1.3 De eerste staten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

   Welkom!

Welkom bij de Slimste mens

Slimste mens bij 1.2

Nijl, Eufraat en Tigris	monumentaal centrum	sociale hiërarchie
Trechterbekercultuur	bouw, onderhoud en leiderschap	aardewerk
specialisatie	hunebedden	landbouw
vruchtbaar slib	het schrift	dijken, dammen en kanalen

Kies 3 reeksen van 4 woorden die met elkaar een kloppend verband opleveren. Noteer de woorden en wat hen verbindt. Je mag elk woord één keer gebruiken.

Slimste mens bij 1.2

Kies 3 reeksen van 4 woorden die met elkaar een kloppend verband opleveren. Noteer de woorden en wat hen verbindt. Je mag elk woord één keer gebruiken.

Nijl, Eufraat en Tigris	monumentaal centrum	sociale hiërarchie
Trechterbekercultuur	bouw, onderhoud en leiderschap	aardewerk
specialisatie	hunebedden	landbouw
vruchtbaar slib	het schrift	dijken, dammen, sloten en kanalen

Chronologie 1.2

De volgende gebeurtenissen over het ontstaan van de eerste stedelijke 

gemeenschappen in Mesopotamië staan in willekeurige volgorde:

1 Boeren aan de oevers van de Eufraat en de Tigris bouwen kanalen, dammetjes 

en dijken.

2 Er ontstaat een voedseloverschot.

3 Mensen specialiseren zich in verschillende beroepen en dorpen groeien uit 

tot steden.

4 Sommige boeren trekken weg uit de Vruchtbare Halve Maan.

5 Sommige steden gaan het omringende platteland en kleinere nederzettingen

overheersen. Deze steden ontwikkelen zich tot stadstaten.

Zet de gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde.

Programma

• Herhaling 1.2
• Leerdoelen
  
• Uitleg 1.3 leerdoel 1-2
• Opdracht leerdoel 3
• Uitleg 1.3 leerdoel 4
• Zelfstandig werken
  
• Afsluiting

1.3 De eerste staten

2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen.

3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen.

Leerdoelen

1.3 Het ontstaan van de eerste staten

1) Ik kan uitleggen waarom Egypte een staat kan worden genoemd.

2) Ik kan beschrijven op welke pijlers de farao’s en de Mesopotamische koningen 

hun macht baseerden.

3a) Ik kan drie kenmerken van de Egyptische en Mesopotamische culturen 

die te maken hebben met religie en dood herkennen, beschrijven en verklaren.

3b) Ik kan twee verschillen noemen tussen de Egyptische en Mesopotamische 

culturen die te maken hebben met religie en de dood.

4) Ik kan uitleggen in hoeverre het godsdienstbeleid van Achnaton afweek van 

zijn voorgangers en opvolgers.

1.3 De eerste staten

Rond 3500 v.Chr. ontstaan in Mesopotamië stadstaten  (bijvoorbeeld Ur, Uruk en Lagash).

Stadstaten ontwikkelden zich tot staat.

• Groot aaneengesloten gebied met duidelijk* afgebakende grenzen.
• Goed functionerende overheid (bestuur, rechtspraak, leger en openbare orde) o.l.v. een koning.

Opeenvolging van rijken (kaart).

1.3 De eerste staten

Rond 3000 v.Chr. veroverde koning Narmer noorden van Egypte.

Egypte verenigd onder 1 koning = farao

• hoofd v/h bestuur
• hoogste rechter
• opperbevelhebber leger
• goddelijk en opperpriester

Heerser over Boven- en Beneden-Egypte.

1.3 Pijlers van macht 

A) Werd opgezet om ambtenaren en leger te betalen en grote bouwwerken te realiseren.

B) Standbeelden en wandversieringen in het hele rijk werden gebruikt om de heerschappij van de farao en Mesopotamische koningen te onderstrepen.

C) De farao werd gezien als zoon van Ra. Zou invloed kunnen uitoefenen op natuurverschijnselen (Nijl!). Sommige Mesopotamische koningen werden ook als goddelijk beschouwd.

D) Zorgden dat wetten werden uitgevoerd en handhaafden de openbare orde en macht van de farao en Mesopotamische koningen.

ambtenarij 

en leger

belastingsysteem

goddelijke legitimering

propaganda

1.3 Leven en dood p25-26

Aan de slag

- Wat? Lees tekst. Werk leerdoel 3 uit.

  a) Noem drie kenmerken van de Egyptische en Mesopotamische culturen die te 

  maken hebben met religie en dood.

  b) Noem twee verschillen tussen de Egyptische en Mesopotamische culturen die 

  te maken hebben met religie en dood.

- Hoe? Zelfstandig in stilte.

- Tijd? +/- 5 min.

- Klaar? Weektaak

1.3 Leven en dood p25-26

a) Noem drie kenmerken van de Egyptische en Mesopotamische culturen die te maken hebben met religie en dood en verklaar ze.

• Elke god symboliseerde een natuurverschijnsel (god voor de dood, etc.).
• Beelden van goden stonden in tempels, waar ze werden vereerd door het  

       brengen van offers en verrichten van rituelen (priesters).

• Het leven na de dood ging door in het hiernamaals.

b) Noem twee verschillen.

• Mesopotamische goden leken op een diersoort. Egyptische goden hadden vaak 

dierlijke en menselijke elementen in hun uiterlijk.

• In Mesopotamië hiernamaals een duistere onderwereld was. Voor Egyptenaren was positief: een paradijs.

1.3 Achnaton

1351 v.Chr. Amenhotep IV farao.

'Amon is tevreden'.

• Verbood het vereren van de vele goden en stelde vast dat er nog maar één god centraal stond: Aton
• Nieuwe naam van de farao: Achnaton. 

      'Het gaat goed met Aton'

• Maatregelen werden na zijn dood teruggedraaid.

Vraag 

Geschiedschrijvers in het oude Egypte hebben lijsten gemaakt van farao's die ooit geregeerd hebben. Verklaar waarom in deze lijsten Narmer altijd wordt genoemd, terwijl Achnaton vaak ontbreekt.

• Narmer wordt beschouwd als de stichter van de eenheid in Egypte. Hij wordt gezien als een historische held en daarin wordt hij door iedereen erkend. Daarom wordt zijn naam op alle lijsten genoemd. 
• Achnaton wordt vanwege zijn tijdelijke hervormingen gezien als een ketterkoning. Achteraf bleek dat velen het niet eens waren met zijn religieuze maatregelen. Die worden na zijn dood dan ook teruggedraaid. Door Achnaton niet op te nemen in de lijsten, probeert men hem en deze fase uit de geschiedenis te vergeten.

Weektaak

Aan de slag

- Wat? Weektaak

- Hoe? Eerst individueel in stilte. 

- Tijd? Tot 5min. voor het einde van de les.

- Klaar? Herhalen stof 1.1-1.2

Leerdoelen

1.3 Het ontstaan van de eerste staten

1) Ik kan uitleggen waarom Egypte een staat kan worden genoemd.

2) Ik kan beschrijven op welke pijlers de farao’s en de Mesopotamische koningen 

hun macht baseerden.

3a) Ik kan drie kenmerken van de Egyptische en Mesopotamische culturen 

die te maken hebben met religie en dood herkennen, beschrijven en verklaren.

3b) Ik kan twee verschillen noemen tussen de Egyptische en Mesopotamische 

culturen die te maken hebben met religie en de dood.

4) Ik kan uitleggen in hoeverre het godsdienstbeleid van Achnaton afweek van 

zijn voorgangers en opvolgers.