BVVJ 3.1 gezondheid en ziekte

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

3.1 gezondheid en ziekte 

Lesdoel

• Je kunt uitleggen wat gezondheid is
• Je kunt uitleggen waardoor je ziek kunt worden
• Je kunt uitleggen wat leefstijl is en voorbeelden van leefstijlziekten noemen
• Je kunt uitleggen hoe je met je eigen gedrag invloed hebt op je gezondheid

Wanneer ben je gezond?

Gezondheid

Welzijn

Gezondheid is meer dan alleen een gezond lichaam. Gezondheid is lichamelijk, geestelijke en sociaal welzijn (je goed voelen). 

Lichamelijk welzijn betekent dat het lichaam normaal werkt.

Bij het geestelijk welzijn zijn je gedachten en gevoelens betrokken.

Sociaal welzijn is je goed voelen bij andere mensen.

Wanneer voel jij je gezond?

Welzijn

Wat is waar?

1. Je lichaam, je geest en je omgeving hebben met elkaar te maken
2. Je lichaam, je geest en je omgeving staan los van elkaar
3. Alleen je geest heeft wat met je omgeving te maken
4. Alleen je lichaam heeft wat met je omgeving te maken

hoe word je ziek?

Hoe word je ziek?

Er zijn verschillende oorzaken die te maken hebben met ziek-zijn of ziek-worden. 

Iemand kan geboren worden met een ziekte of een handicap. Een handicap is een lichamelijke, een geestelijke of een sociale beperking. 

Als een ziekte of handicap van de ouders is geërfd dan noem je dat een erfelijke ziekte of erfelijke handicap. 

Er zijn ook ziektes of handicaps die wel aangeboren zijn maar niet erfelijk. Deze zijn dan vanaf de geboorte aanwezig.

Je omgeving kan ziektes veroorzaken. Je kunt bijvoorbeeld ziek worden van ziekteverwekkers die zich bij jou in de buurt bevinden. We noemen dit besmetting.

Je kan ook ziek worden van een ongezonde leefstijl.

                                                      

Hoe ontstaan aangeboren aandoeningen?

Soms komt er tijdens de ontwikkeling van een kindje een foutje in de chromosomen. Dan heeft dat kindje een aangeboren aandoening of ziekte. Het syndroom van Down is een voorbeeld van een aangeboren aandoening. Mensen met het syndroom van Down hebben 47 chromosomen, dus eentje te veel.

Als je een ziekte van je ouders erft, heet dit een erfelijke 

aandoening. Kleurenblindheid is een voorbeeld van een 

erfelijke aandoening.

Aandoeningen kunnen ook erfelijk en aangeboren zijn.

Duchene = spierziekte

klompvoet

hemofilie = bloedstollingsziekte

Erfelijk

schisis = spleet in bovenlip, bovenkaak of het gehemelte

FAS = foetaal alcohol syndroom

Down syndroom = 3x chromosoom 21

Aangeboren

Ziek worden door besmetting

Iemand kan ziek worden door bepaalde stoffen en ziekteverwekkers uit de omgeving. 

Het kan bijvoorbeeld gaan om vervuilde lucht of vervuild water. 

Ook mensen in je nabijheid kunnen ziekteverwekkers bij zich dragen. 

Soms zijn er meerdere familieleden ziek of veel leerlingen uit een klas.

                                                                               

Waarom niest het meisje
op deze manier?

1. Daar is geen reden voor
2. Ze kan niet in haar hand niesen omdat ze een blessure heeft
3. Ziekteverwekkers komen niet op haar hand
4. Zo hoor je het niesen minder hard

Wat zijn hemofilie
en de klompvoet?

1. beide erfelijke aandoeningen
2. diabetes type 1 is geen erfelijke aandoening
3. de klompvoet is geen erfelijke aandoening
4. beide kun je krijgen door je leefstijl

ongezonde leefstijl

wat kan je daarvan krijgen?
(leefstijlziektes)

gezonde leefstijl

Leefstijl en ziekte

Je leefstijl is de manier waarop je leeft. Het heeft invloed op je gezondheid. 

Als je gezond eet, jezelf goed verzorgt en genoeg beweegt is dat goed voor je gezondheid. Ook voldoende rust en ontspanning vergroot je gezondheid.  

Leefstijlziektes:

Cariës (aantasting van het gebit) door slecht gebitsonderhoud en en te veel suiker

Hart- en vaatziektes door te veel eten, te vet, te zout, alcohol, roken, weinig bewegen

Hersenletsel door drugs

Huidkanker door te veel zon of zonnebank

Longkanker door roken

Maag-, en slokdarmkanker door alcohol

Risicofactoren vergroten de kans op een leefstijlziekte:

- roken en alcoholgebruik

- een ongezond eetpatroon

- gebruik van legale of illegale drugs

- riskant seksueel gedrag met kans op soa's

- verstoord ritme in slapen, werken en vrijetijdsbesteding

- overgewicht door een ongezond eetpatroon en/of weinig bewegen

- gebruik van zonnebank of veel zonnebaden

- risicovol gedrag, bijvoorbeeld in het verkeer

Natuurlijk, er zijn ook voordelen. Je kunt jezelf heel prettig en gelukkig voelen na een borrel of een joint: het 'welbevinden'. Dit gevoel is vaak van korte duur.

Maken en nakijken/ verbeteren 3.1 

Wat is een aangeboren ziekte

1. ziekte die vanaf je geboorte aanwezig is
2. Een ziekte die ontstaat tijdens je geboorte
3. ziekte die je krijgt door een slechte leefstijl
4. ziekte die je van je ouders hebt geërfd

Wat is geestelijk welzijn?

1. je voelt je thuis in je omgeving en hebt veel contact met anderen
2. je lichaam werkt normaal, je hebt geen pijn
3. je voelt je opgewekt en maakt je weinig zorgen

Karin heeft buikpijn
Henk is net verhuisd, hij mist zijn vrienden

1. Karin: geestelijk welzijn Henk: lichamelijk welzijn
2. Karin: sociaal welzijn Henk: lichamelijk welzijn
3. Karin: geestelijk welzijn Henk: sociaal welzijn
4. Karin: lichamelijk welzijn Henk: sociaal welzijn

In de winter heeft de halve klas de griep.

1. aangeboren ziekte
2. erfelijke ziekte
3. infectieziekte
4. leefstijlziekte

Hoe ging het?

volgende keer: infectieziektes

Wist je dat.......

Jongeren die drinken, hebben:

- een bijna zeven keer grotere kans om te roken dan niet-drinkende jongeren;

- een bijna negen keer grotere kans om cannabis te roken;

- vaker gedragsproblemen.

Misbruik van alcohol kan leiden tot:

- blijvende hersenschade of verslaving;

- risicogedrag zoals spijbelen, agressie of crimineel gedrag.

Jongeren die roken, hebben een bijna 22 keer grotere kans op cannabisgebruik dan niet-rokende jongeren.

Rode hond tijdens de zwangerschap

Als een zwangere vrouw rode hond krijgt en geen antistoffen tegen het virus heeft, kan dit een infectie veroorzaken bij het kind. 

De kans op afwijkingen is het grootst in de eerste 11 weken. Wanneer er een infectie plaatsvindt voor de 11e week, dan kunnen er meerdere afwijkingen ontstaan. Zo kan er hersenbeschadiging bij de ongeboren baby optreden. Dat kan er voor zorgen dat het kind verstandelijk en lichamelijk beperkt ter wereld komt. 

Het is ook mogelijk dat er in de eerste levensjaren van het kind nog geen afwijkingen aan het licht komen. Maar deze kunnen zich ontwikkelingen in de loop der jaren, bijvoorbeeld een vertraagde ontwikkeling van het verstand en doofheid.

Als een baby met een beperking geboren wordt door Rode hond tijdens de zwangerschap....

1. is die beperking een erfelijke aandoening
2. is het een aangeboren beperking
3. is het een beperking door de leefstijl van het kind
4. is het een beperking door de leefstijl van de moeder

Opdracht 2 blz 151
Welke vorm van welzijn?
Als ik geen pijn heb

1. Geestelijk
2. lichamelijk
3. sociaal welzijn
4. Geen van allen

Opdracht 2 blz 151
Welke vorm van welzijn?
Als ik goed met andere mensen kan opschieten

1. Geestelijk
2. lichamelijk
3. sociaal welzijn
4. Geen van allen

exit ticket: Wat doe jij om de kans op leefstijlziekten te voorkomen?

exit ticket: wat betekent welzijn.

exit ticket: Is een aangeboren ziekte of aangeboren handicap erfelijk?