6.1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

LessonUp

Klassencode: zbzje

Wat weet je over klimaatverandering?

De aarde warmt op

Het klimaat op aarde verandert door het gebruik van fossiele brandstoffen = aardgas, aardolie, steenkool
Extra CO₂ in de lucht : Industrie, verkeer, transportbedrijven, landbouw en elektriciteitscentrales.

Steenkool in Nederland minder - winnen geen steenkool meer

(Versterkt) Broeikaseffect

Het broeikaseffect = het vasthouden van zonnewarmte door de dampkring   ->  broeikasgassen als koolstofdioxide (CO₂)

 

Zonder het natuurlijk broeikaseffect: te koud om op aarde te leven. Maar: versterkt broeikaseffect -> Opwarming aarde:

- ijs en sneeuw smelten op de polen en in de bergen

 - extremer klimaat, ook in Nederland

Meer stormen, stortregens, hittegolven en langdurige droogten

Minder CO₂ in de dampkring

De meeste landen willen de klimaatverandering beperken
2030: CO₂ moet met de helft gedaald zijn.
2050: Nederland klimaatneutraal.

2 mogelijkheden:
1. Energiebesparing
2. Energietransitie 

Energiebesparing

Energiebesparing: zuiniger omgaan met energie.

VB: Isoleren, verwarming lager, minder lang douchen

Energietransitie

Nieuwe energiebronnen gebruiken.
Fossiele energiebron: op = op en brengen CO₂ in de lucht.
Duurzame / hernieuwbare energiebron: raken niet op en brengen geen CO₂ in de lucht.

Energietransitie = omschakelen van fossiele naar duurzame energiebronnen.

B131 Duurzaam gebruik

Verschillende mogelijkheden voor duurzaamheid:

• Overstappen op gebruik van:
  

1. Duurzame grondstoffen (plastic rietjes --> papieren rietjes)
2. Duurzame energiebronnen: Energietransitie

• Energiebesparing
• Recycling / hergebruik

B141 Koolstofkringloop

B141 Koolstofkringloop

Koolstofdioxide (CO₂) is voor het leven op aarde van enorm belang -> fotosynthese

Uitwisseling van CO₂ = koolstofkringloop

1. Planten nemen CO₂ op uit de lucht en maken zuurstof = fotosynthese
   maar ademen een klein deel CO₂ weer uit door transpiratie verdamping via bladeren
   
2. Mensen stoten CO₂ uit via fossiele brandstoffen en ontbossing

Vandaag

Maken opdrachten 1 t/m 3 + herhaling 3A,3B

Een voorbeeld van een fossiele brandstof is

1. Windenergie
2. Zonne-energie
3. Aardgas
4. Biomassa

Het versterkte broeikaseffect kan je zin aan de

1. linkerkant
2. rechterkant

Een voorbeeld van energietransitie is

1. Minder lang douchen
2. Zonnepanelen op je dak leggen
3. De verwarming minder hoog aan

Een voorbeeld van energiebesparing is

1. Een windmolenpark aanleggen
2. Organisch materiaal gebruiken als biobrandstof
3. Vaker op de fiets in plaats van met de auto

Waardoor komt er de meeste CO2 in de lucht?

1. Ademen van dieren, mensen en planten
2. energiebedrijven, industrieën, landbouw, transportbedrijven
3. Fotosynthese
4. Vulkaanuitbarstingen

De drie meest gebruikte energiebronnen in Nederland zijn:
(op volgorde van meest gebruikt naar minder)

1. Aardolie - Aardgas - Steenkool
2. Steenkool - Aardolie - Aardgas
3. Aardgas - Steenkool - Aardolie
4. Aardgas - Aardolie - Steenkool

B141 Koolstofkringloop

Uitwisseling van CO₂ = koolstofkringloop

1. Planten nemen CO₂ op uit de lucht en maken zuurstof = fotosynthese

maar ademen een klein deel CO₂ weer uit door transpiratie verdamping via bladeren

2. Mensen stoten CO₂ uit via fossiele brandstoffen en ontbossing

Van grijs naar groen

In Nederland is het aandeel duurzame energie nog klein.

Windenergie:

Windmolenparken op zee: duurder, maar meer energie

Voordelen	Nadelen
Schoon	Betrouwbaarheid
Steeds groter	Lawaai
Steeds beter	Lelijk
Steeds goedkoper

Van grijs naar groen

Zonne-energie:
Nadeel: betrouwbaarheid, lage opbrengst winter

Lucht- en bodemwarmte: Warmtepompen verwarmen huis en kraanwater.

Van grijs naar groen

Biomassa = organisch materiaal: houtresten, groente-, fruit-, tuinafval, oud papier, plantaardige olie, mest. In te zetten voor elektriciteit en als biobrandstof.

Biomassa is een duurzame energiebron:
 - raakt nooit op.
 - CO₂-neutraal: er komt bij de verbranding alleen CO₂ vrij dat planten en bomen tijdens hun leven hebben opgenomen = fotosynthese

- maar:  steeds nieuwe planten en bomen nodig + groei bomen kost tijd 

B130 Duurzame energie

Hernieuwbare energiebronnen /  duurzame energiebronnen: raken bij het gebruik ervan niet op en dragen niet bij aan het versterkt broeikaseffect.

• Zonne-energie: zonlicht.

• Windenergie: wind.

• Hydro-elektriciteit: vallend water.

• Biomassa: organisch materiaal, plantaardige olie, mest. Ook als biobrandstof te gebruiken.

• Geothermische energie: aardwarmte.

Inhaalrace

De energietransitie in Nederland liep achter bij andere Europese landen. Want minder mogelijkheden / aandacht

Inmiddels extra maatregelen, als het lukt in 2030:

+ 37% duurzame energie in energieverbruik
 + 70% elektriciteit duurzaam opgewekt.

Vandaag

Huiswerk maandag:

Maken: opdrachten 4 t/m 6  + herhaling 3C,3D

Leren: dia's LessonUp