4 - Taal fan myn hert les 3

WOLKOM BY FRYSK
1 / 24
volgende
Slide 1: Tekstslide
NederlandsMiddelbare schoolhavo, vwoLeerjaar 2

In deze les zitten 24 slides, met tekstslides.

time-iconLesduur is: 50 min

Onderdelen in deze les

WOLKOM BY FRYSK

Slide 1 - Tekstslide

WOLKOM BY FRYSK
Is eltsenien oanwêzich?

Slide 2 - Tekstslide

 Yn dizze les:
- Kinst útlizze wat it ferskil is tusken in taal en in dialekt
- Kinst wat fertelle oer it Europeesk Hânfest foar minderheidstalen

- Learst oer de grutste dialekten fan it Frysk
- Witst wat twalûden binne

Slide 3 - Tekstslide

Filmke
Oer it Europeesk Hânfest 


https://www.youtube.com/watch?v=0pYi76Us1jw

Slide 4 - Tekstslide

Húswurk neisjen
Les 2

Opdracht 1:
Lis de begripen yn eigen wurden út
VWO

Slide 5 - Tekstslide

1. Politike erkenning
It Frysk is neffens de wet in offisjele taal.
2. Status
Yn de wet stiet datst de taal oeral brûke meist. Minsken sette harren yn foar it bestean fan de taal. It is ek in skoalfak. Dat jout de taal status.


3. Taalhistoaryske ûntwikkeling
It Frysk hat in lange histoarje en ûntwikkeling. De taal is sels âlder as it Nederlânsk!

4. In rike wurdskat
It Frysk hat in hiel soad eigen, unike wurden.

Slide 6 - Tekstslide

5. In eigen kombinaasje fan lûden en bylûden
Typysk Fryske klanken as ie, ea, iuw, oe. Komme net yn it Nederlânsk foar.
6. Eigen regels foar wurdfoarming
Regels dy't bepale hoe't de Fryske wurden foarme wurde. 
7. Eigen stavering- en grammatikaregels
Foar it skriuwen fan it Frysk binne regels opsteld, der is in Frysk wurdboek en foar de grammatika binne fêste regels.

Slide 7 - Tekstslide

8. Wurdt praat en skreaun
It Frysk wurdt aktyf brûkt troch in protte minsken dy't de taal prate en skriuwe kinne.
 
9. Wurdt privee en foar offisjele saken brûkt.
De minsken prate net allinnich thús of mei freonen Frysk, mar it wurdt ek op it wurk, op skoalle en by bedriuwen brûkt. Der is sels in eigen Omrop en yn de krante wurdt ek Frysk skreaun.

Slide 8 - Tekstslide

Húswurk neisjen
Les 2

Opdracht 2:
Kies in dialekt en in taal. Foldocht dyn dialekt oan de 9 eleminten? En dyn taal?
VWO

Slide 9 - Tekstslide

Dialekt: Zuid Hollands
1.  nee
2. niet echt
3. ja! Tot 800 Fries, daarna verschillende dialecten.
4. ja. Veel woorden/uitspraken  in Zuid-Hollands, niet in de rest van Nederland. (stikzakje=boterhamzakje / regge=rug)
5. nee. Wel veel eigen uitspraak, bijv put  = pit of pet
kunnen = kenne

6. nee, geen regels die zijn vastgelegd
7. nee, geen regels die zijn vastgelegd. Wordt wel over geschreven in verschillende taalatlassen.
8. Vooral gesproken. 
9. Vooral privé.

Slide 10 - Tekstslide

Húswurk neisjen
Les 2

Opdracht 3:
Beäntwurdzje de fragen oer it "Europeesk Hânfest foar regionale talen of talen fan minderheden".

https://nl.wikipedia.org/wiki/Europees_Handvest_voor_regionale_talen_of_talen_van_minderheden

Slide 11 - Tekstslide

1.  Een verdrag met als doel de bescherming en bevordering van regionale talen en minderheidstalen in Europa. Opgesteld door het comité van ministers en de Raad van Europa.


2. Hierin staat vastgelegd hoe de talen beschermd en behouden worden.
Ook de bevordering van de talen is belangrijk. Mensen moeten de talen  kunnen blijven leren.

Slide 12 - Tekstslide


3. Roemenië (20)

4. Fries, Jiddisch, Limburgs, Nedersaksisch, Romani, Papiaments.

Nuver, opfallend? Wêrom?


Slide 13 - Tekstslide

5. 
- Beide erkend in het Handvest. 
(Fries in deel III, Limburgs in deel II)

Hebben beide varianten die ook in Duitsland gesproken worden. 

Beide een rijke geschiedenis en kennen meerdere varianten.


- Fries heeft meer 'status' in het handvest, is de officiële tweede taal van NL, is een verplicht schoolvak, heeft een standaardvorm die vastgelegd is in woordenboeken. 

Limburgs heeft minder status, is
 geen officiële  taal, maar een streektaal en kent geen standaardvorm.

Slide 14 - Tekstslide

Taal fan myn hert
Les 3: Rike taal


https://www.youtube.com/watch?v=ln5aJ8D4mUw

Slide 15 - Tekstslide

Taal fan myn hert

Slide 16 - Tekstslide

Opdracht 1
1. Ut hokker taalgebiet komsto?

2. De trije grutste taalgebieten binne ek de trije grutste Fryske dialekten. Hokker binne dat?

3. De trije grutste dialekten lykje op elkoar, dochs binne der ferskillen. Neam twa ferskillen tusken de dialekten.

Slide 17 - Tekstslide

Opdracht 1
2. De trije grutste taalgebieten binne ek de trije grutste Fryske dialekten. Hokker binne dat?


Slide 18 - Tekstslide

Opdracht 1
Fraach 3:

Slide 19 - Tekstslide

Opdracht 2
Wier of net wier?

Slide 20 - Tekstslide

Opdracht 3
Meitsje de fragen 1 en 2

Slide 21 - Tekstslide

Opdracht 4
Het water
https://www.youtube.com/watch?v=Ud6KNGu3C2I

It wetter
https://www.youtube.com/watch?v=rnuROWWPtmc
VWO

Slide 22 - Tekstslide

Húswurk

HAVO
Les 3: Opdracht 1, 2 en 3

VWO
Les 3: Opdracht 1, 2, 3, 4 en 5

Slide 23 - Tekstslide

Yn dizze les:
- Kinst útlizze wat it ferskil is tusken in taal en in dialekt
- Kinst wat fertelle oer it Europeesk Hânfest foar minderheidstalen
- Learst oer de grutste dialekten fan it Frysk
- Witst wat twalûden binne

Slide 24 - Tekstslide