wat ging er mis? Wat zou je anders doen? Schrijf dit op de placemat en overleg daarna in je groepje. Stuur de antwoorden in op lessonup.
Slide 15 - Open vraag
-Verkeerd beeld van kindermishandeling.
"Leraren twijfelen over wat ze zien, je moet je realiseren dat kindermishandeling veel verder gaat dan blauwe plekken op de armen. Het gaat ook om verwaarlozing, Een leeg broodtrommeltje kan een signaal zijn, of een kind dat niet goed gewassen wordt of thuis geen vriendjes mag ontvangen." Stel het beste de vragen: 'Ik zie dat jullie kind vaak ziek is, of weinig eten meekrijgt van thuis. Hoe komt dat? Kunnen we jullie helpen?'"
-Angst vanuit de leerkracht
Zijn juffen en meesters wel goed uitgerust om de signalen van mishandeling en verwaarlozing op te pikken en er iets mee te doen? "Angst speelt een grote rol. Leerkrachten zijn bang voor het gezin, voor de naam van de school, voor de gevolgen en voor hun eigen onmacht." "Leerkrachten zijn vaak bang dat ouders boos zullen worden. Soms hebben leerkrachten een vertrouwensband met het kind of beloven dat ze "het niet verder zullen vertellen". Dat mag nooit gebeuren, leerkrachten moeten juist duideljik maken dat het in het belang van het kind om de informatie door te geven." Belangrijke hindernissen voor leerkrachten in het omgaan met verwaarlozing en mishandeling van kinderen zijn: onzekerheid over de kenmerken, angst voor gevolgen, terughoudendheid zich te mengen in privé-zaken en te weinig kennis van de signalen die op mishandeling kunnen duiden. De leerkracht heeft vaak angst te snel conclusies te trekken.
Slide 16 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 17 - Link
Het Schildje:
- 4-6 jaar
- lessenpakket tegen betaling met handpop en prentenboek
- schildpad die vertelt over nare jeugdervaringen door een kijkje te geven bij zichzelf thuis: hoe kun je iemand troosten, welke emoties zijn er, welke situaties zijn niet normaal, het verschil tussen leuke en verdrietige geheimpjes
Slide 18 - Link
Lessenserie van het klokhuis voor groep 6 t/m 8, ook met gouden tips voor de leerkracht voor een gesprek
ook met advies "wat kan ik doen?"
Slide 19 - Link
GGD Haaglanden heeft een aantal materialen gemaakt tegen kindermishandeling, waaronder een superhelds kwartet die op een speelse en laagdrempelige manier vertelt wat kindermishandeling en huiselijk geweld is, deze les sluit af met een Kahoot quiz
Slide 20 - Link
Anton Horeweg heeft bij het boek "Dit is een verschrikkelijk boek met een gouden boodschap" een lesvoorbereiding voor de week tegen kindermishandeling geschreven.
In dit toegankelijke boek voor kinderen van ongeveer 10-12 jaar, worden zaken besproken die voor kinderen traumatisch kunnen zijn. Dat kan zijn het overlijden van een dierbare, een vechtscheiding van ouders, gepest worden, ziekte, maar ook: verwaarlozing, mishandeling en misbruik.
De les leidt samen met filmpjes en het boek door dit moeilijke onderwerp met ideeën voor mogelijk vervolg na deze les.
Slide 21 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 22 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
