Training Differentiëren 1

• Communicatie
• HBO
• Beroepsopleiding
• Studiejaar 1-4

Kennisdeling: Differentiëren

Tekst

Differentiëren

Wilma Bok

Wat hoop jij vanmiddag te leren?

Doelen

Aan het einde van deze training:

• Ken je de definitie van differentiëren.
• Weet je hoe je differentiëren in jouw klas kunt vormgeven.
• Ken je een aantal (werk-)vormen om differentiëren mogelijk te maken.
• 
  
• 
  

Programma

• Stukje theorie
• Weet je hoe je differentiëren in jouw klas kunt vormgeven
• Weet je welke (werk-)vormen er zijn om differentiëren mogelijk te maken.
• .
• 
  

Wat betekent differentiëren voor jou?

1. Alle leerlingen krijgen les op hun eigen niveau.
2. De leerlingen verwerken op verschillende manieren de lesstof.
3. De docent signaleert de verschillen tussen leerlingen en past zijn lessen hierop aan.
4. De docent geeft uitleg op verschillende instructieniveaus.

Wat is differentiëren?

Differentiëren is het bewust afstemmen van de lesstof op de leerbehoefte van de leerlingen.

Je gebruikt hiervoor verschillen in instructie, verwerking en leertijd binnen de les in een (heterogene) klas. 

Je baseert de afstemming onder andere op hun prestaties, beheersingsniveau, leerstijl, interesse, motivatie en tempo.

Theorie

Begrippen:

• Convergent en divergent

• Intern en extern
• BHV model

Tip: laat docenten dit aan elkaar uitleggen middels een activerende werkvorm. Bijvoorbeeld de kenniscarrousel (of Jigsaw-methode, die lijken op elkaar)

Theorie

• Convergent en divergent

Tip: laat docenten dit aan elkaar uitleggen middels een activerende werkvorm. Bijvoorbeeld de kenniscarrousel (of Jigsaw-methode, die lijken op elkaar)

Divergent beoordelen met een rubric

Intern en extern differentiëren

Interne differentiatie:

De differentiatie die je toepast in de klas, het afstemmen van de lesstof op de leerbehoeften die in de klas aanwezig zijn.

Externe differentiatie:

De differentiatie buiten de klas, waarbij het gaat over het onderbrengen van leerlingen in verschillende leerniveaus of groepen. 

Differentiatie kan per lesonderdeel van een vak voor elke leerling verschillen

vmbo, havo, vwo, 

In stilte werken op de gang

Keuze in boek lezen of luisteren

Verlengde instructie voor wie het nodig heeft

Toa die extra uitleg geeft

Extra tijd bij dyslectie

Plusklas

Maatwerk examen

Interne differentiatie

Externe differentiatie

BHV-model

Basisstof

In een eerste lesfase van dit model wordt de basisleerstof klassikaal behandeld. Via een korte (formatieve) toets wordt daarna gemeten in welke mate de leerlingen deze basisstof beheersen. 

Herhalingsstof

Wanneer de leerlingen deze doelen niet of onvoldoende bereikt hebben, gaan ze in een remediërende opdracht aan de slag met herhalingsleerstof. 

Verrijkingsstof

Leerlingen die de basisstof wel voldoende begrijpen, gaan in een verbredende (meer van hetzelfde niveau, ander onderwerp of domein) of verdiepende (uitbreiding, hoger abstractieniveau, ingewikkelde toepassingen, meer details) taak aan de slag met leerstof (Berben & van Teeseling, 2014, p.63-65).

Differentiëren met het BHV-model

Andere vormen van differentiatie

Je kunt ook kiezen voor andere manieren om te differentiëren. Zoek eens op wat 

• ADI
• IGDI
• Flipping the classroom
• Contractwerk
• Gelaagde opdrachten

biedt in het gedifferentieerd werken in en buiten de klas

Keuzes in differentiëren op:

• Tempo
• Hoeveelheid
• Niveau (extra instructie /verdieping/uitdaging)
• Leervoorkeuren
• Interesses
• Voorkennis
• Zelfregulerende vaardigheden
• Eigenaarschap

Waarom wil je differentiëren?

Bedenk zoveel mogelijk voordelen van differentiëren...

Mogelijke werkvorm: 'Alle ideeën' (of Tabula Rasa)

Zie dit werkboek bladzijde 53.

Tip: Als er veel weerstand is, laat docenten dan ook nadelen opschrijven (een kolom met voordelen en nadelen). Laat ze deze ook proberen te weerleggen (de nadelen van collega's). 

Kenniscarrousel

• Je krijgt een artikel of onderwerp
• Je leest je in en wordt expert
• Je bespreekt in een groepje de theorie en praktijkvoorbeelden waarin dit tot uiting komt
• Daarna ben jij de expert over het onderwerp en leg je in een ander groepje de theorie uit

Lesfasen van differentiëren

• Instructie op niveau:  basisinstructie, verlengde instructie, één-op-ééninstructie

• Verwerking door verschillende werkvormen: type opdrachten, hoeveelheid, interesses, etc.
• Algemeen klassenmanagement: zowel instructie als verwerking, gebruik van Cornellschema en studieplanner bijvoorbeeld
• Afronding van elke les

Stappenplan

   0. Het doel bepalen

1. Verzamelen van gegevens
2. Analyseren van gegevens
3. Clusteren van (niveau-)groepen
4. Ontwerpen van het aanbod
5. Organiseren van differentiatie

Drie basisstappen voor differentiëren

De drie basisstappen voor het differentiëren.

Stap 1: Differentiëren op niveau

Stap 2: Differentiëren op instructie

Stap 3: Differentiëren op verwerking 

Lees hier het artikel op leerling2020.nl

Kern differentiëren

• Kijken naar behoeftes en interesses van leerlingen
• Meten van kennis en vaardigheden
• Verschillende (niveau-)groepen
• Variatie in instructie en verwerkingsvormen
• Vaak convergente differentiatie

Differentiëren

Differentiëren is het herkennen van (niveau-) verschillen tussen leerlingen en de wijze waarop je als docent met deze verschillen omgaat.

Pauze

Pauze

Pauze

Een paar stellingen...

Doel van de stellingen: gesprek met docenten aangaan en misvattingen en misconcepten wegnemen. 

1. Gepersonaliseerd leren

2. Eigenaarschap leerlingen; kunnen ze het aan?

3. Mythe van de leerstijlen (als dit nog niet ter sprake is gekomen)

Iedere leerling heeft recht op een gepersonaliseerd leerpad.

1. Eens
2. Oneens

GPL vs. Differentiëren

Gepersonaliseerd leren 

• Divergente differentiatie 
• Eigen leerlijn 
• Meer eigenaarschap
  

Differentiatie

• Docent docent heeft meer een centrale rol
• Convergente differentiatie
• Instructie en verwerking

Als docent moet je leerlingen in niveaugroepen indelen; leerlingen zijn hiertoe niet in staat.

1. Eens
2. Oneens

De instructie/verwerking moet op de leerstijl van de leerling worden afgestemd om optimaal te leren.

1. Eens
2. Oneens

Over leerstijlen

• Omstreden, lees dit artikel
• Liever leervoorkeuren(?)
• Variatie aanbrengen, afhankelijk van leerinhoud
• Vooral combinatie van aanbod en vraag (audio, beeld, digitale middelen)

Een FE-model

Vormen van differentiëren

LINK

Instructie

• Niveauverschillen in kaart brengen middels een toets/quiz
• Niveaugroepen indelen per lesonderdeel van je vak
• Een vaste looproute door je klas na instructie
• Flipping the classroom

Verwerking

• Het keuzemenu
  
• Opdrachten uit de lesmethode
• Eigen materialen verzamelen
• Lesplanner
• Studiewijzer
• The Challenge
  

Praktijkopdracht

• Welke voorbeelden van differentiatie ken/gebruik jij?
  Probeer een voorbeeld voor de instructie en verwerking te bedenken...
• Deel jouw voorbeeld met je collega naast je
• Plenaire nabespreking

Zelf voorbeelden bedenken en naar de eigen praktijk halen. Probeer hierbij een werkvorm te kiezen waarbij vaksectie eerst samen gaat kijken naar goede voorbeelden. Daarna uitwisselen tussen verschillende vaksecties van voorbeelden en ideeën.

Implementatie

Fases

• Fase 1: Basis
  Vijf rollen van de leraar
• Fase 2: Vervolgstap
  Differentiëren op instructie en/of verwerking (op weg naar coach)
• Fase 3: Eind; de leercoach
  Coach van het leerproces en zelfregulerende vaardigheden

Fase 1: Rollen van de leraar met name de vijf rollen van de leraar. 

Fase 2: Daarna verschuiving naar de zesde rol. Meer differentiëren op instructie en/of verwerking. Toewerken naar meer zelfregulatie en eigenaarschap

Fase 3: Leraar is meer leercoach. Focus ligt op zelfregulerend leren. Gaat ook meer naar combinatie van differentiëren en gepersonaliseerd leren.

Stappenplan

   0. Het doel bepalen

1. Verzamelen van gegevens
2. Analyseren van gegevens
3. Clusteren van (niveau-)groepen
4. Ontwerpen van het aanbod
5. Organiseren van differentiatie

Eindopdracht

Je gaat een gedifferentieerde les ontwerpen en geven. 

• Je kiest in welke fase van je les je gaat differentiëren
  (instructie en/of verwerking). 
• Je bereidt je les voor middels een voorbereidingsformulier (bewust handelen inzichtelijk en bespreekbaar maken)
  
• Je ontwikkelt of verzamelt materialen om dit vorm te geven
• Je geeft de les minstens één keer (in meerdere klassen mag natuurlijk ook)

Al ervaring met differentiëren?

Heb je al ervaring met differentiëren?  

Kies er dan voor om leerlingen meer eigenaarschap te geven en te werken aan hun zelfregulerende vaardigheden.

Of

Kies een structuur die jij in al je lessen kunt hanteren. Zoals een kleurensysteem. 

Welk praktijkvoorbeeld
sprak jou het meest aan?

Ik heb een beter beeld van wat ik kan doen (of al doe) om in de les te differentiëren

0100

Link naar het evaluatieformulier

Evalueren

Ga naar mijn.academy4learning.nl en vul het evaluatieformulier in! Alvast hartelijk dank!

Duo's maken

1. Maak duo's voor de lesbezoeken
2. Kies een lesuur in week 2 of 3 (vóór 20 januari)
3. Maak een afspraak voor het lesbezoek
4.  Geef aan op welk onderdeel van differentiëren je feedback wilt ontvangen:

Drie basisstappen voor differentiëren

De drie basisstappen voor het differentiëren.

Stap 1: Differentiëren op niveau

Stap 2: Differentiëren op instructie

Stap 3: Differentiëren op verwerking 

Lees hier het artikel op leerling2020.nl