11.4 Extreme omstandigheden

• Mens & Natuur
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

11.3. Extreme omstandigheden

- Hoe blijft een dier koel 
- Hoe blijft een dier warm 
- Hoe zijn planten aangepast aan de omgeving

Hoe blijft een dier koel?

In zomerhitte raken veel dieren
(net zoals mensen) warmte kwijt via
bloedvaten via de huid

• Luchtstroom (grote oren)
  Bijv. olifanten wapperen met hun
  oren. Warmte gaat via bloed naar 
  de huid door naar de luchtstroom

Hoe blijft een dier koel?

Wij als mens raken warmte ook kwijt door zweten. Door die verdamping koelt ons lichaam af. 

Dieren kunnen niet zweten. Door haren 
en zweten kan er geen verdamping 
plaats vinden. 

• Hijgen --> lucht langs de tong, veel
  bloedvaatjes. Geven warmte af van het lichaam

Hoe zijn dieren aangepast aan de hitte?

Hoe blijft een dier warm?

Is het te koud buiten = kans op onderkoeling.
De hartslag en ademhaling worden dan te laag. 

Dieren hebben zich aangepast d.m.v.:

• Isolatie bijv. een wintervacht bij honden
  of een dikke speklaag bij een zeehond
  Vogels zetten hun veren op, zo blijft een laag 
  stilstaande lucht die zorgt voor warmte

Hoe blijft een dier warm?

Naast isolatie passen dieren zich aan door

• Klein oppervlak  Bijv. een egel rolt zich zo
  klein mogelijk op. Of de bouw van een dier
  is zo klein mogelijk (kleine oren/poten)
• Winterslaap (kou vermijden). Bijv. een 
  beer eet veel in de zomer zodat hij een
  vetlaag krijgt. Slaapt dan van herfst tot 
  voorjaar. 
  
  
• Winterrust Wordt een dier af en toe wakker om te eten.
  
  

Hoe zijn dieren aangepast aan de kou?

Bekijk de volgende 3 filmpjes over de vos goed! 

Welke verschillen tussen de drie vossen heb je gezien?

Waarom zijn vossen zo verschillend?

Elke vos is aangepast aan zijn omgeving. Deze vos heeft zich aangepast aan de kou op de Noordpool

Waarom zijn vossen zo verschillend?

Deze vos heeft zich aangepast aan de wisselende temperaturen in een gebied

Waarom zijn vossen zo verschillend?

Deze vos heeft zich aangepast aan de hoge temperatuur in de woestijn. 

Hoe overleven planten droogte?

Woestijnplanten: 

Hebben zo min mogelijk waterverlies. In de woestijn regent het bijna nooit. Water is heel zeldzaam en moeten planten goed mee omgaan. 

En hebben zich aangepast door middel van

• Vetlaagje rond de bladeren
  
• Hele diepe wortelen in de grond 
• Kleine blaadjes met weinig huidmondjes
  
• Haren of stekels op de bladeren tegen de zon

Hoe zijn planten aangepast tegen de kou?

Poolplanten: bestand zijn tegen kou en bevroren grond
In bevoren gebieden kunnen de wortels geen water
uit de grond halen. 

• Vaak liggen wortels in bovenste laag van de grond
  wat niet bevoren is. 
• Kleine blaadjes, weinig fotosynthese = blijven klein
  
• Groeien in groepen (tegen warmteverlies) 
• Donshaartjes voor isolatie 

Noem een aanpassing bij planten

Maak 11.4. in je boek

- Gebruik je theorieboek 

- Klaar? Maak een foto en verstuur via teams