2.4 willem en filips

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Willem van Oranje en Filips II 

Programma

•  oefenen met vragen - 10 minuten 
• uitleg 2.4  - 10 minuten
• begrippenwiel - 10 minuten
• filmpje???? 

Erasmus

Luther

Calvijn

Trouw aan de katholieke kerk

Uit de katholieke kerk gezet

Humanist

Kritiek op aflaathandel

Meest extreem

Vertaalde Bijbel in het Duits

Particularisme

Centralisme

Privileges

Gewesten

Stadhouder

Gewestelijke Staten

Landvoogd

1 hoofdstad

Filips II wilde dat iedereen protestant was.

Centralisatie was een oorzaak voor de Nederlandse Opstand.

Willem van Oranje was de leider van de opstand.

De Hertog van Alva werd meteen erg populair.

Goed

Fout

Maarten Luther

Johannes Calvijn

Wel predestinatie

Geen predestinatie

Je mag in opstand komen tegen je vorst.

Je mag niet  in opstand komen tegen je vorst.

De kerkenraad vormt het hoofd van de kerk.

De bisschoppen staan aan het hoofd van de kerk.

Wat is geen oorzaak van de Nederlandse opstand?

1. Nederlandse burgers willen stemrecht.
2. Centralisatie
3. De adel heeft minder macht.
4. Ketter vervolgingen.

➤Sleep de onderdelen naar de juiste plek

Protestant

Katholiek

Maarten Luther

De Paus

Aflaten

Bijbel in volkstaal

Latijnse kerkdienst

Sober

Beeldenverering

Reliekenverering

'Kale' kerk

Beelden in de kerk

'Magische' handelingen

Sobere handelingen

Wie zou deze uitspraak kunnen hebben gedaan?

1. Luther.
2. De Paus.
3. Een protestant.
4. Willem van Oranje.

Betrouwbaarheid bronnen

Willem van Oranje en Filips II 

Leerdoel

Hoe kwam het tot een definitieve breuk tussen Willem van Oranje en Filips II?

Willem van Oranje

• Getrouwd met Lutherse 
  
• Openlijk tegen Filips II 
  
• Huurlegers
  
• Alva neemt bezittingen af
• Protestant/calvinistisch

Filips II 

• Serieus en religieus 
  
• Escorial
• Weinig in de Nederlanden
  
• "Bevriend" met Willem van Oranje
• Verklaard Willem van Oranje "vogelvrij"

De Spaanse Furie

• 1573: Alva vertrekt uit de Nederlanden --> Requesens neemt het over
• Kondigde Generaal Pardon af
• Overleed spontaan in 1576: geen landvoogd

• Filips II was bankroet --> Spaanse soldaten begonnen met muiten

Pacificatie van Gent

• gewesten op eigen initiatief bijeen in Staten generaal: samenwerken om Spanjaarden weg te jagen
• Godsdienstprobleem voor later--> Holland & Zeeland: calvinistisch, overige gewesten katholiek 

• Deze overeenkomst heet ook wel de Pacificatie van Gent

Verdeeldheid

• van de afspraken kwam weinig terecht: calvinisten te gewelddadig, hielden zich niet aan de afspraken en waren arrogant

• Katholieken startten Unie van Atrecht in 1579: verbond van Zuidelijke gewesten die vrede sloten met Spanje

• Hierop sloten de Noordelijke gewesten datzelfde jaar de Unie van Utrecht, zij zetten de opstand voort

Vogelvrij

• onenigheid tussen Filips II en Willem van Oranje
• aanpak van Filips vond Willem te hard
•  Filips vond Willem ongehoorzaam --> verklaarde hem in 1580 vogelvrij

Moord Willem van Oranje

• Filips II denkt dat de opstand stopt als Willem van Oranje dood is. 
  
• Wie hem doodt: 25.000 geldstukken.
  
• 1584 doodgeschoten door Balthazar Gerards. 
  
• Gerards wordt opgepakt en ter dood veroordeeld. 

• Zuidelijke gewesten
  
  
• Katholiek
• Vrede met Filips II
• Unie van Atrecht

Noordelijke gewesten 

• Protestant/calvinistisch
  
• Trouw aan Willem van Oranje
• Unie van Utrecht