Straf

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 4

CRIMINALITEIT

H8 Straf

Leerdoelen

Deze les leer je:

Waarom straffen we?

Wat is het nut van straffen?

Wat doet de overheid op het gebied van criminaliteit

Herhalen - H7: Voor de rechter

- Welke rechters zitten bij de rechtbank? Welke rechtsinstanties zijn er nog meer? Hoe verloopt een rechtszitting? 

Uitleg H8: Straf 

Welkom!

Kanton rechter

Rechtbank

Deze rechter beslist alleen

Ze zijn met zijn 3en

Waarom straffen 

wij eigenlijk?

Welke rechter doet meteen uitspraak?

1. Kantonrechter
2. Rechtbank?

Hoogste rechtbank in Nederland

1. Gerechtshof
2. Hoge Raad
3. In Cassatie

Waarom straffen wij?

Met het geven van straf kan een aantal doelen bereikt worden; 

• Wraak en vergelding: dader moet boeten - oog om oog... 
• Genoegdoening: slachtoffer voelt zich beter. 
• Afschrikken daders: herhaling voorkomen. 
• Beveiligen samenleving: gevaarlijke mensen opgesloten. 
• Handhaven rechtsorde: naleven van de wetten en regels.
• Preventie: weten wat de gevolgen zijn. 
• Voorkomen eigenrichting: niet voor eigen rechter spelen. 
• Heropvoeding van dader (resocialisatie): voorbereiden op terugkeer.

Waarom straffen we?

Na de 19e eeuw

Doodstraf en publiekelijk straffen verboden

Na de tweede wereldoorlog

Resocialiseren belangrijkste doel!

En wat betekent voorwaardelijk?

Hoofdstraffen 

• Geldboete: meestal is het vonnis een geldboete, bij kleine overtredingen staat dit vast. Betaal je de boete niet? Gevangenisstraf.  

• Hechtenis: bij overtredingen. Max. 1 jaar in het Huis van Bewaring. 

• Gevangenis: bij misdrijven. Variëren van 1 dag tot 30 jaar, of levenslang. 

 

• Werkstraf: max. 240 uur onbetaald werk, doel is iets zinvols voor de samenleving. Vaak in combinatie met boete of korte gevangenisstraf. 

Bijkomende straffen

Kan zowel op zichzelf, als in combinatie met een hoofdstraf gegeven worden. Bijvoorbeeld het afnemen van een rijbewijs of het openbaar maken van het vonnis. 

Maatregelen 

Niet bedoeld als straf voor de dader, maar als bescherming voor de samenleving. Belangrijkste is terbeschikkingstelling (TBS) vaak voor ontoerekeningsvatbaren. (2 jaar, kan verlengd worden). 

Ook schadevergoedingen betalen of gestolen spullen afpakken is een maatregel. 

9 Maanden cel, waarvan 2 voorwaardelijk + een rijverbod van 4 jaar. 

2,5 Jaar cel, waarvan 10 maanden voorwaardelijk + een boete van €4000. 

Taakstraf van 180 uur, 4 maanden voorwaardelijke gevangenisstraf en behandeling 

voor het stalken + een schadevergoeding van €1000. 

Leg de straf uit

In het strafrecht hebben slachtoffers een aantal rechten; 

• Het slachtoffer kan vragen om een schadevergoeding (geen boete!)
• Mogen gebruik maken van spreekrecht: tijdens de rechtszaak spreken.
• Slachtoffers hebben recht op slachtofferhulp. 
• Slachtoffers hebben recht op informatie: hoe verloopt de zaak?

Rechten van het slachtoffer

Als verdachte of veroordeelde van en misdrijf krijg je te maken met de reclassering: helpen en begeleiden om herhaling van strafbaar gedrag te voorkomen. 

• Geeft advies om herhaling te voorkomen;
• Bieden ondersteuning tijdens detentie; 
• Houdt toezicht op uitvoeren van straffen; 
• Bieden nazorg aan ex-gevangenen. 

Toch blijkt het niet altijd het gewenste effect te hebben. Ongeveer de helft van de ex-gedetineerden pleegt binnen twee jaar een nieuw strafbaar feit, dit noemen we recidive: iemand valt na een eerdere veroordeling terug in crimineel gedrag. 

Helpt het wel?

CRIMINALITEIT

H8 Straf en H9 Criminaliteitsbeleid

De overheid speelt een belangrijke rol bij de aanpak van criminaliteit. Alle politieke partijen hebben hun eigen mening over de beste manier om criminaliteit te bestrijden.

• Sociaal-democratische partijen (PvdA, SP): nadruk op maatschappelijke oorzaken. (preventie!!)
• Christen-democratische partijen (CDA, CU): belang van gezin, school en organisaties (respect aanleren). 
• Liberale partijen (VVD, PVV): eigen verantwoordelijkheid, hard straffen! (repressie!!)

Maar welk beleid (geheel aan ideeën of plannen om iets te bereiken) is het beste? Daarvoor wordt gekeken naar de effectiviteit en de wenselijkheid. 

• Effectiviteit gaat om de vraag: werkt het beleid ook echt? (statistieken, onderzoeken). 
• Wenselijkheid geeft aan: met welk beleid je het eens bent. (visies politieke partijen). 

 

Politieke stromingen

Het totale landelijke criminaliteitsbeleid bestaat uit verschillende terreinen, de belangrijkste: 

• Opsporingsbeleid; 
• Vervolgingsbeleid; 
• Gevangenisbeleid; 
• Jeugdbeleid; 
• Speciale beleidsterreinen: 

Beleidsterreinen

Prioriteiten stellen: welke vormen van criminaliteit moeten vooral worden aangepakt? Zware, georganiseerde misdrijven? Of veelvoorkomende criminaliteit? (politiek). 

Laatste jaren vooral: grote criminele netwerken, mensenhandel, cybercrime en seksueel geweld tegen kinderen. 

Ook worden hier afspraken gemaakt over welke middelen de politie mag inzetten tegen criminaliteit (wapens, waterkanonnen, wettelijke bevoegdheden etc.). 

Opsporingsbeleid 

Op welke manier moeten misdadigers vervolgd worden? 

Verdachten van zware criminaliteit worden zo snel mogelijk berecht en bestraft, dit noemen we snelrecht. Maar dit geldt bijvoorbeeld ook voor winkeldiefstal of voetbalvandalisme. 

Ook het inzetten van taakstraffen en het gedogen van strafbare gedragingen (softdrugs) staan in het vervolgingsbeleid. 

Vervolgingsbeleid 

Afspraken over de behandeling en opvang van gevangenen. 

- Moeten gevangenen een cel delen of niet? 

- Mag een TBS'er met proefverlof?

Gevangenisbeleid 

Hoe pakken we jeugdcriminaliteit aan?

• Meer toezicht en controle. 
• Sneller, en zinvoller straffen. 
• Adolescentenstrafrecht. 
• Onderwijs/kwalificatieplicht/banenplannen.

Jeugdbeleid

Repressie is de aanpak van criminaliteit door te straffen. Dit betekent letterlijk onderdrukken. Een andere aanpak is preventie; het voorkomen van criminaliteit. 

Preventie vindt plaats op meerdere manieren; 

• Preventie door de overheid 
• Preventie door bedrijven en burgers
• Preventie door jezelf (eigen verantwoordelijkheid)

Repressie en preventie

Meer sociale controle; 

• Meer boa's, handhavers of wijkagenten. 
• Het plaatsen van camera's of bewakingsdiensten. 

Verbeteren woonomgeving; 

• Betere straatverlichting en weghalen van dichte begroeiing. 
• Meer voorzieningen voor jongeren

Voorlichtingen

Voor jongeren: HALT-bureaus. 

Preventie door overheid

• Op verlaten industrie terreinen plaatsen bedrijven goede alarmsystemen, of huren ze een bewakingsdienst. 
• Winkeliers kunnen camera's, monitoren, spiegels of poortjes in hun winkels plaatsen. 
• Scholen werken soms samen met de politie (antispijbelbeleid). 
• Burgers letten op elkaar (buurtwachten, whatsapp groepen).  

Bedrijven, burgers en jij

Wat is repressie? Preventie is voorkomen, dus repressie is:

Links

Rechts

Geeft de voorkeur aan hard straffen (Repressie)

Voorkomt
Criminaliteit liever (preventie)