paragraaf 3.2 Nederland en Europa

• geschied
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

3.2 Nederland en Europa

Wat gaan we doen? 

• Nakijken paragraaf 3.1
• Leerdoel paragraaf 3.2
• De Gouden Eeuw 
• Oorlogen.
• Opdracht.
• Huiswerk.

Nakijken paragraaf 3.1 

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen waarom Nederland in de 17e eeuw een rijk land werd

De Republiek bestond uit zeven gewesten

• Holland
• Zeeland
• Utrecht 
• Gelderland
• Overrijsel
• Groningen
• Friesland

Je kunt uitleggen wat er met het begrip Republiek wordt bedoeld.

1. Naam van Nederland in de 16e t/m de 18e eeuw.
2. Staat zonder vorst zoals een koning of een keizer.
3. Ergens tegen in opstand komen.
4. Als burgers wetten maken en niet een vorst.

Wie bestuurden de steden en provincies in de Gouden Eeuw?

1. Stadhouders
2. Burgers
3. Kooplieden
4. Regenten

De Nederlanden waren in de Gouden eeuw een.........

1. democratie
2. oligarchie
3. constitutionele monarchie
4. koninkrijk met absoluut vorst

Waarom was de Nederlandse Republiek in de Gouden Eeuw bijzonder?

1. Het ging met de handel goed
2. We waren een Republiek
3. Er was godsdienstvrijheid
4. Alle antwoorden zijn goed

Wie hadden de meeste macht in de Nederlandse Republiek?

1. De koning en zijn hofhouding
2. De regenten uit rijke families
3. De hardwerkende mannen en vrouwen
4. De Staten-Generaal

Je kunt uit uitleggen wat er met het begrip De Nederlandse Opstand / Tachtigjarige Oorlog wordt bedoeld.

1. De oorlog tussen Nederland en Engeland van 1568-1648
2. De oorlog tussen Nederland en Frankrijk tussen 1566-1646
3. De oorlog tussen Nederland en Spanje tussen 1568-1648
4. De oorlog tussen Nederland en Spanje tussen 1566-1646

Hoe wordt de Republiek rijk? (1)

• 1568-1648: Tachtigjarige oorlog (Nederlandse Opstand)

• Oorlog is in principe slecht voor de handel, maar de oorlog werd vooral in de Zuiderlijke Nederlanden uitgevochten (huidige België)

• Haven van Antwerpen werd afgesloten: handelschepen wijken uit naar Amsterdam

Immigratiestroom

• Religieus, politiek en economisch gemotiveerd.

1. Religieus: bijv. hugenoten uit Frankrijk.
   
2. Politiek: bijv. door oorlogen in andere gebieden.
3. Economisch: bijv. joodse kooplieden.

• Gevolg: sterke groei van steden (vooral Amsterdam)
  

Hoe wordt de Republiek rijk? (2)

• Nederland heeft niet heel veel producten/grondstoffen

• Vooral veel zuivelproducten

• Oplossing: stapelmarkt.

• Amsterdam wordt één grote marktplaats voor Europese producent

Stapelmarkt

Republiek wordt handelscentrum van Europa

In de Gouden Eeuw komt 

er meer bevolking in de Republiek

Meer bevolking betekent ook:

• Meer ruimte nodig voor huizen, in bijvoorbeeld Amsterdam: uitbreiding met drie brede grachten met grote woonhuizen er langs

• Meer voedsel nodig: inpolderen en droogmaken van meren, zoals de Beemster en de Wormer (zorgt ook voor minder overstromingen)

Rijk...

• Regenten (rijke bestuurders), kooplieden en handelaren

• Woonden in grote grachtenpanden ('De Gouden Bocht') in Amsterdam of in grote buitenhuizen (aan de Vecht)

Video

De groei van de Grachtengordel

...en arm

• Ambachtslieden en winkeliers: er hoefde maar iets te gebeuren, waardoor ze in de problemen kwamen. Bijvoorbeeld: stijging van broodprijzen

• Meer dan de helft van de inwoners van Amsterdam hadden geen vast werk en/of inkomen

• In het oosten en noorden van Nederland kwam er nog veel meer armoede voor: mensen leefden vooral als 'kleine' boer. Voor hen leverde de handel niet zo veel op. 

Armenzorg

• Ongeveer 15% van de Amsterdamse bevolking leefde van de armenzorg

• Armenzorg, via: kerk, gilde, de stad en soms rijken

• Rasphuis: soort gevangenis waarin je tucht (=discipline en gehoorzaamheid) werd bijgebracht, door hard te werken

Amsterdam is de afgelopen tijd steeds groter geworden. Zo zijn er drie nieuwe grachten bij gekomen. Maar welke gracht hoort daar níet bij?

1. Prinsengracht
2. Keizerskracht
3. Koningsgracht
4. Herengracht

Gouden Eeuw was de

1. 15e eeuw
2. 16e eeuw
3. 17e eeuw
4. 18e eeuw

In de Gouden Eeuw waren de meeste Nederlanders

1. Lutheranen
2. Calvinisten
3. Rooms-katholieken
4. Anglicanen

Een schip dat vanuit Amsterdam naar de landen rond de Oostzee vaart, is geladen met:

1. kaas, textiel en vis
2. wijn en olie
3. specerijen
4. graan en hout

Een schip dat vanuit de landen rond de Oostzee naar Amsterdam vaart, is geladen met:

1. kaas, textiel en vis
2. wijn en olie
3. specerijen
4. graan en hout

Video

Welkom in de Gouden Eeuw: Handel

Eerst Spanje, dan Engeland

• Nadat de Nederlandse Republiek vrede heeft gesloten met Spanje met de Vrede van Münster, kan de Republiek haar aandacht volledig op de handel richten
  
  
• De Nederlanders overheersen de zeeën ten koste van de Engelsen
  
  
• De Republiek en Engeland komen op zee vaak met elkaar in oorlog
  
  
• Michiel de Ruyter is halverwege de 17e eeuw de aanvoerder van de vloot

Bij de Slag om Chattam neemt Michiel de Ruyter de spiegelversiering van het Engelse schip 'de Royal Charles' mee als oorlogstrofee.  Het wapen hangt nog steeds in het Rijksmuseum in Amsterdam

Michiel de Ruyter

Onder welke naam staat deze gebeurtenis ook wel bekend?

1. De tocht naar Londen
2. De tocht op de Theems
3. De vernietiging van de Engelse vloot
4. De tocht naar Chatham

Chatham

In 1667, midden in de Tweede Engelse Zeeoorlog, beleefde Michiel de Ruyter zijn grote moment. De Engelse vloot werd voor een groot deel vernietigd en de Royal Charles werd meegenomen naar Holland

In 1676 overleed onze grootste held: Michiel de Ruyter

Het rampjaar 1672

• 'het volk redeloos, de regering radeloos en het land reddeloos'
  
  
• Nederland wordt vanuit het zuiden aangevallen door Frankrijk en vanaf de zee door Engeland
  
  
• Raadspensionaris Johan de Witt en zijn broer worden door een boze menigte vermoord

De stadhouder terug

• Er was in de Republiek een strijd gaande tussen mensen die de stadhouder terug wilden(oranjegezinden)
  
  
• en mensen die de raadspensionaris wilden behouden(staatsgezinden)
  
  
• Michiel de Ruyter was staatsgezind

Begrippen uit deze les

• stapelmarkt
• kapitalisme
• beurs
• Gouden Eeuw
• grachtengordel
• Vrede van Munster
• Rampjaar

Personen uit deze les

• Michiel de Ruyter
• Johan de Witt
• Lodewijk XIV
• Stadhouder Willem III

Jaartallen uit deze les

1648: Vrede van Munster.

1667: Slag bij Chatham

1672: Rampjaar

1689: Koning Willem III van Engeland.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen.

Huiswerk

Maken van paragraaf 3.2 alle opdrachten

maken oefentoets 3.2 op je device (75% goed!)