V4 - T4: BS6 Onderzoek naar evolutie

BS6 Onderzoek naar evolutie
V4
Thema 4
Evolutie
1 / 19
volgende
Slide 1: Tekstslide
BiologieMiddelbare schoolvwoLeerjaar 4

In deze les zitten 19 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 1 video.

time-iconLesduur is: 45 min

Onderdelen in deze les

BS6 Onderzoek naar evolutie
V4
Thema 4
Evolutie

Slide 1 - Tekstslide

Leerdoelen

  • Je kunt beschrijven wat het doel is van de cladistiek
  • Je kunt een cladogram op een juiste wijze interpreteren
  • Je kunt mono-, poly- en parafyletische clades herkennen in een cladogram

Slide 2 - Tekstslide

homologie <-> analogie
homologie
  • zelfde ontstaansgeschiedenis
  • zelfde bouwplan
  • verschillende functies

verwantschap
analogie
  • verschillende ontstaansgeschiedenis
  • verschillend bouwplan
  • zelfde functies

geen verwantschap

Slide 3 - Tekstslide

Welke van deze organen zijn analoog aan elkaar?
A
Vogel en insect
B
Vleermuis en vogel
C
Vleermuis en insect

Slide 4 - Quizvraag

Rudimentaire organen

Slide 5 - Tekstslide

Rudimentaire organen

Slide 6 - Tekstslide

Cladogram
Elke clade is een groep
organismen met een
gemeenschappelijk
kenmerk en een gemeen-
schappelijke voorouder.

Slide 7 - Tekstslide

Slide 8 - Video

Cladistiek


clade (= tak)
  • een groep organismen met overeenkomstige voorouder

splitsingspunten in cladogram
  • dichotoom (van een tak naar twee takken)
  • een gemeenschappelijke voorouder op splitsingspunt
  • boven splitsing verschillen clades slechts in 1 eigenschap




Slide 9 - Tekstslide

In welk cladogram zijn C en D het meest verwant aan elkaar én zijn zij het meest verwant aan soort E in vergelijking met. soorten A en B?

Slide 10 - Open vraag

Cladistiek
Men streeft naar clades waarbij alle nakomelingen 
van een gemeenschappelijke voorouder zijn opgenomen.
Clades waarbij dit het geval is noem je: monofyletisch

Sommige clades zijn polyfyletisch
Dit is een clade waarin organismen zijn opgenomen waarin niet de gemeenschappelijke voorouder is opgenomen

Clades waarvan de gemeenschappelijke ouder en een deel van alle nakomelingen maar niet allen zijn opgenomen, noemt men parafyletisch

Slide 11 - Tekstslide

BS5: Cladistiek
Sleep de omschrijvingen naar de bijbehorende clade
parafyletisch
polyfyletisch
monofyletisch

Slide 12 - Sleepvraag

Hoe in clades indelen?
Tot ver in de 20e eeuw:
  • op basis van uiterlijke kenmerken

Vrij recentelijk: op basis van moleculaire homologie
  • overeenkomsten in DNA sequenties
  • overeenkomsten in eiwitbouw (homologie in aminozuurvolgorde (primaire structuur))

Hierdoor kunnen cladogrammen er totaal verschillend uitzien!
Een recente ontdekking op basis van indeling in moleculaire homologie laat zien dat walvissen zeer nauw verwant zijn aan hoefdieren.
Een blauwe vinvis is nauwer verwant aan een giraffe dan aan een haai.

Slide 13 - Tekstslide

Hiernaast zie je twee verschillende cladogrammen met daarin dezelfde organismen opgenomen.
Geef een mogelijke verklaring voor de verschillen in de cladogrammen.

Slide 14 - Open vraag

Cladogram vs. Fylogram
Cladogram
  • geeft verwantschap tussen clades weer
  • lengte van clades hebben geen betekenis
Een cladogram geeft GEEN informatie over verloop van tijd 
Fylogram
  • geeft verwantschap tussen clades weer
  • lengte van clades geeft aan hoeveel tijd er in de evolutie verlopen is
Een fylogram geeft WEL informatie over verloop van tijd 

Slide 15 - Tekstslide

Bestudeer de stamboom hiernaast.

Welk type afbeelding is hier weergegeven?
A
cladogram
B
fylogram

Slide 16 - Quizvraag

Maak nu opgave 67-1 t/m 67-5 op BVJ online
timer
10:00

Slide 17 - Tekstslide

Leerdoelen
  • Je kunt herkennen of een evolutionaire ontwikkeling een voorbeeld is van homologie of analogie
  • Je kunt omschrijven wat een rudimentair orgaan is en hoe ze kunnen ontstaan
  • Je kunt beschrijven wat het doel is van de cladistiek
  • Je kunt een cladogram op een juiste wijze interpreteren
  • Je kunt mono-, poly- en parafyletische clades herkennen in een cladogram

Slide 18 - Tekstslide

Huiswerk
Maak opdr. 67 t/m 80 en 85 t/m 89

Slide 19 - Tekstslide