Thema 1, basisstof 6: Ademhaling bij dieren werkvorm

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Thema 1, basisstof 6: Ademhaling bij dieren

Deze les gaan we...

1. Hoe was jullie vakantie?

2. Terughalen voorkennis: ademhaling.

3. Basisstof 6: werkvorm.

4. Afsluiten.

Terughalen basisstof 4

Opdracht:

Vul in de tabel de rij in over de ademhaling bij mensen. Vul in wat je nog weet. Kom je er niet uit, kijk dan in je boek bij basisstof 4.

Tijd: 5 minuten

Invullen tabel voorbeeld:

Aan het einde van deze les kan je....

• Beschrijven hoe de gaswisseling plaatsvindt bij verschillende diergroepen. 

Gaswisseling

Gaswisseling: het uitwisselen van gassen: zuurstof en koolstofdioxide.

Zuurstof adem je in, koolstofdioxide adem je uit.

Eencelligen en Meercelligen

Eencelligen: Ademhaling vindt plaats via het celmembraan, 

waardoor eencelligen geen speciale ademhalingsorganen 

nodig hebben. 

-  Het lichaamsoppervlak is hier groot genoeg voor!

Meercelligen: Hebben speciale ademhalingsorganen, waarmee ze zuurstof opnemen en koolstofdioxide afgeven.

- Tracheeën, kieuwen, longen.

Ademhaling bij eencelligen

• Amoeben zijn eencellige organismen
• Eencelligen halen adem via het celmembraan
• Het oppervlak is groot genoeg om voldoende O₂ op te nemen en CO₂ af te geven
• Er zijn dus geen speciale organen nodig voor ademhaling

Ademhaling bij dieren

Gespecialiseerd orgaan nodig voor gaswisseling!

alle organismen doen aan stofwisseling en dus ook aan gaswisseling

Opdracht

Wat: Ga in je groepje aan de slag met een informatieposter. Teken en schrijf hier op hoe de ademhaling werkt en vergeet de biologische begrippen niet. De soort ademhaling krijg je van mij.

Hoe: In je groepje.                                                

Hulp: Je boek en elkaar.

Tijd: 10 minuten

Uitkomst: Je hebt een duidelijk overzicht over de ademhaling van een bepaald organisme.

Klaar?: Kies iemand in je groepje die de poster kort toelicht aan de klas.

Insecten

• Zijn insecten eencellige/meercellige organismen? 

• Welk ademhalingsorgaan hebben insecten?

• Hoe werkt de ademhaling bij insecten?

• Welke begrippen zijn belangrijk?

Insecten 

• Insecten ademen via buizen: tracheeën.
  

• De lucht gaat in en uit de tracheeën via stigma’s. (kleine openingen)

• Insecten ademen in en uit door hun achterlijf groter en kleiner te maken. 

Tracheeën

Vertakte buisjes

Overal in het lichaam

Adembewegingen
(Achterlijf)

Tracheeën

Vissen

• Zijn vissen eencellige/meercellige organismen? 

• Hebben vissen een ademhalingsorgaan?
  Zo ja, welke?

• Hoe werkt de ademhaling bij vissen?

• Welke begrippen zijn belangrijk?

Vissen

• Vissen ademen met kieuwen.
  

• Vissen halen met hun kieuwen zuurstof uit het water en geven er koolstofdioxide aan af.
  

• In de kieuwplaatjes gaat zuurstof naar het bloed en koolstofdioxide naar het water.

Elke kieuw (A) bestaat uit meerdere kieuwbogen (B). Hieraan zitten heel veel kieuwplaatjes (C), waarmee de vis zuurstof kan opnemen.

Vissen

Elke kieuw bestaat uit een kieuwboog, met daarop veel kieuwplaatjes.

Kieuwplaatjes: bevatten veel dunne bloedvaatjes en de wand is erg dun.

Er zijn heel veel kieuwplaatjes         snelle gaswisseling.

Vis slikt water in en perst dit door de kieuwen weer uit,

Hierdoor neemt de vis zuurstof op en geeft 

koolstofdioxide af aan het water.

Vogels

• Zijn vogels eencellige/meercellige organismen? 

• Hebben vogels een ademhalingsorgaan?
  Zo ja, welke?

• Hoe werkt de ademhaling bij vogels?

• Welke begrippen zijn belangrijk?

Vogels

• Longen

MAAR LET OP: de longen van vogels werken 

anders dan die van zoogdieren en mensen!

De longen van vogels bevatten geen longblaasjes, maar in plaats daarvan hebben zij luchtzakken.

- Zowel voor als achter de longen.

Gaswisseling verloopt sneller dan bij zoogdieren.

- Longen worden niet groter, luchtzakken wel.

Vogels

Inademing: Alle luchtzakken worden groter:

-  Vanuit de luchtpijp         achterste luchtzakken.

-  Vanuit de longen          voorste luchtzakken.

Uitademing:

-  Lucht van de voorste luchtzakken         luchtpijp          buiten.

-  Lucht vanuit de achterste luchtzakken         de longen        buiten.

LET OP: het is dus andersom bij de uitademing!

Longen en luchtzakken

Je kunt nu...

• Beschrijven hoe de gaswisseling plaatsvindt bij verschillende diergroepen. 

Voor de volgende les...

Maak opdrachten: