P2.2 De Sovjet-Unie onder Stalin 2022

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

P2.2 De Sovjet-Unie 

onder Stalin

1924-1953

Communisme is...

1. Politiek systeem waarin geld verdienen belangrijk is
2. Politiek systeem waarin gelijkheid belangrijk is
3. Politiek systeem met een dictatuur van 1 partij.
4. Politiek systeem waarin vrijheid belangrijk is.

Wat is nog meer een kenmerk van communisme?

1. Trots op je vaderland of volk
2. Iedereen moet als arbeider werken
3. Bewijzen dat je het sterkste leger hebt
4. Het idee dat je in opstand moet komen om gelijkheid te verkrijgen

Communisme is een...

1. Vrijemarkteconomie
2. Planeconomie

Welke bestuursvorm hoort bij communisme?

1. eenpartijstaat
2. democratie
3. monarchie
4. republiek

Het communisme is...

1. een linkse ideologie
2. een rechtse ideologie

Leerdoelen P2.2

• Je kunt een beschrijving geven van de economie en samenleving in de   Sovjet-Unie.
  
• Je kunt uitleggen wat de Grote Terreur inhield.
  
• Je kunt een beschrijving geven van de culturele ontwikkelingen in de   Sovjet-Unie tussen 1917 en 1939.
  
• Je kunt met voorbeelden uitleggen dat het communisme een   internationale beweging was. 

De Sovjet-Unie: economie onder Lenin

• Nu de Communistische Partij aan de macht was, voerde Lenin al direct enkele hervormingen in:
• nationaliseren
• staat eigenaar van banken, bedrijven en   fabrieken
• landbouwgrond kwam onder toezicht van de staat
• boeren moesten een groot deel van hun opbrengst afstaan aan de staat

• gevolg: extreme hongersnood
• aanpassing noodzaak: zware industrie/banken/logistiek bij staat! 

• In 1922 kreeg Lenin een beroerte en twee jaar later stierf hij
• Voor propagandistische doeleinde werd een groot mausoleum gebouwd op het Rode Plein/Moskou

• NIEUWE LEIDER

• Na een machtsstrijd werd Stalin in 1927 de nieuwe leider van de SU.

• Hij was bang voor het buitenland en wilde eerst de SU sterk maken

• 'socialisme in één land' ipv een 'wereldrevolutie').

Stalin had geen gelukkige jeugd: het gezin leefde in grote armoede. Hij ging naar school, maar werd uiteindelijk weggestuurd...

...omdat hij geen examen had afgelegd en hij de revolutionaire ideeën (van Marx) erg interessant vond. 

In maart 1919 werd Stalin als één van de vijf leden van het bestuur van de Communistische Partij gekozen. In april 1922 werd hij secretaris-generaal van de partij. Niemand wist toen dat deze functie zou uitgroeien tot het belangrijkste en machtigste ambt in de Sovjet-Unie. 

Als secretaris-generaal had hij de bevoegdheid mensen binnen de Partij posities te geven of te ontnemen...

Planeconomie van Stalin

• Onder Stalin werd de Sovjet-Unie een planeconomie.
• Dit betekende dat de staat besliste wat én hoe er moest worden geproduceerd.

• Hiermee wilde Stalin laten zien dat de Sovjet-Unie een machtiger land was dan de kapitalistische landen met hun vrije markt-economie.

• Vijfjarenplannen: hierin was vastgelegd wat er in de komende vijf jaar moest worden geproduceerd.

• Dát het werd geproduceerd was meestal belangrijker dan hoe het was geproduceerd: de kwaliteit en de keuze was beperkt.

• Voorbeeld van snelle industrialisatie:

• In de Oeral werd in enkele jaren tijd een nieuwe industriestad uit de grond gestampt: MAGNITOGORSK

• Een groot succes, maar de prijs in mensenlevens was enorm.....

Collectivisatie

• De landbouw moest veranderen om alle monden te voeden. 
• Tientallen kleine zelfstandige boerderijen werden samengevoegd (collectivisatie) tot één groot boerenbedrijf, een kolchoz. 

• De boerengezinnen werkten en woonden daar met elkaar. 
• De grond, het vee, de gereedschappen, de oogst: alles was van iedereen. 

• Collectivisatie: hogere opbrengst, maar dat viel vaak tegen en er ontstonden hongersnoden. Overigens meestal door eigen schuld: boeren slachtten hun vee uit protest tegen de collectivisatie. 
  

• Boeren verzetten: hun eigen boerderijtje niet opgeven, 
• Gezien als vijanden van het communisme. 
  

Verheerlijking van

arbeiders en boeren

• De Sovjet-Unie is een land van arbeiders en boeren, dit zijn de helden van het land!

• Overigens leek dit in propaganda veel mooier dan de realiteit was...
  

Verheerlijking van

arbeiders en boeren

De Sovjet-Unie is een land van arbeiders en boeren,

dit zijn de helden van het land!

Overigens leek dit in propaganda veel mooier dan de realiteit was...

Stalin grijpt de macht!

P2.2 De Sovjet-Unie 

onder Stalin

1924-1953

Leerdoelen P2.2

• Je kunt een beschrijving geven van de economie en samenleving in de   Sovjet-Unie.
  
• Je kunt uitleggen wat de Grote Terreur inhield.
  
• Je kunt een beschrijving geven van de culturele ontwikkelingen in de  Sovjet-Unie tussen 1917 en 1939.
  
• Je kunt met voorbeelden uitleggen dat het communisme een   internationale beweging was. 

Vooruitgang?

• Stalin zal het economisch achtergebleven land snel industrialiseren en de Sovjet-Unie laten uitgroeien tot een wereldmacht. Hoe deed hij dat?

• Maar dit had een erg hoge prijs....
  
• ....een totalitaire staat met Stalin als dictator
  

• Stalin wist dat Lenin de voorkeur gaf aan anderen om het land te leiden.

•  T

egenstanders werden in een machtsstrijd, letterlijk, uit de weg geruimd.

Stalin zal het economisch achtergebleven land snel industrialiseren

en de Sovjet-Unie laten uitgroeien tot een wereldmacht.

Maar dit had een erg hoge prijs..

Het land werd een totalitaire staat met Stalin als dictator

Stalin gebruikte alles om zijn macht in het land te vergroten en te behouden, zoals censuur.

Stalin bepaalde wat er in de kranten én de geschiedenisboeken kwam te staan: vroegere medestanders werden 'er uit geschreven'

Foto's werden gemanipuleerd, zodat het leek als zijn tegenstanders nooit hadden bestaan...

...of dat ze zulke slechte dingen hadden gedaan, dat er nooit meer aan hen gedacht mocht worden

Persoonsverheerlijking

• Om het volk te laten zien dat hij de beste leider voor het beste volk, in het beste land was, liet Stalin zich graag afbeelden als een geweldige leider: een vader voor het volk.
• Dit heet persoonsverheerlijking

De Grote Terreur/Zuivering

• Stalin zag overal tegenstanders, vooral in mensen die een belangrijke rol in het bestuur of leger hadden.
• Tussen 1934 en 1938 laat Stalin rond de 1 miljoen 'tegenstanders' oppakken en veroordelen.
• De Sovjet-Unie wordt zo 'gezuiverd'.

Showprocessen

• Tegenstanders worden (meestal) vals beschuldigd en worden in een oneerlijke rechtszaak tot zware straffen veroordeeld.

• Bij dit soort showprocessen stond de uitkomst al vast voordat de rechtszaak was begonnen: schuldig!
• Straf: naar de Goelag

Goelag

• Miljoenen 'tegenstanders' kwamen terecht in een goelag, een strafkamp.
• In deze 'opvoedingskampen' moesten de gevangenen, onder zeer zware omstandigheden, dwangarbeid verrichten.

• Sommige van deze kampen hadden niet eens hekken, omdat ontsnappen zinloos was: de kou en de wolven zouden je uiteindelijk wel doden
  

Goelag

Afmaken 1 tm 14 van:

intro / 4.1/4.2/4.3 (HW voor vrijdag a.s.)

Klaar? Zie studiewijzer!

• Exacte aantallen zijn onbekend, maar tussen 1936 en 1950 zijn vermoedelijk 12 miljoen mensen om het leven gekomen in de goelags.

• Meestal als gevolg van de vreselijke omstandigheden, een combinatie van: honger, kou en zware lichamelijke inspanning

• ...en ze waren zeer effectief! De angst onder de bevolking was groot. 
• Zelfs zó groot dat mensen niet meer op een familiefoto met deze 'verraders' wilden worden vertoond.

Stalin overlijdt

5 maart 1953

• Was het moord? Dat is nooit helemaal duidelijk geworden.
• Wel dat Stalin in zijn laatste jaren compleet paranoia was geworden:
• Overal zag hij complotten tegen zich en wilde hij 'tegenstanders' uitschakelen.

Communisme elders ter wereld

• Communisme was een internationale beweging.
• Arbeiders in alle industrielanden hadden volgens hen hetzelfde doel: omverwerping van het kapitalisme. 
• Maar dit was toch niet het geval. Zie WO 1
• Alleen in Duitsland braken na de Eerste Wereldoorlog revoluties uit, maar deze werden sterk onderdrukt.
• Tot 1940 bleef de SU het enige communistische land ter wereld.
  

Samengevat

• Onder Stalin werd de Sovjet-Unie een totalitaire samenleving:
  
• Een samenleving waarin de overheid alle macht in handen heeft en grote invloed heeft op het leven van de burgers. 
  
• In een totalitaire samenleving is het individu onbelangrijk.
  

• Een ander voorbeeld van een totalitaire samenleving is: Nazi-Duitsland
  

Aan de slag P2.2

Maken 9 t/m 14

Klaar? Test jezelf online voor P2.1 en P2.2