2.3. Van industrie naar diensten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 3

Van industrie naar diensten

Nederland als industriële samenleving

Liberalen

Socialisten

Is de tekenaar voor of tegen het algemeen kiesrecht?

1. Voor
2. Tegen

Sociale wetten

1. Wetten die de leef- en werkomstandigheden van arbeiders verbeteren.
2. Wetten die er voor zorgen dat arbeiders beter samenwerken.
3. Wetten die zorgen dat fabriekseigenaren meer rechten krijgen.
4. Wetten die de relatie tussen overheid en arbeiders vastleggen.

§2.3

Van industrie naar diensten

BASIS

A

Nederland opbouwen

Leerdoel:

Je kunt beschrijven hoe de Nederlandse economie zich na 1945 herstelde

Begrippen:

wederopbouw

Europese Economische Gemeenschap (EEG)

B

Snelle groei

Leerdoel:

Je kunt een aantal gevolgen noemen van de economische groei in Nederland vanaf 1950

C

De economie verandert

Leerdoel:

Je kunt beschrijven hoe de Nederlandse economie vanaf de jaren 1970 veranderde

Begrippen:

welvaart

consumptiemaatschappij

gastarbeiders

 

migratie

Begrippen:

automatisering

globalisering

Europese Unie (EU)

§2.3

Van industrie naar diensten

BASIS

A

Nederland opbouwen

Leerdoel:

Je kunt beschrijven hoe de Nederlandse economie zich na 1945 herstelde

Situatie 1945:

• Fabrieken verwoest
• Spoorwegen en bruggen verwoest
• Grote schade transportsector
• Handel lag grotendeels stil
• Regering kon probleem niet oplossen: er was geen geld

Het land moet opnieuw opgebouwd worden: wederopbouw

Begrippen:

wederopbouw

Europese Economische Gemeenschap (EEG)

§2.3

Van industrie naar diensten

BASIS

A

Nederland opbouwen

Wederopbouw ging snel door 2 oorzaken:

• Regering, werkgevers en vakbonden spreken af loon laag te houden.
  Hierdoor prijs van producten laag ➜ stijging export.
  
  
• Vanaf 1948: Economische steun uit Amerika: Marshallplan
  - Geldleningen
  - Grondstoffen
  - Goederen
  - Levensmiddelen 

§2.3

Van industrie naar diensten

BASIS

A

Nederland opbouwen

Samenwerking moet wantrouwen voorkomen.

1957: oprichting Europese Economische Gemeenschap (EEG)

• Nederland
• Duitsland
• Frankrijk
• België
• Italië
• Luxemburg

Afspraak:

• Geen belasting heffen op goederen

Ik snap het leerdoel:
Ik beschrijf hoe de Nederlandse economie zich herstelde na 1945

1. Ja
2. Nee
3. een beetje

Afsluiting §3A (10 minuten)

Maken vraag 1 t/m 5 van paragraaf 3A

Klaar? Keuze uit: 

lezen §3b & 3C

maken: §5 onderzoek doen

verder met historisch dossier

Van industrie naar diensten

Nederland als industriële samenleving

Noem twee redenen waarom de wederopbouw snel ging.

Welke organisatie werd opgericht in 1957?

§2.3

Van industrie naar diensten

BASIS

B

Snelle groei

Leerdoel:

Je kunt een aantal gevolgen noemen van de economische groei in Nederland vanaf 1950

Vanaf 1950:

• Groei economie
• Nog geen mogelijkheid om lonen te verhogen

Reactie vakbonden

• Dit is eerst nog in orde
• Want: invoering uitkering bij arbeidsongeschiktheid, pensioen

1963:

• Lonen mogen weer omhoog, stijgen enorm
• Vijfdaagse werkweek

Begrippen:

welvaart

consumptiemaatschappij

gastarbeiders

 

migratie

§2.3

Van industrie naar diensten

BASIS

B

Snelle groei

In Nederland neemt welvaart toe: het gaat economisch goed

Consumptiemaatschappij: vele luxeproducten kunnen gekocht worden

• koelkast
• auto
• televisie

Daarnaast meer vrije tijd om te sporten of vakantie  

Gastarbeiders jaren 70

Multiculturele samenleving

Dit verliep in golven:

• Jaren '50: Indonesiërs en Spaanse en Italiaanse gastarbeiders

• Jaren '60 en '70: Turkse en Marokkaanse gastarbeiders

• 1975: Surinamers

• Vanaf jaren '80: vluchtelingen

§2.3

Van industrie naar diensten

BASIS

B

Snelle groei

1952: nagenoeg geen werkloosheid

Tekort aan arbeidskrachten:

• Mijnen
• Scheepsbouw
• Textielindustrie

Gevolg: gastarbeiders werven 

• Eerst Italië en Spanje, daarna Marokko en Turkije

Gunstige voorwaarden:

• Contracten onbeperkt verlengen
• Hele gezinnen zouden over moeten kunnen komen

1970:

• Regels rond migratie strenger: Eenmaal terug naar eigen land kom je moeilijk weer terug
• Gezinnen worden definitief naar Nederland gehaald

Afsluiting

Maken vraag 6 t/m 10 van paragraaf 3B

Van industrie naar diensten

Nederland als industriële samenleving

§2.3

Van industrie naar diensten

BASIS

C

De economie verandert

Leerdoel:

Je kunt beschrijven hoe de Nederlandse economie vanaf de jaren 1970 veranderde

Er komt een einde aan de groei:

• 1973: stijgende olieprijzen
• Hoge lonen ➜ hoge prijzen ➜ minder export

Begrippen:

automatisering

globalisering

Europese Unie (EU)

Crisis in de jaren 80

Jaren 1980:

Veel mensen raken hun baan kwijt

Om productie winstgevend te maken moet loon naar beneden

 1. lager loon

 2. investeren in automatisering: productie door machines

3. fabrieken verplaatsen naar lage-lonen-landen: voorbeeld van globalisering 

Wat is globalisering?

§2.3

Van industrie naar diensten

BASIS

C

De economie verandert

1990: Stijging economie en daarmee ook de welvaart.

1993: Nieuwe samenwerking in vorm van Europese Unie (EU)

Samenwerking op gebied van:

• economie
• migratie
• milieu
• criminaliteit

Burgers mogen binnen de EU werken waar ze willen. Bedrijven werven personeel in heel EU 

Handel wordt makkelijker door de invoering van 1 munt: euro in 2002.

Waarom kwam er crisis in de jaren 80?

Welke organisatie kwam in 1993 i.p.v. de EEG?

Afsluiting

Maken vraag 11 t/m 15 van paragraaf 3C