Steunles Nederlands 5 havo

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Signaalwoorden, functiewoorden en tekststructuren

Verbinding

• groot - inleiding, kern, slot
• klein - inzoomen op alinea's  en tekstdelen
• Binnen alinea's kun je aanwijzingen vinden over de samenhang binnen de tekst
• Functiewoorden: letterlijke aankondiging - aanleiding, voorbeeld, argument, gevolg, conclusie.
• Signaalwoorden: geeft het karakter van het verband aan. Helpt je om te begrijpen waar de tekst over gaat en wat er volgt.
  

Sleep de signaalwoorden naar de bijbehorende tekstverbanden.

Let op: leer de tekstverbanden goed 

opsommend

tegenstellend

tijdsvolgorde (temporeel)

oorzaak-gevolg

toelichtend / voorbeeld

redengevend

voorwaardelijk

een andere

hoewel

voordat

hierdoor

bijvoorbeeld

tenzij

namelijk

want

als

toch

daarnaast

zoals bij

zodat

totdat

echter

indien

Functies

Als je weet wat de functie van een tekstgedeelte is, begrijp je de tekst beter.

Ieder tekstgedeelte heeft een eigen functie in de tekst.

Signaalwoorden helpen je om de functie te bepalen.

Vaak hebben teksten een vaste structuur.

• Als je weet wat de functie van een tekstgedeelte is, begrijp je de tekst beter. 
• Vaak worden functiewoorden niet gegeven en moet je zelf de functie van een tekstdeel bepalen. 
• Signaalwoorden helpen je.
• Voorbeelden van functiewoorden: aanleiding, voorbeeld, anekdote, argument, constatering, definitie, gevolg, oplossing en verklaring.

Wat is de juiste omschrijving bij het functiewoord?

tegenwerping

argument

afweging

advies

conclusie

bewering

ontkenning

argumentatie

nuancering

weerlegging

een stelling die de schrijver moet onderwbouwen

De schrijver geeft te bewering weer en geeft aan dat hij het er niet mee eens is

de schrijver geeft meerdere argumenten

een bewering wordt iets afgezwakt door te laten zien dat er meer gezichtspunten zijn

Met tegenargumenten aantonen dat de argumentatie van de ander niet juist is

De schrijver maakt bezwaar tegen een eerdere argumentatie

reden waarom iemand iets vindt

voor- en nadelen worden of mogelijke oplossingen worden tegen elkaar afgewogen

De schrijver geeft, meestal aan het eind, een goede raad of advies.

De schrijver komt tot een gevolgtrekking

Wat is de juiste omschrijving bij het functiewoord?

stelling

oproep

aanbeveling

samenvatting

conclusie

aanleiding

definitie

voorbeeld

constatering

uitwerking

reden om nu een tekst te schrijven over het onderwerp

omschrijving van wat er met een bepaald verschijnsel wordt bedoeld

beschrijving van één concreet geval

er wordt een verschijnsel/ontwikkeling vastgesteld

er wordt extra informatie gegeven over het onderwerp

Iemand doet een bewering over het onderwerp (niet feitelijk)

de schrijver vraagt de lezer iets te doen

goedbedoelde raad

beknopte navertelling

slotgedachte obv voorgaande

Welke functie past het best bij welk tekstonderdeel?

Inleiding

middenstuk

slot

bewijs

bewering

gevolgen

opsomming

theorie

conclusie

constatering

argumentatie

oorzaak

oplossing

afweging

argument

advies

verklaring

toelichting

nuancering

ontkenning

tegenwerping

weerlegging

aanleiding

samenvatting

oproep

aanbeveling

probleemstelling

Wat is het verschil tussen een signaalwoord en een functiewoord?

1. Een functiewoord geeft een verband aan, een signaalwoord niet.
2. Een functiewoord staat niet altijd in de tekst, een signaalwoord wel.
3. Er is geen verschil.
4. Er zijn minder functiewoorden dan signaalwoorden.

De schrijver zwakt een standpunt af door te laten zien dat er ook andere gezichtspunten mogelijk zijn. Dit is een

1. afweging
2. nuancering
3. voorbehoud
4. weerlegging

De schrijver stemt alleen met iets in als aan een beperkende voorwaarde is voldaan.

1. voorwaarde
2. voorbehoud
3. bezwaar
4. beoordeling

De schrijver doet een uitspraak waarmee hij een argument ontkracht.

1. tegenargument
2. onderbouwing
3. weerlegging
4. afweging

In de jaren veertig werden de eerste medische experimenten gedaan rond de zogenoemde placebo-behandeling. Dat is een behandeling met een middel dat geen werkzaam element bevat, maar wel een waarneembare uitwerking heeft. Er bleek namelijk dat er wel degelijk lichamelijke werking uitgaat van zo'n placebo-behandeling.

1. Dit tekstgedeelte is een definitie.
2. Dit tekstgedeelte is een beoordeling.
3. Dit tekstgedeelte is een voorbeeld.
4. Dit tekstgedeelte is een conclusie.

Zo 'n placebo-behandeling kan het toedienen van een pil tegen hoofdpijn zijn, die inderdaad de pijn van de patiënt vermindert, hoewel zo'n tablet slechts bestaat uit zetmeel of kalk. Het kan ook een schijnoperatie zijn bij een hartpatiënt. Of het geven van suikerpillen aan mensen die lijden aan slapeloosheid.

1. Dit tekstgedeelte is een definitie.
2. Dit tekstgedeelte is een beoordeling.
3. Dit tekstgedeelte is een voorbeeld.
4. Dit tekstgedeelte is een conclusie.

De invoering van de Tweede Fase heeft geleid meer ontevredenheid van ouders en leerlingen over het reguliere dagonderwijs. Steeds meer ouders kiezen voor hun kinderen particuliere scholen, waar de 'vrijblijvendheid' nog niet heeft toegeslagen.

1. Dit tekstgedeelte is een argument.
2. Dit tekstgedeelte is een tegenstelling.
3. Dit tekstgedeelte is een probleemstelling.
4. Dit tekstgedeelte is een constatering.

Steeds indringender bemoeit de overheid zich tegenwoordig met het privéleven van de burger. Gold overheidsbemoeienis vroeger uitsluitend het terrein van het kwaad dat een individu anderen of het algemeen belang kan aandoen, tegenwoordig bemoeit de overheid zich ook steeds meer met kwaad dat iemand zichzelf kan aandoen. Denk daarbij aan gezondheidsschade door roken, drinken, te veel eten en te weinig bewegen. Verwant hieraan is het kwaad dat het (ongeboren) kind kan worden aangedaan. Ook hiervoor heeft de overheid een steeds uitgebreider pakket van maatregelen ontwikkeld. Het sleutelwoord voor al deze overheidsbemoeienissen luidt ‘preventie’. Dat is ook meteen de rechtvaardiging ervan: het is allemaal in het belang van de burger.
De eerste alinea van een tekst kan verschillende bedoelingen hebben. Wat is in deze tekst het meest
van toepassing?

1. Een historisch overzicht van het tekstonderwerp.
2. Een indruk van het onderwerp van de tekst.
3. Een samenvatting vooraf van de rest van de tekst.
4. Een toekomstverwachting met betrekking tot het tekstonderwerp.

In 2003 kondigde beginnend premier Balkenende aan dat “de gelijkheidsdeken die nu nog over onze kennissamenleving ligt, flink mag worden opgeschud”. In hetzelfde jaar liet Wouter Bos in een lezing weten dat de “gelijkheid een stap terug moet doen”. Op zijn beurt vond ook Mark Rutte dat “Nederland die gelijkheidsdeken moet afgooien”. Als huisvrouwen, bevangen door de voorjaarsschoonmaak, zo trekken de leiders van de drie grote partijen eensgezind ten strijde tegen ‘de gelijkheid’.

1. Dit tekstgedeelte is een anekdote.
2. Dit tekstgedeelte is een constatering.
3. Dit tekstgedeelte is een probleemstelling.
4. Dit tekstgedeelte is een voorbeeld.

Vaststelling van een feit of verschijnsel

1. voorwaarde
2. relativering
3. constatering
4. conclusie

Nadenken over wat het beste is

1. afweging
2. relativering
3. constatering
4. conclusie

Welke van onderstaande opties heeft de functie: aanleiding?

1. Verhaaltje dat de schrijver vertelt als illustratie bij het onderwerp van de tekst.
2. Resultaat van waarnemingen en overdenkingen van de schrijver.
3. Vaststelling van een feit of verschijnsel.
4. Dat wat de schrijver tot het schrijven van de tekst aanzette.

Welke van onderstaande opties heeft de functie: constatering?

1. Samenvattende omschrijving van de kenmerken van een begrip
2. Vaststelling van een feit of verschijnsel
3. Een uitspraak die de schrijver moet onderbouwen met argumenten
4. Resultaat van waarnemingen en overdenkingen van de schrijver

Welke van onderstaande opties heeft de functie: relativering?

1. Resultaat van waarnemingen en overdenkingen van de schrijver
2. Iets dat nodig is of eerst moet gebeuren voordat iets anders kan gebeuren.
3. De schrijver weegt voor- en nadelen of mogelijke oplossingen tegen elkaar af en maakt zo een keuze
4. De schrijver laat de betrekkelijkheid van iets zien, zwakt iets af.

Zwangere vrouwen die het coronavirus oplopen, komen de laatste maanden relatief vaker op de intensive care terecht dan daarvoor.

1. Standpunt
2. Constatering

tekststructuren

Ik weet nog wat tekststructuren zijn

Ja, ik weet ze nog precies

Ik weet ze nog een beetje

Nee, helemaal vergeten wat dat zijn

Waarom tekststructuren?

• Tekststructuur is de opbouw van een tekst.
• Veel teksten zijn opgebouwd volgens een vaste structuur.
• Je begrijpt de tekst er beter door.

Welke tekststructuur past bij dit onderwerp?

Welke tekststructuur past bij dit onderwerp?

Welke 2 tekststructuren passen bij dit onderwerp?

Dus:

• Tekststructuren --> wijze waarop tekst is opgebouwd.
• Tekstverband --> wat meerdere tekstdelen met elkaar te
    maken hebben. Verbanden tussen alinea's of zinnen.
• Signaalwoord --> geeft aan met welk tekstverband je te
   maken hebt; dit is de enige die in de tekst zelf staat.
• Functiewoord --> vertelt wat de functie is van één tekstdeel.

www.bing.com

Betrouwbaarheid teksten

Controleer bij het beoordelen van de betrouwbaarheid van een tekst de auteur en/of de organisatie, het doel van de informatie, de inhoud en de actualiteit.

Wie probeert Lubach met dit filmpje te overtuigen?

1. Vegetariërs
2. Groenlinksstemmers
3. Vleeseters
4. De politiek

Hoe weerlegde Lubach het argument dat we geen vlees mogen eten, omdat dat zielig is voor de dieren?

Wat was Lubach zijn hoofdargument waarom we toch minder vlees moeten eten?

Hoe ziet Lubachs AUB-model eruit voor de stelling: We moeten minder vlees eten?

Antwoord AUB model

Argument: Het is de makkelijkste oplossing tegen             klimaatvervuiling

Uitleg: De uitstoot van broeikasgassen en de waterverspilling van veeteelt is belachelijk hoog

Bijvoorbeeld/Bewijs: Uit onderzoek bleek dat de veehouderij een grotere vervuiler is dan andere sectoren zoals luchtvaart, auto's en de kinderwens van Anouk

Na deze les, 

wil ik...

de uitleg nog 1 keer horen

meer voorbeelden krijgen

meer oefeningen maken

de leerstof thuis nog even bekijken

overgaan naar nieuwe leerstof

nog meer te weten komen over de leerstof

niet meer te weten komen over de leerstof

nog iets anders (vul de vraag op de volgende slide in)

Nog iets anders, namelijk...

Ik ben deze les wijzer geworden.

😒🙁😐🙂😃