§3.1 Het water stroomt + 3.2 stroomgebieden

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 4

§3.1 Het water stroomt

https://nos.nl/l/2542787

Planning

- bespreken toets h2 + gemaakte oefentoets?

- lezen + uitleg 3.1

- kennistest

- zelfstandig lezen + opdr. maken 

- uitleg 3.2

- lezen 3.2 + zelfstandig werken aan 3.1 + 3.2

Leerdoelen

Je weet wat voor soorten water en rivieren er zijn.

Je begrijpt hoe de waterkringloop werkt.

Je kunt op een kaart en in de atlas gebieden met veel en weinig neerslag aanwijzen.

Lezen 3.1

Hoe verplaatst water op aarde?

De waterkringloop

• Korte waterkringloop 

• Lange waterkringloop 

De korte waterkringloop

• Waterkringloop = "het proces waarbij zeewater na verdamping uit zee via wolken, neerslag, grondwater en rivieren weer terug naar zee stroomt."

1. Zeewater verdampt door de zon.
   
2. Waterdamp stijgt op, koelt af en condenseert: neerslag.
   
3. Het regenwater gaat weer terug in zee.
   

Korte waterkringloop

De lange waterkringloop

1. Zeewater verdampt door de zon.
   
2. Waterdamp stijgt op, koelt af en condenseert: neerslag.
3. De wind waait de wolken boven land.
4. Neerslag valt boven land en het water gaat via rivieren en als grondwater weer naar de zee.
   

schooltv.nl

Vormen van water in de waterkringloop:

2. Vloeibaar:

- Regen

1. Vast:

- IJs of sneeuw

3. Gasvormig:

- Waterdamp

Soorten rivieren

• Rivieren stromen van de bergen naar de zee. Er zijn vier verschillende rivieren:
  

1. Regenrivier: rivier die volledig wordt gevoed door neerslag en/of grondwater , bijv. de Maas.
2. Gletsjerrivier: rivieren die smeltwater van gletsjers vervoeren.
3. Gemengde rivier: rivieren die gevoed worden door smeltwaters en neerslag , bijv. de Rijn.
4. Wadi's: rivieren die het grootste deel van het jaar volledig droog staan.

Soorten water

Er zijn verschillende soorten water:

1. Oppervlaktewater: zoete water van bijv. in rivieren, kanalen en meren.
2. Brak water: een mix van zoet en zout water via sluizen, kwel en riviermondingen komt zout water ons land binnen. 
3. Kwelwater: het doorsijpelen van water bij daken, duinen en polders.
4. Grondwater

Kwelwater

Brak water

Kwelwater

Leerdoelen

Je weet wat voor soorten water en rivieren er zijn.

Je begrijpt hoe de waterkringloop werkt.

Je kunt op een kaart en in de atlas gebieden met veel en weinig neerslag aanwijzen.

Zelfstandig werken

Maken: opdr. 1,2,3,4 en 7

Hoe: werkboek--> niet online

Muziek mag op, gekoppeld aan laptop Laptop omdraaien/halfdicht

§3.2 Stroomgebieden en stroomstelsels

Planning

- Leerdoelen

- Herhaling §3.1

- Wat weten jullie al: Stroomgebied Maas & Rijn

- Uitleg

- Huiswerk

Leerdoelen

Je weet uit welke onderdelen een stroomgebied bestaat.

Je begrijpt dat het debiet iets anders is dan het regiem.

Je kunt in de atlas stroomgebieden aanwijzen.

Stroomgebied

• Reliëf (bergen) vormt de waterscheiding die de grens markeert tussen stroomgebieden. (=het verzamelgebied van een rivier waarbinnen alle neerslag en grondwater via de zijrivieren uiteindelijk in de hoofdrivier stroomt)

• De Maas en de Rijn met al hun zijrivieren noem je het stroomstelsel van deze rivieren. 

Stroomgebied

• Reliëf (bergen) vormt de waterscheiding die de grens markeert tussen stroomgebieden. 

Stroomgebied 

versus stroomstelsel

Stroomgebied 

versus stroomstelsel

Lopen van de rivier

Een stroomstelsel bestaat uit drie delen:

1. Bovenloop: hoog in de bergen, waar de bron van de rivier is.
2. Middenloop: het middelste deel waar de rivier vaak door een dal stroomt.
3. Benedenloop: dicht bij de riviermonding waar de rivier in een delta naar zee stroomt.

• De Nederlandse delta is gemaakt door de Rijn, de Maas en de Schelde. De rivieren hebben zich hier vertakt en lagen zand en klei neergelegd voordat ze in zee stromen.
  

Debiet

• De hoeveelheid water die op een bepaald punt door de rivier stroomt, is het debiet.
  
• Riviermonding Rijn: 2300 m3 per seconde. 
• Riviermonding Maas: 230 m3 per seconde.

• Het debiet kan gedurende het jaar variëren. Het debiet wordt hoger in natte jaren. 

Regiem

• Het regiem is de schommeling tussen waterafvoer in een rivier, door bijv. regenval.
  

• Het regiem kan gedurende het jaar veranderen, afhankelijk van het weer.

Hoe snel stroomt de rivier?

Wat is het verschil tussen verval en verhang?

• Verval is het hoogteverschil tussen twee plaatsen.
• Verhang is het hoogteverschil per kilometer. Hoe groter, hoe steiler de rivier, hoe harder het water stroomt.

Kennistest

Welke kringloop is hier te zien?

1. Lange waterkringloop
2. Korte waterkringloop

Gemengde rivier

Gletsjerrivier

Regenrivier

Rivier met regenwater

Rivier met smeltwater

Rivier met regen- en smeltwater

Slepen maar!

Rijn

Maas

Regenrivier

Gemengde rivier

Veel waterafvoer in de winter en het voorjaar

Veel schommelingen in de waterafvoer

Rijn

Maas

Regenrivier

Gemengde  rivier

Bovenloop

Middenloop

Benedenloop

Sleep de juiste begrippen bij de juiste plekken

Bovenloop

Benedenloop

Middenloop

Hoog verhang

Laag verval

Welke vorm kan water hebben in de lange kringloop?

1. vloeibaar, gas en vast
2. vloeibaar en gas
3. vloeibaar
4. vloeibaar en vast

In welk fase bevindt zich water in de lucht?

1. gas
2. vast
3. vloeibaar
4. alle drie

Welk waterkringloop is relevant voor de mens?

1. lange
2. korte
3. korte- en lange
4. beide

Koude tijd: lage zeespiegel

Warme tijd: hoge zeespiegel

De zee daalt, de zee stijgt...waar gaat al het water heen in een koude periode?

Zelfstandig werken

Huiswerk 3.1: opdracht 1,2,3,4 en 7

Huiswerk 3.2: opdracht 1,3,4 en 6