Les 7, Les 8 en 9

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 1

Les 7

BBL - Burgerschap

Werk

Leerdoelen:

• Je weet wat een vakbond is;
• Je weet wat je rechten zijn als je wilt gaan staken;
• Je weet wat het begrip verzorgingsstaat betekent en kunt voorbeelden geven van werknemersverzekeringen;
• Je weet wat het verschil is tussen belasting en premie betalen en wat dit betekent voor het bruto,- en nettoloon.

Wanneer zou jij gaan staken?
of
Helpt het als je staakt?

Staken

Georganiseerd door een vakbond = 

• een recht,
• geen werkweigering,
• gedeeltelijk doorbetalen loon door de vakbond (als je lid bent).

Moet je je leidinggevende laten weten als je gaat staken?

1. Ja
2. Nee

Mag je ook staken als je GEEN lid bent van een vakbond?

1. Ja
2. Nee

Vakbonden

Een vakbond is een groep werknemers die zich verenigt. Samen zorgen zij er voor dat de werkgever niet de enige is die ‘macht’ heeft op de werkvloer. Als je uitzoomt, is ‘de vakbond’ dus het totaal aan mensen die lid zijn van zo’n vereniging.

• Werknemers rechten beschermen
  
• Arbeidsmarkt eerlijk houden
• CAO onderhandelingen
  

Verzorgingsstaat

In een verzorgingsstaat zorgt de overheid voor bepaalde basisvoorzieningen.

• Burgers hebben een minimum inkomen (sociale zekerheid);
• Burgers hebben recht op onderwijs;
• Burgers hebben recht op zorg.

Hoe en door wie wordt de verzorgingsstaat eigenlijk betaald?

Wet Langdurige Zorg

Algemene Ouderdoms Wet

Werkloosheids Wet

Wet werk en inkomen

Verschil tussen bruto,- en nettoloon

Over alles waar belasting over wordt betaald

Henk heeft geld van zijn werkgever gestolen en wordt op staande voet ontslagen, hij heeft:

1. Recht op WW
2. Recht op ZW
3. Recht op bijstandsuitkering
4. Recht op juridische begeleiding van een advocaat

Het verschil tussen bruto,- en nettoloon wordt vooral veroorzaakt door:

1. BTW
2. ACCIJNS
3. PREMIES
4. PENSIOEN

Door Corona moet een café-eigenaar personeel ontslaan, de werknemers hebben nu recht op:

1. ZW
2. WW
3. WIA
4. Bijstand

Voor welke sociale verzekering betalen werkenden premie?

1. Bijstand
2. WW
3. Zorgtoeslag

Leerdoelen:

• Je weet wat het begrip arbeidsmarkt inhoudt;
• Je kunt uitleggen wat een krappe arbeidsmarkt is;
• Je weet wat een cao is;
• Je kunt uitleggen het verschil is tussen primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden.

Arbeidsmarkt

Werkgelegenheid

Beroepsbevolking

Vraag

Aanbod

Beroepsbevolking bestaat uit alle mensen tussen de 15 jaar en de pensioensleeftijd die een baan van minimaal 12 uur per week hebben of willen hebben.

Wie behoort NIET tot de beroepsbevolking?

1. Henk die 20 uur p/w werkt.
2. Regilio die 32 uur p/w wil werken.
3. Ahmed die een opleiding volgt tot arts.
4. Wendy die 14 uur p/w werkt.

Krappe arbeidsmarkt

Ruime arbeidsmarkt

Waarom verandert de arbeidsmarkt?

(vraag en aanbod van werk)

• Robotisering (technologie)
• Seizoenen
• Economie (groei en krimp)

Waar denk je aan bij
het woord cao?

CAO

Werkgevers

Werknemers

Werkgeversorganisatie(s)

Vakbond(en)

Onderhandelen

Collectieve

Arbeids

Overeenkomst

Onderhandelen over?

Primaire voorwaarden:

• werktijden & loon 
  

Secundaire voorwaarden:

• scholing, reiskosten & vakantiedagen
  

Hoe hoog is het minimumloon in 2024?
(21 jaar p/m - bruto)

1. € 13,27
2. € 10,94
3. € 13,68
4. € 15,96

Les 8

BBL - Burgerschap

Werknemerschap

Leerdoelen:

• Je weet wat een arbeidscontract is en kunt hier voorbeelden van geven;
• Je weet wat het verschil is tussen primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden;
• Je weet welke redenen er bestaan voor ontslag;
• Je weet wat een proeftijd is;
• Je weet wat een opzegtermijn is.

Arbeidsvoorwaarden

Primaire voorwaarden:

• werktijden & loon 
  

Secundaire voorwaarden:

• scholing, reiskosten & vakantiedagen
  

Duur van een arbeidsovereenkomst?

• Onbepaalde tijd  = vast contract

• Bepaalde tijd = tijdelijk contract
  

Uren p/w:

• oproepcontract (geen vast aantal - voor beide keuze)
• nulurencontract (geen vast aantal -  werknemer moet komen)
• min-maxcontract (uitbetaling minimum aantal uren)

Redenen voor ontslag

• Bedrijfseconomisch
• Verstoorde werkrelatie
• Zonder reden in de proeftijd

Ontslag, hoe werkt dat?

• Proeftijd, zonder reden voor beide partijen (max. 2 mnd)
  
• Op staande voet ontslag (stelen, vaak te laat komen, werk weigeren)
  
• Ontslag bij vast contract: opzegtermijn (soms ook bij tijdelijk contract)

Geef een voorbeeld van
een beroepsziekte in de zorg

Slijmbeursontsteking

Overspannenheid

Rughernia

Bron: beroepsziekten.nl

Arbowet

• Regelt de rechten en plichten van de arbeidsomstandigheden (voorkomen ziekte door werk)
  
• De arbeidsinspectie houdt toezicht op de naleving van de Arbowet.

Vakbond geeft ondersteuning

Les 9

BBL - Burgerschap

Geld

Leerdoelen:

• Je weet wat kritisch consumeren is;
• Je weet wat primaire en secundaire levensbehoeften zijn;
• Je weet wat je basisrechten zijn als je iets koopt;
• Je kent de voor-, en nadelen van lenen;
• Je weet hoe in NL de zorgverzekeringswet is geregeld.

Wat is kritisch consumeren?

Kritisch consumeren?

Je stelt de volgende vragen bij de aanschaf van een product of dienst:

• Prijs/kwaliteit verhouding?
• Voor- en nadelen van de aanschaf?
• Effect op het milieu/gezondheid?
• Wil je het echt hebben?
• Kun je het betalen?

Levensbehoeften

Een levensbehoefte is iets waarvan je vindt dat je het echt nodig hebt.

• Primaire - om te blijven leven: voedsel, stromend water en kleding.
• Secundaire - niet noodzakelijke aanschaf, maar die je wel graag zou willen hebben: de nieuwste iPhone.

Hoe hoger in de piramide, hoe meer de mens zich kan ontwikkelen...

Maslow

Een mobiele telefoon met abonnement (bellen en data) is een primaire levensbehoefte...

1. Waar
2. Niet waar

Zorgverzekering

• Basis

- Je betaalt premie;

- Basis is verplicht 18 en ouder;

- Inhoud vergoedingen wordt jaarlijks door de overheid bepaald;

- Eigen risico.

• Aanvullend

- Keuze;

- Niet verplicht voor jou en verzekeraar.

Bij welke zorg betaal je eigen risico?

1. Bezoek huisarts
2. Wijkverpleging
3. Bezoek huisartsenpost
4. Medisch specialist

Volgende week

Les 10 Duurzaamheid