Deel 2 Woordenschat H6, havo 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Woordenschat H6

Oude naamvallen

Na deze les:

• Weet je hoe een oude naamval eruit ziet
• Weet je waarom we nog oude naamvallen gebruiken
• Kun je voorbeelden noemen van oude naamvallen 

Vandaag

Uitdelen boekopdracht (5 minuten)

Herhaling introductie (5 minuten)

Bespreken huiswerk (10 minuten)

Gezamenlijk opdracht 2 maken (10 minuten)

Aan de slag (resterende tijd) 

Boekopdracht

Stel je voor: je werkt bij een uitgeverij en je moet ervoor zorgen dat mensen een bepaald boek gaan kopen. Wat vertel je aan die mensen over het boek? 

Wat zou jij zeggen?

Opdracht 

Kun je nog een voorbeeld noemen van een oude naamval die we hebben behandeld?

Oude naamvallen

In het Nederlands vind je nog sporen van oude naamvallen. Bijvoorbeeld in ’s avonds, een verkorting van de tweede naamval des avonds (= in de avond). 

Andere voorbeelden zijn: ten strengste verboden (= echt niet toegestaan) en ter controle (= om te controleren, onderzoeken)

Zo herken je oude naamvallen

Oude naamvallen bestaan vaak uit verbogen vormen van de en te:

– den: aan den lijve;

– der: in naam der wet;

– des: de vader des vaderlands;

– ten: ten val brengen;

– ter: ter plaatse.

In veel gevallen staat er een verbogen vorm van een ander woord bij: heden ten dage, in koelen bloede, met voorbedachten rade, ter grootte van. Deze vormen kun je het beste uit je hoofd leren.

Opdracht 3

hervatten

hectische

grut

onder de pannen

begonnen weer

zeer drukke

op een veilige plek

kleine kinderen

gemorreld

verrichten

te benijden

trekken aan het korste eind

geprobeerd te veranderen

doen

zijn er het slechtste aan toe

om jaloers op te zijn

bijspijkercursus

zijn vruchten afgeworpen

subsidie

reduceren

extra lessen

succes opgeleverd

verminderen

financiële steun 

demotiverend

doubleren

onbekommerd

ontmoedigend

onbezorgd

zittenblijven

Antwoorden opdracht 3.3

In de loop der jaren (al 2): gedurende een aantal jaren

met dien verstande (al 2): bedenk wel; denk er daarbij wel aan

hier te lande (al 3): in ons land

ten tonele (voeren) (al 3): oprichten; stichten

ten behoeve van (al 3): voor; tot nut van

toentertijd (al 4): toen

ten eerste (al 4): in de eerste plaats

Ten tweede (al 4): in de tweede plaats; daarnaast

Opdracht 2

Welk woord past er op de puntjes? Kies uit: den, der, des, ten en ter.

In het verzorgingstehuis zijn veel oudjes slecht ... been.

Welk woord past er op de puntjes? Kies uit: den, der, des, ten en ter.

Ben jij op het schoolfeest door die jongen ... dans gevraagd?

Welk woord past er op de puntjes? Kies uit: den, der, des, ten en ter.

Mijn ouders waren ... duivels toen ik weer te laat thuis was.

Welk woord past er op de puntjes? Kies uit: den, der, des, ten en ter.

Youri heeft nog nooit iets ... nadele van jou gezegd.

Welk woord past er op de puntjes? Kies uit: den, der, des, ten en ter.

Het monument heeft de tand ... tijds goed doorstaan.

Welk woord past er op de puntjes? Kies uit: den, der, des, ten en ter.

Afkijken tijdens een toets is uit ... boze.

Welk woord past er op de puntjes? Kies uit: den, der, des, ten en ter.

Ik heb een vaas ... waarde van duizenden euro's laten vallen.

Aan de slag

Maak opdracht 4 en 5 van Woordenschat H6.