verzorgingsstaat 3: welzijnsdilemma

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Verzorgingsstaat 3

Welzijnsdilemma

Vakbegrippen

-welzijn

-welvaart

-klassentegenstelling

-accumulatie en concentratie van kapitaal 

-commodificatie

-vervreemding

-vals bewustzijn

-Bovenbouw

-onderbouw

-onzichtbare hand

Is welvaart belangrijk voor welzijn?

1. ja
2. nee
3. Je moet genoeg hebben, meer hoeft niet
4. Hoe meer hoe beter

Wat denken jullie dat meer welvaart oplevert?

1. lopendeband werk
2. een product van begin tot eind maken

Wat denken jullie dat meer welzijn oplevert?

1. lopendeband werk
2. een product van begin tot eind maken

Wie is verantwoordelijk voor ons welzijn?

1. Wijzelf
2. De overheid
3. Onze werkgever

We gaan nou twee theorieën bestuderen die antwoord geven op deze welvaartsvraag 

Karl Marx     

vs   

Adam Smith     

Karl        Marx

Uit de krant...

 Intussen zien we een nieuwe economische realiteit: een economische middenklasse die langzaam maar zeker implodeert, een explosie van superflexibele ‘Uber’-jobs die nauwelijks bestaanszekerheid bieden en een zorgstelsel dat onbetaalbaar dreigt te worden. En dan hebben we het nog niet gehad over de talloze sweatshops en megafabrieken waar miljoenen jongeren tegen een hongerloon onze Lacostepolo’s en iPhones produceren, in landen waar het simpelweg niet is toegestaan lid te zijn van een vakbond. Tel daarbij op dat inmiddels het punt is bereikt dat de rijkste 1 procent van de wereldbevolking meer vermogen bezit dan de armste 99 procent, en het is niet verwonderlijk dat nog niet zo lang geleden een groot artikel verscheen in het neoliberale magazine ‘The Economist’ met de kop: ‘Karl Marx has a lot to teach today’s politicians’.

Marx

Marx ontwikkelde het idee dat de winst van het kapitalisme wordt gemaakt door uitbuiting van de arbeider: de arbeider creëert met zijn inspanning de meerwaarde van een product, maar krijgt daarvoor niet betaald (conflict). Terwijl de productiviteit door machines omhoog schiet, moeten arbeiders dezelfde uren maken. Marx wil aantonen dat er feitelijk niets veranderd is sinds de middeleeuwse heer zijn horige het land liet bewerken, maar dat door vervreemding arbeiders zich nauwelijks van deze situatie bewust zijn (vals bewustzijn).   

Conflict socioloog

Marx is een conflict socioloog.  We leven is een sociaal systeem wat gekenmerkt wordt door conflict veroorzaakt door sociale ongelijkheid. 

klassentegenstelling

Er is een klassentegenstelling tussen de kapitalist en de arbeiders. Dit komt omdat door de economische basis, namelijk het wel of niet hebben van de productiemiddelen. 

Accumulatie (ophoping) en concentratie van kapitaal 

Kapitaal hoopt zich op en komt in een handen van een steeds kleiner groepje kapitalisten. 

commodificatie

Menselijke activiteiten en de resultaten daarvan worden steeds meer  afgemeten naar het geld dat het opbrengt.  Alles wordt gezien als 'waren' die je op een markt kan verhandelen. 

De verjaardagstaart (commodificatie)

-De agrarische samenleving; zou moeder zelf alle ingrediënten zoeken en de taart bakken. 

-Industriële tijdperk; zou ze een mix van ingrediënten kopen. 

-De diensteneconomie : nu wordt de taart tegen een relatief hoge kost gebakken in een bakkerij. 

-De ‘ervaringseconomie’; Hier wordt het hele feestje, inclusief taart, uitbesteed aan een gespecialiseerd bedrijf.

Vals bewustzijn

De arbeiders zijn zich niet bewust van hun mensonwaardige situatie, omdat zij geen objectief beeld hebben van de wereld. 

De rijkste Nederlandse huishoudens blijken veel rijker dan tot nu toe werd aangenomen.

 De rijkste 1 procent bezit een derde van al het private vermogen. Dat betekent dat zij over ruim 500 miljard beschikken, terwijl de 99 procent andere Nederlanders het met nog geen 1100 miljard moeten doen. 

vervreemding

Arbeid is de enige manier om te overleven. Arbeid is alleen iets geworden wat buiten ons zelf ligt en wat ons niet toebehoort.

Ketenen

"de arbeiders

hebben niets te

verliezen

dan hun

ketenen."

Karl Marx

Bovenbouw

De bovenbouw is het geheel van idealen en ideeën die hun neerslag vinden in de politiek, de religie, het recht en de cultuur (alles wat te maken had met de organisatie van de samenleving)

onderbouw

Klassenverhoudingen. Hoe overleven mensen?

0

Van welke politieke stromingen was Karl Marx de grondlegger?

1. Socialisme & Conservatisme
2. Liberalisme & Confessionalisme
3. Socialisme & Communisme
4. Liberalisme & Communisme

Adam Smith

Adam Smith

Mensen streven alleen hun eigenbelang na. Je hoeft volgens hem ook niet na te denken over het belang van andere, want als iedereen  dit doet dan is het alsof een onzichtbare hand het grootste voordeel voor iedereen geeft. Egoïsme op microniveau leidt tot harmonie op macroniveau.

0

Eigenbelang mag echter niet verworden tot egoïsme, zo stelt Smith in zijn moraaltheorie. Een mens moet er voor de ander zijn: 

"To feel much for others and little for ourselves; to restrain our selfishness and exercise our benevolent affections, constitute the perfection of human nature."

 ‘the invisible hand’

. Smith bedoelt daarmee dat handelen uit eigenbelang onbedoeld ook het algemene belang ten goede komt. De slager, brouwer of bakker handelen uit puur eigenbelang: ze willen zo veel als mogelijk verdienen aan hun producten. Maar juist daarom hebben wij vlees, bier of brood met een zo goed als mogelijke verhouding tussen prijs en kwaliteit. Als een producent immers slechte kwaliteit levert, of zijn product te duur maakt, lopen wij naar de concurrent.

 Smith vs Marx keuzes welzijnsdilemma

Smith: Eigen belang heeft een positieve uitwerking, arbeidsdeling vergroot de productie (EIGEN VERANTWOORDELIJKHEID)

 

Marx: Eigen belang werkt negatief, arbeidsdeling vervreemd mensen van hun werk. (BESTAANSZEKERHEID)

Van wie is de volgende uitspraak:
'Dat de arbeid vervreemd is, is overduidelijk: zodra er geen dwang meer bestaat, wordt deze gemeden als de pest.'

1. Sibbald
2. Smith
3. Marx
4. Rutte

De mens was opgeklommen vanuit vaak bittere armoede tot het punt waar zelfs de gewone werkman in een manufactuur een hogere levensstandaard had dan een Afrikaanse koning met 10.000 onderdanen.. Als belangrijke oorzaken hiervan zag hij de vrijheid om je eigen belangen te volgen en de steeds verder doorgevoerde arbeidsdeling.

1. Marx
2. Weber
3. Smith
4. Sibbald

De mens is zelf een handelswaar geworden, waar – door de werkloosheid – steeds minder voor betaald hoeft te worden; uiteindelijk slechts wat nodig is om de arbeider in leven te houden.

1. Marx
2. Kant
3. Smith
4. Sibbald

Deze arbeid heeft niets meer te maken met 'natuurlijk' menselijk gedrag, maar is een voortdurende herhaling, waarbij de arbeider slechts fungeert als een vervangbaar radertje en een verlengstuk van een machine.

1. Marx
2. Smith

Een mens laat zich slechts door eigenbelang leiden, hij wordt door een onzichtbare hand geleid iets na te streven dat buiten zijn bedoelingen ligt.

1. Marx
2. Smith

Arbeidsdeling

Deling > vervreemding

Groei welvaart voor rijken

Groei welvaart voor iedereen

Vrije Markt

Planeconomie

Bestaanszekerheid

Eigen Verantwoordelijkheid

Einde van de les